یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا


اعتیاد


اعتیاد
● اعتیاد در تعریف‌ سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌
سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ اعتیاد به‌ مواد را اینگونه‌ تعریف‌ كرده‌ است‌: حالت‌ مسمومیت‌ دوره‌یی‌ یا همیشگی‌ حاصل‌ از مصرف‌ مكرر مواد. سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسید كه‌ این‌ تعریف‌ اشكالات‌ زیادی‌ دارد و در نتیجه‌ اعلام‌ كرد كه‌ این‌ اصطلاح‌ ممكن‌ است‌ زیان‌بخش‌ باشد و باید كنار گذاشته‌ شود. در هر حال‌ بخاطر رواج‌ گسترده‌ آن‌، كاربردش‌ ادامه‌ دارد. مهمترین‌ مشكل‌ این‌ تعریف‌ آن‌ است‌ كه‌ فقط‌ مراحل‌ پایانی‌ اعتیاد را مشخص می‌كند. اغلب‌ در مراحل‌ پایانی‌ (مثلا بعد از الكلی‌شدن) مشكلات‌ جدی‌ بهداشتی‌ پیش‌ می‌آید و ایجاد تغییر در فرایند اعتیاد غیرممكن‌ می‌شود. همچنین‌ این‌ امكان‌ وجود دارد كه‌ وابستگی‌ روانشناختی‌ به‌ دارو ایجاد شود. استفاده‌ درازمدت‌ از مواد ممكن‌ است‌ توانایی‌ شخص را در كنار آمدن‌ با جهان‌ واقع‌ تحلیل‌ ببرد. سالها ناكامی‌ در كنار آمدن‌ طبیعی‌ با محیط‌ ممكن‌ است‌ هیچ‌ چیزی‌ برای‌ فرد باقی‌ نگذارد. بطور خلاصه‌ مواد ممكن‌ است‌ فرد را از لحاظ‌ روانی‌ و جسمی‌ تغییر دهد. برای‌ درك‌ مساله‌ اعتیاد باید انگیزش‌ مصرف‌ مواد را بشناسیم‌ و نه‌ صرفا تاثیرات‌ آن‌ را. چیزی‌ كه‌ باید بدانیم‌ آن‌ است‌ كه‌ چرا اصولا مردم‌ مواد مصرف‌ می‌كنند و چرا به‌ مصرف‌ مواد ادامه‌ می‌دهند؛ عوامل‌ زیستی‌، محیط‌ و شخصیت‌ چه‌ نقشی‌ در اعتیاد دارند؟
● اعتیاد در جامعه‌ جوان‌ به‌ روایت‌ جامعه‌ شناسان‌ و روانشناسان‌
▪ تفكرات‌ فردگرایانه‌ جماعت‌ بی‌ آرمان‌
هنوز آمار واقعی‌ تعداد معتادان‌ در ایران‌ مشخص نیست‌. سال‌ گذشته‌ مسئولان‌ ستاد مبارزه‌ با موادمخدر در اظهاراتی‌ ضدونقیض‌ چندین‌ آمار در این‌ باره‌ اعلام‌ كردند. حتی‌ یكی‌ از دست‌ اندركاران‌ مبارزه‌ با مواد مخدر آمار معتادان‌ را در ایران‌ تا ۱۰ میلیون‌ نفر خواند. اما هفته‌ گذشته‌ دبیر ستاد مبارزه‌ با موادمخدر آمار معتادان‌ در ایران‌ را كمتر از ۲ میلیون‌ نفر دانست‌. جالب‌ اینجاست‌ كه‌ مسئولان‌ نیروی‌ انتظامی‌ تاكنون‌ آمار معتادان‌ در ایران‌ را ۴ میلیون‌ نفر می‌دانستند. حال‌ چگونه‌ ظرف‌ ۲ ماه‌ تعداد معتادان‌ در ایران‌ نصف‌ شده‌ سوالی‌ است‌ كه‌ مسئولان‌ ذیربط‌ باید پاسخگو باشند. اما مسئولان‌ خود می‌دانند كه‌ در سالهای‌ اخیر كشورمان‌ با افزایش‌ معتاد مواجه‌ بوده‌ است‌.
یك‌ كارشناس‌ مركز ملی‌ تحقیقات‌ اعتیاد ایران‌ معتقد است‌: اصلی‌ترین‌ عامل‌ گسترش‌ اعتیاد، زندگی‌ در شهرهای‌ بزرگ‌ و صنعتی‌ است‌.
داوود اقدامی‌ با اشاره‌ به‌ عواملی‌ مانند فراوانی‌ جمعیت‌، رواج‌ بیش‌ از حد موادمخدر، پیچیدگی‌ روابط‌ انسانی‌ و... در شهرهای‌ بزرگ‌ می‌گوید: این‌ موارد می‌توانند بسیاری‌ از انسانهای‌ بی‌آرمان‌ و بی‌اعتقاد بویژه‌ كسانی‌ كه‌ دارای‌ مشاغل‌ پرزحمت‌ هستند یا افرادی‌ كه‌ بتازگی‌ از محیط‌های‌ كوچك‌ رهسپار شهرهای‌ بزرگ‌ شده‌اند و در مقابل‌ مشكلات‌ زندگی‌ شهری‌ توان‌ ایستادگی‌ ندارند را به‌ سمت‌ اعتیاد و مفاسددیگر سوق‌ دهند.كارشناس‌ مركز ملی‌ تحقیقات‌ اعتیاد، انگیزه‌ روی‌ آوردن‌ به‌ اعتیاد را فردی‌ یا اجتماعی‌ می‌داند و می‌افزاید: تفكرات‌ فردگرایانه‌ و تجمل‌پرستی‌ و خودخواهی‌ از خصوصیاتی‌ هستند كه‌ فرد را دچار عزلت‌ گزینی‌ كرده‌ و بتدریج‌ شخصیت‌ او را به‌ زوال‌ می‌كشند. در چنین‌ شرایطی‌ است‌ كه‌ فرد به‌ سوی‌ اعتیاد كشیده‌ می‌شود و موادمخدر را جانشین‌ هرگونه‌ روابط‌ انسانی‌ می‌كند.
دكتر ایرج‌ نیا جامعه‌شناس‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: مصرف‌ موادمخدر در ایران‌ چند دلیل‌ عمده‌ دارد. اول‌ اینكه‌ ایران‌ در خط‌ ترانزیت‌ موادمخدر قرار دارد. از سوی‌ دیگر كشورهای‌ همجوار ایران‌ جزو بزرگترین‌ تولیدكنندگان‌ خشخاش‌ هستند. مضاف‌ بر اینكه‌ معضلات‌ اجتماعی‌ در داخل‌ كشور سبب‌ شده‌ تا برنامه‌ریزی‌های‌ صورت‌ گرفته‌ از سوی‌ مسئولان‌ جوابگوی‌ كاهش‌ آمارها نباشد.
او ادامه‌ می‌دهد: بیكاری‌ معضل‌ همچنان‌ پایداری‌ است‌ كه‌ سبب‌ گرایش‌ جوانان‌ به‌ اعتیاد می‌شود. نبود شغل‌ مناسب‌ و فراغت‌ از تحصیل‌ زمانی‌ است‌ كه‌ بیشترین‌ آسیب‌، جوانان‌ را تهدید می‌كند.
از سوی‌ دیگر جوانهایی‌ كه‌ پشت‌ كنكور می‌مانند بیشترین‌ افرادی‌ هستند كه‌ در معرض‌ اعتیاد قرار دارند. بر طبق‌ آمارهای‌ رسمی‌ ۱۳ درصد دانش‌آموزان‌ و ۲۰ درصد دانشجویان‌ در معرض‌ این‌ بلای‌ خانمانسوز قرار دارند. اكنون‌ این‌ سوال‌ را باید از مسئولان‌ ذیربط‌ پرسید كه‌ چه‌ برنامه‌های‌ پیشگیرانه‌یی‌ برای‌ رفع‌ این‌ تهدید دارند.
مصرف‌ انواع‌ موادمخدر در بین‌ جوانان‌ و نوجوانان‌ نگرانی‌ بسیاری‌ از كارشناسان‌ و مسئولان‌ را برانگیخته‌ است‌. مصرف‌ انواع‌ قرص‌های‌ اكستازی‌ و پیامدهای‌ مخرب‌ آنها اكنون‌ تهدیدی‌ تازه‌ و جدی‌ برای‌ جامعه‌ جوان‌ ایران‌ است‌.اما میرزمانی‌ معاون‌ پیشگیری‌ بهزیستی‌ كشور در این‌ باره‌ می‌گوید: رشد اعتیاد در كشور ۳ برابر رشد جمعیت‌ است‌.
این‌ آمار البته‌ مربوط‌ به‌ تحقیقی‌ است‌ كه‌ در سال‌ ۸۱ در كشور انجام‌ شده‌ است‌ و نمی‌توان‌ بطور حتم‌ آمار دقیق‌ مستندی‌ در این‌ باره‌ ارایه‌ داد و در كل‌ می‌توان‌ گفت‌ كه‌ رشد آسیب‌های‌ اجتماعی‌ ۳ برابر جمعیت‌ كشور است‌.
از سوی‌ دیگر مدیركل‌ تشكلهای‌ غیردولتی‌ ستاد مبارزه‌ با موادمخدر معتقد است‌: دانشجویان‌ غیربومی‌ بیشتر در معرض‌ خطر اعتیاد هستند.محمدرضا خطیبیان‌ درباره‌ علل‌ این‌ موضوع‌ می‌گوید دانشجویان‌ غیربومی‌ بخصوص‌ دانشجویان‌ غیردولتی‌ به‌ دلیل‌ تنهایی‌ و مواجهه‌ با مشكلات‌ و سختی‌ها زمینه‌های‌ آسیب‌ فراوان‌ دارند. گرچه‌ عوامل‌ فرهنگی‌ نیز در این‌ بین‌ در جایگاهی‌ خاص‌ قرار دارد.دكتر مسعود حیدری‌ روانشناس‌ می‌گوید: زمینه‌های‌ آسیب‌ در بین‌ دانشجویان‌ امروزه‌ بسیار فراوان‌ است‌. با پیدایش‌ دانشگاه‌ غیردولتی‌ و نظیر آن‌ در تمامی‌ شهرهای‌ ایران‌ دانشجویان‌ غیربومی‌ بشدت‌ افزایش‌ یافتند.
بالطبع‌ دانشجو چند سال‌ از خانواده‌، دوستان‌ و آشنایان‌ خود دور می‌افتد و در این‌ بین‌ آمادگی‌ پذیرش‌ بسیاری‌ از آسیب‌ها را دارد. در این‌ میان‌ نقش‌ دوستان‌ بسیار حایز اهمیت‌ است‌.
اگر دوستانی‌ ناباب‌ در طول‌ سال‌های‌ دانشجویی‌ جوان‌ را احاطه‌ كنند و خانواده‌ ها نظارتی‌ بر عملكرد جوان‌ خود نداشته‌ باشند، باید منتظر عواقبی‌ وخیم‌ بود. از این‌ رو پدران‌ و مادران‌ اگر قصد دارند فرزندشان‌ در شهرهای‌ دیگر به‌ تحصیل‌ ادامه‌ دهد باید بسیار مواظب‌ باشند.
هم‌اكنون‌ در پایتخت‌ یكی‌ از مهمترین‌ معضلات‌ موجود، بحران‌ اعتیاد است‌. رییس‌ اداره‌ سازمان‌های‌ غیردولتی‌ ستاد مبارزه‌ با موادمخدر معتقد است‌: براساس‌ مطالعات‌ موجود ۸۰ درصد از مردم‌ تهران‌ معتقدند مهمترین‌ معضل‌ شهری‌ اعتیاد است‌.
خطیبیان‌ می‌گوید: اعتیاد یكی‌ از مهتمرین‌ بحران‌های‌ اجتماعی‌ است‌ بطوری‌ كه‌ علاوه‌ بر موادمخدر سنتی‌ كه‌ از قدیم‌ مصرف‌ می‌شد، هم‌اكنون‌ مصرف‌ مواد مخدر جدید بر گرفتاری‌های‌ قبل‌ افزوده‌ است‌.
او می‌افزاید: تلاش‌های‌ زیادی‌ برای‌ مبارزه‌ با اعتیاد در ایران‌ شده‌ است‌ اما هیچ‌ یك‌ به‌ اندازه‌ فعالیت‌هایی‌ كه‌ از درون‌ خود مردم‌ انجام‌ شود موثر نیست‌. هم‌اكنون‌ با بحران‌ موجود دركشور و خطر گسترش‌ اعتیاد، سازمان‌های‌ غیردولتی‌ كه‌ از درون‌ مردم‌ هم‌ نشات‌ گرفته‌ شده‌ باید به‌ دولت‌ همیاری‌ رسانند. اكنون‌ مسئولان‌ هم‌ كانون‌ توجه‌ خود را متوجه‌ سازمان‌های‌ غیردولتی‌ كرده‌اند تا بلكه‌ با یاری‌ آنان‌ بتوانند، اهداف‌ و راهكارهای‌ پیشگیرانه‌ خود را اعمال‌ كنند.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید