ضرورت کالبد شکافی جرایم تلفن همراه

اخیرا یک مقام مسوول در دادسرای عمومی و انقلاب تهران گفته که و از دستگاه های مربوطه انتظار داریم با جرایم موبایلی برخورد کنند و اگر چنین نکنند دادسرا راسا وارد عمل خواهد شد. این اظهارات باعث شده تا موضوع جرایم حوزه تلفن همراه و بحث جنجال برانگیز فیلترینگ MMS و SMS که انتقادات بسیاری را در پی داشت، مجددا به بحث روز محافل خبری و کارشناسی مبدل شود و در عین حال جامعه را با موجی از نگرانی مواجه کند.
مردم نگران حریم خصوصی خود هستند و مسوولان کشور به ویژه در حوزه‌های قضایی و انتظامی نگران مسائلی نظیر امنیت و سلامت اجتماعی، اما آنچه که تقریبا تمام کارشناسان و تحلیلگران رسانه‌ای درباره آن اتفاق نظر دارند این است که به رغم ضرورت برخورد با معضلات ناشی از توسعه فناوری‌های مدرن همچون موبایل، برخورد قهری و پلیسی با این مقوله نه تنها در کاهش و پیشگیری این قبیل جرایم موثر نیست بلکه باعث می‌شود تا رفتارهای فعلی کاربران این فناوری به رفتارهایی مخفی و غیر قابل کنترل تبدیل شود.
واقعیت این است که جامعه ایران، جامعه‌ای است که بیش از ۳۰ درصد آن را نسل جوان تشکیل می‌دهد که از قضا بخش عمده‌ای از کاربران فناوری‌های نوین هم هستند. شاید به همین دلیل است که بنابر آمارهای موجود بالغ بر ۷۰ درصد از محتواهای ردوبدل شده توسط پیامک تلفن همراه شامل هجویات، طنزهای عامیانه و متون و تصاویر غیراخلاقی می‌شود.
نسل جوان به دلیل ماهیت سنی خود همواره در پی باسخ دادن به نیازهای عاطفی و غریزی خود است و به همین دلیل هم چندان غیرطبیعی نیست که از ابزار فناوری برای این منظور استفاده کند. به خصوص که همین قشر اجتماعی در معرض القائات سازنده و کاربردی نهادهای فرهنگ‌ساز قرار ندارد و توسط نهادها و موسسات پژوهشی نیز مطالعه و رفتار شناسی علمی نمی‌شود.
از سوی دیگر، میان ارسال پیام‌های متنی و تصویری طنز و محتواهای مغایر با ارزش‌های اجتماعی با اقداماتی که مشخصا برای آزاردادن و آسیب رساندن به دیگران صورت می‌گیرد، تفاوت زیادی وجود دارد که گویا در نظام قضایی و پلیسی تعریف شده نیستند.
به گفته کارشناسان این تهدید وجود دارد که نظام قضایی و پلیسی کشور با کسانی که در گوشی‌های همراه خود طنزهای عامیانه یا تصاویر به اصطلاح مستهجن دارند همان برخوردی را داشته باشد که با آنهایی که از طریق تلفن همراه تصاویر خصوصی افراد را با اهدافی مانند باجگیری یا دیگر آزاری در جامعه پخش می‌کنند، خواهد داشت.
این درحالیست که برای گروه اول که بی تردید بخش عمده آنها را گروه سنی جوان و نوجوان تشکیل می‌دهد، رفتارهای این چنینی رفتاری طبیعی و غریزی است که باید از سوی نهادهای فرهنگی و آموزشی با هدایت و تربیت صحیح اصلاح شود. اما گروه دوم شامل افراد بزه‌کار و ضداجتماع است که علاوه بر نیاز به اصلاح مشمول مجازات‌های کیفری نیز می‌شوند.
به همین دلیل هم به نظر می‌رسد که پیش از هرگونه اقدام قهری و پلیسی با مساله جرایم تلفن همراه لازم است تا مسوولان و کارشناسان به مطالعه دقیق این پدیده و پیامدهای آن پرداخته و از تصمیم‌گیری‌های عجولانه در این خصوص پرهیز کنند.
واقعیت این است که موضوع جرایم مبتنی بر فناوری و رفتارهای هیجان‌آمیز نسل جوان در برخورد با ابزارهای فناوری مانند تلفن همراه، موضوعی است که نیاز به آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی دقیق دارد و ضروری است تا به یک پرسش مهم پاسخ دهد: این که چرا ظرف بیش از دو دهه گذشته، به رغم تاکید مسوولان بر توسعه و تحکیم ارزش‌ها، هنوز هم زمینه و شرایط لازم برای رفتارهای ضدارزشی و ضداجتماعی فراهم است و با ورود یک پدیده ارتباطی یا رسانه‌ای جدید به شدت بروز و ظهور می‌کند؟

کورش شمس

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا