کاربرد فناوری اطلاعات در دادرسی مدنی (دادگاه الکترونیکی، E-court)

● تامین و ارایه‌ی دلیل
۱) هدف اولیه‌ی این یادداشت، ترویج استفاده از فناوری اطلاعات در رسیدگی به دعاوی مدنی در دادگاه‌ها و تشویق دو طرف دعوا به استفاده از این فناوری در زمان محاکمه است.
۲) ممکن است دادگاه‌ها درباره‌ی استفاده از فناوری اطلاعات هنگام دادرسی و محاکمه، یادداشت‌های عملی بیشتری صادر کنند. یک استفاده کارآمدتر از فناوری اطلاعات، امتیاز یک پروتکل توافق شده برای مبادله‌ی اطلاعات الکترونیکی در جریان ارایه‌ی دلیل؛ در جلسه‌ی رسیدگی است.
۳) دو طرف در جریان هر دعوای مدنی، در زمان مشخص شده، به انجام موارد زیر تشویق شده‌اند:
الف) استفاده از اطلاعات الکترونیکی برای تهیه‌ی لیستی از دلایل و مدارک قابل ارایه.
ب) پذیرش نتایج حاصل ازمبادله‌ی اطلاعات الکترونیکی منطبق با پروتکل توافق شده.
ج) مبادله‌ی نسخه‌ی الکترونیکی دلایل و مدارک مثل لوایح و اظهاریه‌ها .
د) تنظیم موضوعات ارایه شده برای بررسی و تحقیق در موارد مورد نیاز، با استفاده ازاطلاعات الکترونیکی، از جمله GFX.
و) توجه به استفاده از اطلاعات الکترونیکی در محاکمه.
۴) اگر دو طرف متوجه شوند که قبل از شروع رسیدگی، بیش از پانصد مدرک و سند را (بافناوری اطلاعات)، بین خود رد و بدل خواهند کرد، بهتر است برای مبادله‌ی اسناد و مدارک و فهرست‌بندی آن‌ها در شکل الکترونیکی، توافق کنند.
۵) اگر دو طرف توافق کنند که اسناد و مدارک را به شکل الکترونیکی مبادله کنند، انجام موارد زیر می‌تواند برای آن‌ها بسیار سودمند باشد:
الف) تلاش برای به دست آوردن یک توافق در پروتکل مورد استفاده.
ب) جلب موافقت دادگاه و رعایت پروتکل مورد توافق.
ج) تلاش برای به دست آوردن دستورمشابه با پروتکل از دادگاه، در صورتی که دو طرف نتوانند به توافق برسند.
۶) اگر دو طرف توافق کنند که برای یک پروتکل مبادله‌ی اطلاعات تصمیم‌گیری کنند، پروتکل باید شامل موارد زیر باشد:
الف) مبادله‌ی اسناد و مدارک دادگاه، ابلاغ‌ها و اعلامیه‌ها، در شکل الکترونیکی
ب) مبادله‌ی الکترونیکی لیست‌های ضروری اسناد و مدارک قابل ارایه. (از جمله GFX، در موارد مقتضی)
ج) وسیله‌ی مناسب برای مبادله‌ی اطلاعات الکترونیکی در جریان ارایه‌ی ادله.
د) استفاده از فناوری در محاکمه.
۷) این یادداشت کاربردی در برگیرنده‌ی مطالبی برای کمک به دو طرف برای توافق در یک پروتکل و راهنمایی آنها در زمینه‌ی چگونگی جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی است.
۸) چک لیست فناوری تنظیم شده در ضمیمه‌ی الف می‌تواند برای دو طرف در تعیین پروتکل فناوری اطلاعات مفید باشد. (پروتکل فناوری که در جریان دعوا باید از آن استفاده شود.)
ضمیمه‌ی الف) به آدرس اینترنتی دادگاه فدرال مراجعه کنید.
ضمیمه‌ی ب) در زمینه‌ی استفاده از اطلاعات خام راهنمایی می‌کند. بهتر است دو طرف برای گردآوری اطلاعات الکترونیکی از آن استفاده کنند.
ضمیمه ج) به آدرس اینترنتی دادگاه فدرال مراجعه کنید.
۹) دادگاه هم‌چنین، در مواردی، دو طرف را تشویق می‌کند که مدارک را به شکل الکترونیکی و قبل از جلسه‌ی رسیدگی به هیات قضات محاکمه کننده تحویل دهند. این راهکار می‌تواند با یک سند که در هارد ذخیره و ثبت شده است، تکمیل شود.
۱۰) واژه‌های فنی این یادداشت کاربردی در فهرست معانی ضمیمه (C) تعریف شده‌اند. (به آدرس اینترنتی دادگاه فدرال مراجعه کنید.)
▪ مبادله الکترونیکی مدارک دادگاه
۱۱) هنگامی که یکی از دو طرف یک لایحه، گواهی‌نامه، اعلامیه یا اظهاریه، لیست مدارک یا تحقیقات را برای طرف دیگر می‌فرستد، گیرنده می‌تواند کپی مدرک را در شکل الکترونیکی از فرستنده بخواهد.
۱۲) دادگاه از دو طرف انتظار دارد با تقاضای معقول برای ارایه‌ی کپی مدارک به شکل الکترونیکی موافقت کنند.
۱۳) پیرو مورد ۱۵ که در زیر به آن اشاره می‌شود، زمانی که یک طرف مدرکی را به شکل الکترونیکی تهیه می‌کند، مدرک باید حاوی همان مطالبی باشد که در کپی کاغذی آن آمده است.
۱۴) در موارد مقتضی، دو طرف می توانند مدرک را به شکل‌های ساخته شده، مثل HTM بخواهند. بنابراین بر حسب مورد خطوط شبه نوشتاری هر جا که لازم باشد، می‌توانند استفاده شوند، برای مثال اگر سندی به یک سند ID ارجاع دهد، یک خط شبه نوشتاری می‌تواند برای تصویر کردن و بازتاب سند مربوط به آن استفاده شود.
۱۵) هرگاه مدرکی ضمایم داشته باشد، به طور معمول از ارایه‌دهنده انتظار می‌رود نسخه‌ی الکترونیکی ضمایم و مدارک اصلی را تهیه کند، به شرط آن که آن ضمایم به شکل یک مدرک الکترونیکی، به وسیله‌ی ارایه کننده یا از طرف او یا وکلایش برای دادخواهی ایجاد شده باشد.
۱۶) دادگاه از دو طرف انتظار دارد، برای توافق در موضوعات زیر تلاش کنند:
الف) شکل وقالبی که در آن نسخه‌های الکترونیکی مدارک دادگاه آماده (و ذخیره) می‌شود.
ب) روش مبادله‌ی نسخه‌های الکترونیکی مدارک دادگاه .
پ) شرایط و مواردی که با دست‌یابی به آنها باید اسناد دادگاهی به شکل الکترونیکی، مبادله شوند.
۱۷) تهیه‌ی مدارک الکترونیکی به وسیله‌ی یک طرف با شرط آزمودن آن‌ها به وسیله‌ی گیرنده برای اطمینان درباره‌ی از بین نرفتن مدارک، نامعقول نخواهد بود.
۱۸) دادگاه ممکن است به یکی از دو طرف دستور دهد، کپی‌هایی از مدارک دادگاه را در یک قالب الکترونیکی ویژه به دادگاه تقدیم کند. پیرو آن‌چه که در مورد ۱۵ به آن اشاره شد، وقتی یک طرف مدرکی را به صورت الکترونیکی به دادگاه تقدیم می‌کند آن مدرک باید دارای همان شکل و محتویات کپی کاغذی آن باشد. دادگاه از طرفی که مدارک را به صورت الکترونیکی تهیه می نماید انتظار دارد اخطاریه‌ی کتبی و مناسب درباره‌ی نیاز به آزمودن صحت یا خرابی آن مدارک تهیه کند.
▪ مبادله‌ی الکترونیکی لیست دلایل قابل ارایه و مدارک
۱۹) دو طرف از آغاز جریان دعوا به بررسی راه‌های موثرتر فناوری اطلاعات، برای ارایه‌ی دلیل و بازرسی مراحل محاکمه تشویق شده‌اند.
۲۰) مناسب‌ترین استفاده‌ی فناوری اطلاعات، به طور معمول به درجه و طبقه‌ی مدارک ارایه شده بستگی دارد و بر حسب مورد می‌تواند به توافق دو طرف یا دستور دادگاه در محدود کردن حوزه‌ی ارایه‌ی دلیل وابسته باشد.
۲۱) اگر دو طرف، حوزه و محدوده‌ی‌ ارایه‌ی دلایل و مدارک قابل ارایه را تعریف و معین کنند، تصمیم‌گیری در خصوص استفاده‌ی مناسب از فناوری ساده‌تر است و بهتر اعلام خواهد شد .
۲۲) دستور رسیدگی دادگاه می‌تواند متضمن دستورهای زیر باشد:
الف) مذاکره‌ی دو طرف برای چگونگی بهترین استفاده از فناوری برای تبادل اطلاعات درباره‌ی مدارک قابل ارایه یا کپی های آن.
ب) ارایه‌ی اظهاریه‌های کتبی در زمینه‌ی چگونگی بهترین استفاده از فناوری برای تبادل اطلاعات.
● پیش از رسیدگی
دادگاه الکترونیکی شبکه‌ای ایجاد شده، مبتنی بر وب است که دادگاه فدرال از آن به عنوان یک جلسه‌ی واقعی دادرسی به صورت online استفاده می‌کند. برای ارسال دستورات و سایر تصمیمات موقت قضایی online هنگام استفاده از شبکه، دادگاه می‌تواند همانند یک جلسه‌ی عادی دادرسی اظهاریه‌های کتبی و مدارک گواهی‌نامه را دریافت و دستوراتی صادر کند. دو طرف برای ارتباط با دادگاه الکترونیکی باید نام کاربر و کلمه عبوری را که دادگاه صادر کرده است، وارد کنند. با این کار می‌توانند پیام‌های پست شده به شبکه را درباره‌ی موضوع مورد نظرشان بخوانند و پیام‌های خودشان را پست کنند. امکان دارد همراه پیام‌ها، مدارک و دلایل را نیز پیوست و به شبکه ارسال کنند. پایلوت، دادگاه الکترونیکی دادگاه فدرال، در جمعه ۲۳ فوریه ۲۰۰۱، آغاز شده و ادامه دارد. در طول دوره‌ی راهنمایی، دست‌رسی به دادگاه الکترونیکی شده به دو طرف و نمایندگانشان محدود شده است. تنظیمات فنی و پروتکل دادگاه الکترونیکی با استفاده از دادگاه تشکیل ‌شده بر روی شبکه و با راهنمایی‌ها و دیگر نتایجی که از دادگاه به دست می‌آورد، تجدید نظر می‌شود.
● پروتکل دادگاه الکترونیکی
دادگاه الکترونیکی مطابق پروتکل، استفاده می‌شود. به طور خلاصه، دو طرف دعوا باید همان‌گونه که در جلسه‌ی عادی دادگاه عمل می‌شود، در دادگاه الکترونیکی رفتار کنند. پروتکل جزییات بیشتری را در زیر مطرح نموده است:
▪ شرایط ورود به شبکه و نیازمندی‌های فنی
برای استفاده از شبکه شما به موارد زیر نیاز خواهید داشت :
ـ یک کامپیوتر استاندارد.
ـ یک شبکه گسترش دهنده همراه یک رابط اینترنتی.
ـ یک پست الکترونیکی.
ـ یک نام کاربر و کلمه عبور که دادگاه صادر می‌کند.
▪ امنیت اطلاعات
دادگاه الکترونیکی برای تامین امنیت و محفوظ ماندن مذاکرات، از سیستم و تکنولوژی ssl استفاده می‌کند. داشتن یک نسخه‌ی جست‌و‌جوگر اینترنتی ۴۰ یا بالاتر یا "netscape narigator" ۴۰ یا بالاتر باشید برای استفاده از این تسهیلات ضروری است.
▪ پروتکل
رفتار هریک از دو طرف دعوا در دادگاه الکترونیکی مانند رفتار آنها در جلسه عادی دادگاه است. بدین معنا که دادگاه الکترونیکی تنها باید برای بررسی‌ها و تشخیص موضوعات تعیین شده و به وسیله دادگاه یا قاضی مورد استفاده قرار گیرد.
دادگاه الکترونیکی برای مذاکرات انحصاری بین دو طرف دعوا یا نمایندگان آنها مورد استفاده قرار نمی گیرد به ویژه زمانیکه مذاکرات محرمانه یا حساس باشند.
زبان و روش مذاکره در دادگاه الکترونیکی باید مشابه آن چیزی باشد که در جلسه عادی دادرسی استفاده می شود.
تعهداتی که یکی از دو طرف یا نماینده‌اش بر روی شبکه به دادگاه یا قاضی یا طرف دیگر می‌دهد، مانند تعهدات پذیرفته شده در جلسه‌های عادی رسیدگی، باید رعایت و اجرا شود.
قواعد مربوط به اهانت به دادگاه در دادگاه الکترونیکی نیز همانند جلسه‌ی عادی رسیدگی اعمال می‌شود.
برای هر موضوع مطرح شده در دادگاه الکترونیکی یک کپی از مباحث رد و بدل شده در قالب یک متن فقط خواندنی( reed – only) در وب‌سایت شبکه، در دست‌رس است، مگر این‌که دادگاه یا قاضی دستورات دیگری صادر کنند.
▪ موضوعاتی که می‌توانند در دادگاه الکترونیکی مطرح شوند
تمام موضوع یا بخشی از موضوع که باید در دادگاه الکترونیکی مطرح شود، به وسیله‌ی دادگاه یا قاضی تعیین خواهد شد. این امر با توجه به ماهیت و پیچیدگی موضوعاتی که باید حل و فصل شوند و تعداد طرفین، دست‌رسی هر طرف به پست الکترونیکی و اینترنت، نظریات دو طرف، ماهیت و حدود هر دلیل قابل ارایه، ضرورت تمام یا بخشی از موضوع صورت می‌پذیرد.
▪ پایان استفاده از دادگاه الکترونیکی برای یک موضوع یا عنوان خاص
دادگاه یا قاضی می‌تواند به تشخیص خود و یا به درخواست یکی از دو طرف، در هر زمانی به استفاده از شبکه در مورد یک موضوع یا بخشی از موضوع خاتمه دهد.
▪ کد ورود
هر یک از دو طرف دعوا یا اعضای دادگاه الکترونیکی، نام کاربر و کلمه عبور مخصوص به خود دارند. محرمانه ماندن این اطلاعات و حفظ و نگه‌داری آنها در مکانی امن بسیار مهم است.
دادگاه یا قاضی چنین فرض می‌کند که پیام‌ها و مدارک ارسالی به دادگاه الکترونیکی از حساب یک کاربر خاص، از طرف و با مسئولیت صاحب حساب ارسال شده است.
▪ استفاده از دادگاه الکترونیکی
دادگاه یا قاضی می‌توانند در مورد این‌که یک موضوع یا بخشی از موضوع چگونه در شبکه به کار برده شود، دستوراتی صادر کند، مثل این‌که دادگاه یا قاضی می‌تواند دستور دهد:
ـ چه موضوع یا موضوعاتی در دادگاه الکترونیکی مطرح شوند.
ـ چه کسانی می توانند در دادگاه الکترونیکی شرکت نمایند.
ـ حداکثر طول پیام یا ضمایم و پیوست های آن چقدر باشد.
ـ حداکثر زمانی که می‌توان پیام ها (از جمله جوابیه و دفاعیات) را به دادگاه الکترونیکی ارسال کرد، چقدر است.
▪ پیام‌ها
پیام‌ها باید :
ـ با موضوعات یا زمینه‌ی بخشی که برای آن پیام ارسال شده مرتبط باشند.
ـ خلاصه، حاوی مطلب اصلی و به‌جا باشند.
▪ مدارک
مدارک را می‌توان به پیام‌های فرستاده شده به شبکه، پیوست کرد؛ ولی نمی‌توان آن‌ها را در دادگاه استفاده‌کننده از دادگاه الکترونیکی ثبت کرد. مدارک فقط می‌توانند مطابق دستور یکم قواعد SA, SAB, SAC از قواعد دادگاه فدرال ثبت شوند.
در موارد فوری و ضروری می‌توان مدرک ثبت شده را به دادگاه الکترونیکی فرستاد به شرط آن‌که مدرک پس از آن در دادگاه ثبت خواهد شد.
در مواردی که در پیام به مدرکی ثبت شده اشاره می‌شود، می‌توان برای آسانی ارجاع، یک کپی از مدرک یاد شده را به پیام پیوست کرد. در این موارد پیام باید حاوی تاریخ ثبت مدرک باشد.
ارسال مدارک باید به یکی از اشکال زیر باشد:
ـ Rich Text format (RTF)
ـ Portable Document format (PDF)
ـ Tagged Damag format (TIF)
ـ Graphical Information format (GIF)
ـ Joint photographic Experts Group (JPG)
ـ or word
احکامی که باید مورد رضایت دو طرف باشد:
هنگامی که مدرک ارسالی به دادگاه الکترونیکی پیش‌نویس یک حکم سازشی باشد، پیامی که مدرک به آن پیوست شده است باید در برگیرنده تصدیقی از ارسال کننده باشد. مبنی بر این که هر دو طرف آن را دیده‌اند و با شرایط حکم سازشی موافق هستند. پیامی که برای به دست آوردن حکم سازشی ارسال می‌شود، ممکن است پی در پی پیوست‌های پایین را به همراه داشته باشد:
کپی احکامی که به امضای هر طرف یا نمایندگانشان رسیده است. پیرو دستور ۴۱ قاعده‌ی ۷ از قواعد دادگاه فدرال .
مدرکی که انعکاس دهنده احکام سازشی امضا شده است.
▪ ثبت احکام
احکامی که به وسیله‌ی دادگاه یا قاضی در دادگاه الکترونیکی صادر می‌شوند باید به روش عادی و به موجب دستور ۳۶ از دادگاه فدرال ثبت شوند.
▪ دادگاه الکترونیکی و میانجی‌گری
ممکن است از برخی پرونده‌ها، از دادگاه الکترونیکی در جهت میانجی‌گری استفاده شود. در چنین مواردی که شرایط پروتکل تا اندازه‌ای که مرتبط هستند، اعمال می‌شود، متصدی ثبت که مسئول میانجی‌گری است ممکن است در مورد نحوه‌ی عمل برای میانجی‌گری در شبکه دستوراتی بدهد. برای مثال وی ممکن است در موارد زیر دستوراتی صادر کند:
- موضوع یا موضوعاتی که باید در دادگاه الکترونیکی مطرح شوند.
- کسی‌که می‌تواند در شبکه مشارکت کند.
- حداکثر طول پیام‌ها و ضمایم و پیوست‌ها و حداکثر زمانی که پیام ها (از جمله پاسخ‌ها و یا دفاعیات) باید به شبکه فرستاده شوند.
▪ محاکمات بدوی و تجدیدنظر الکترونیکی، در جریان دادرسی
محاکمات بدوی و تجدیدنظر الکترونیکی عبارت‌اند از جریان کار دادگاه، زمانی‌ که اکثر مدارک و اوراق مرتبط ذخیره شده‌اند و کلیه‌ی اقدامات درجریان رسیدگی به طور الکترونیکی در دست‌رس هستند.
محاکمه‌های الکترونیکی هم‌چنین به عنوان "جلسه‌های بدون اوراق دادرسی" شناخته شده‌اند. زیرا در این محاکمه‌ها استفاده از اوراق کپی مدارک (کپی های کاغذی) به حداقل می‌رسد. ایده‌ و فکر "جلسات بدون اوراق دادرسی" هم در محاکمه‌های بدوی و هم در جریان رسیدگی تجدیدنظر می‌تواند اعمال شود.
برای درک مفهوم مورد نظر در محاکمه‌ی بدوی، می‌توان به یک نمونه‌ی راهنما که در پرونده‌ی پیتر دی‌ رز[۱] روی داده است، اشاره کرد. قاضی O Loughlin سرتاسر محاکمه را اداره کرده بود و بیشتر آن در شهری در ناحیه ۴۷۰ کیلومتری جنوب "آلیس اسپرینگ" بررسی شده بود. پرونده برای اولین بار در ژوئن تا جولای و سپتامبر تا اکتبر ۲۰۰۱ بررسی شد.
ناظران و متصدیان دادگاه فدرال با کمک‌های تکنیکی محدودی از پیمان‌کاران، بیشتر جنبه‌های فنی این محاکمه را نظارت کردند.
یک نمونه از مفهوم مورد نظر در مرحله‌ی تجدیدنظر در پرونده‌ی کوبیلو[۲] است. پیمان‌کاران بیشتر جنبه‌های فنی مرحله‌ی تجدیدنظر را با همکاری فنی و محدود اعضای دادگاه فدرال نظارت کرند.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات