گسترش تبلیغات انتخاباتی در فضای مجازی

این روزها به هرجای ایران که قدم بگذاری از شهرهای بزرگ و مرکزی گرفته تا روستاهای دور افتاده همه و همه به نوعی درگیر تب و تاب دومین انتخابات سراسری شوارهای اسلامی شهر و روستا هستند و در این میان هر کاندیدای مستقل یا وابسته به حزب و ارگان خاص درصدد است تا با شعار تبلیغاتی مناسب بتواند رای بیشتری را کسب کند. اما در این میان توجه خیل عظیمی از کاندیداها به این پدیده عصر تکنولوژی یعنی اینترنت بسیار چشمگیر است تا آن جا که بعضی از کاندیداها در شعار های تبلیغاتی هدف اصلی برنامه های خود را به نوعی به اینترنت مرتبط ساخته اند به عنوان نمونه شعار یکی از احزاب ”گام دوم شهر الکترونیکی“ است .
این حزب در ادامه و تکمیل این شعار تبلیغاتی چنین می گوید: سیستم تصمیم گیری ، تصمیم سازی و ارائه خدمات به مردم در شهر باید به سمت الکترونیکی کردن بیش برود و ما فکر می کنیم این کار ممکن است (یعنی با رای دادن به ما)، شهر الکترونیکی همان شهر اینترنتی است که تصمیم سازی و اعمال آن توسط مدیریت واحد شهری توسط اینترنت و مبتنی بر ICT انجام می پذیرد.
به هر حال غیر از این موارد یعنی بهره گیری از واژه اینترنت در شعار تبلیغاتی بعضی از کاندیداها ، مسئله دیگری که در این دوره انتخابات بیشتر جلب نظر می کند ایجاد وب سایت های اختصاصی از سوی کاندیداها برای معرفی خود و برنامه هایشان است .
استفاده تبلیغاتی از اینترنت برای انتخابات مختلف در کشورمان دارای چه پیشنه ای است این سئوالیست که حسین سلطانی کارشناس اینترنت این گونه پاسخ می دهد: اولین استفاده از اینترنت برای تبلیغات فکر می کنم از اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری آقای خاتمی شکل گرفت به این صورت که عده ای از ستاد انتخابات ایشان برای تبلیغات از این وسیله استفاده کردند و همزمان با ایشان چند کاندیدای دیگر نیز از اینترنت برای تبلیغات خود بهره گرفتند.
سلطانی در ادامه می افزاید: استفاده از اینترنت برای تبلیغات انتخاباتی شاید در کشور ما یک کار جدید محسوب می شود اما در کشورهای دیگر مانند کشورهای غربی اینترنت به مثابه یک رسانه قوی مورد استفاده قرار می گیرد و اثر گذاری بسیار بالای روی مردم دارد، مردم در این کشور ها به طور شبانه روزی به اینترنت وصل هستند آن هم با سرعت بسیار بالا تا آن جا که به صورت مستقیم از طریق اینترنت فیلم نگاه می کنند.
این کارشناس در ادامه می افزاید: در کشورهای پیشرفته به خاطر بستر مناسب اینترنت اکثر افراد در نیوزلترهای عضو می شوند و مرتبا برای موضوعات مورد نظر و دلــــخواهشان از سوی این مراکز E-mali های ارسال می شود یعنی به نوعی این افراد یک ارتباط مستمر با اینترنت دارند و...
به طور کلی روی آوری کاندیداهای دومین دوره انتخابات شوراها به تبلیغات روی اینترنت می توان به چند دلیل باشد. این تعداد از کاندیداها متوجه شده اند که قشری از مردم خصوصا جوانان برای کسب اطلاعات و اخبار چندان توجه ای به رسانه های فعلی ندارند چرا که این افراد برای دستیابی به اطلاعات ، رسانه ای مثل اینترنت را در گزینش اول خود قرار داده اند به همین علت این کاندیداها علاوه بر تبلیغات مختلف و وسیع در سطح شهر مبادرت به تبلیغات اینترنتی نموده اند تا بدین وسیله بتوانند این تعداد قشر مخصوص را نیز به خود جلب کنند.
البته ذکر این نکته ضروریست که برای یک کاندیدای انتخاباتی تبلیغ حرف اول است و کسی کـــــه میلیون ها تومان فقط صرف تبلیغ بروشورهای خیابانی کرده است هزینه راه اندازی یک سایت در مقابل این هزینه های هنگفت از رقم بسیار پایینی برخوردار است.
یک طراح وب سایت در مورد هزینه و راه اندازی سایت های تبلیغاتی می گوید: هزینه طراحی سایت برای هر فعالیتی در داخل کشور قیمت مشخصی ندارد اما طبیعتا استفاده از برنامه نویسی روی وب بسیار پر هزینه تر از زمانی است که سفارش دهنده صرفا چند صفحه ایستا (صفحاتی که اطلاعات موجود در آن ثابت و بدون تغییر است ) در خواست می کند ، در مورد انتخابات با توجه با این که نامزدها صرفا در محدوده زمانی انتخابات نیاز به تبلیغ دارند و به جز معرفی و یک بیوگرافی و چند عکسی عملا اطلاعات دیگری برای وب سایت خود استفاده نمی کنند از صفحات ثابت و ایستا بهره گرفته می شود .
وی هم چنین می افزاید: هر چند قیمت این صفحات بسیار پایین است اما برخی از شرکت های تبلیغاتی و طراحان صفحات وب با استفاده از وضعیت بازار در زمان انتخابات مبالغ زیادی را از کاندیداهای انتخاباتی دریافت می کنند البته بالاترین مبلغ در عرصه وب اصلا قابل مقایسه با تبلیغات از نوع دیگر هم چون چاپ پوستر رنگی و یا قرار دادن تبلیغ در روزنامه ها نیست.
به گفته این طراح وب هزینه تمام شده برای ثبت یک Domain و اختصاص حداکثر ۵ مگ فضا به ندرت به ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان می رسد . اما گاهی برای همین مقدار فضا هزینه ای بالغ بر ۱۰۰ هزار تومان دریافت می شود.
این طراح وب سایت در پاسخ به این پرسش که معمولا تکلیف وب سایت های انتخاباتی بعد از گذشت دوران انتخابات چه می شود می گوید: تقریبا اکثر این وب سایت ها پس از دوران انتخابات (چه کاندیدا در انتخابات پیروز شود یا شکست بخورد) فراموش می گردد. در حالی که همین صفحات معرفی ساده می تواند با کمی هزینه و مدیریت به یک آرشیو کامل از فعالیت های یک سیاست مدار تبدیل شود.
وی هم چنین می افزاید: چنین نگرش کوتاه مدت و منفعت طلبانه به اینترنت نشان دهند فقدان شناخت و درک درست از پدیده اینترنت و قابلیت های موجود در آن است .
به طور کلی تبلیغات اینترنتی به غیر از مقرون به صرفه بودن آن به خاطر بعضی از مسایل دیگر نیز مورد توجه کاندیداها قرار گرفته است چرا که کاندیداها می توانند به راحتی و در کمال آرامش در یک فضای آزاد به معرفی خود و برنامه هایشان بپردازند و دیگر مثل تبلیغات سطح شهر نباید نگران پاره شدن پوسترهای تبلیغاتی خود یا رقابت شدید با رقیب انتخاباتی خود در محل نصب آگهی باشند.
علاوه بر این تبلیغات انتخاباتی در اینترنت حسن دیگری را نیز دارد چرا که کاندیداها مستلزم رعایت موارد قانونی مانند قطع تبلیغات ۲۴ ساعت قبل از شروع رای گیری و موارد دیـــــــــگر را ندارند و می توانند تا لحظه شروع رای گیری و بعد از آن نیز به نوعی در سایت خود به تبلیغات انتخاباتی بپردازند.
این روی آوری یکباره به اینترنت از سوی این تعداد کاندیدا آیا روی فضای فعــــــــــلی اینترنت تاثیر می گذارد، سلطانی در این باره می گوید: تاثیر آنچنانی نمی گذارد اما این رویه تبلیغاتی نشان می دهد که این افراد موجبات تاثیر گذاری اینترنت روی مردم را به عنوان یک اصل پذیرفته اند و متوجه شده اند که یک عده از مردم از اینترنت اثر می پذیرند ، هم اکنون قشر سیاسی ما از اینترنت تاثیر گرفته و در حال حاضر این گونه استفاده از اینترنت نشان می دهد قشر سیاسی برای اهداف خاصی مثل انتخابات از اینترنت تاثیر گرفته اند و این کار باعث می شود در آینده رفته رفته بر روی قشر بیشتری از جامعه این پدیده تاثیر خود را بگذارد.
یک کارشناس اینترنتی در همین رابطه می گوید : اینترنت فضای مناسبی برای ارایه اطلاعات و تبلیغ است، اساسا خود اینترنت به دلیل وجود تبلیغات، تجارت و مبادلات مالی تا کنون زنده مانده و رشد کرده است اما طبیعتا تبلیغات یک تخصص است و نیاز به افراد با تجربه و هم چنین اطلاعات دقیق و به روز شده دارد بنابراین برای استفاده های کوتاه مدتی چون انتخابات تبلیغ روی اینترنت عملا هدر دادن پول و هزینه است .
وی در ادامه می افزاید: در حالیکه با استفاده از این تکنولوژی می توان به عنوان مثال اطلاعات همه کاندیداها را با سوابق و تفضیلات فراوان به صورت یک بانک اطلاعاتی روی وب قرار داد و به نوعی دسترسی شهروندان به اطلاعات کاندیداها را افزایش داد تا انتخاب نیز دقیق تر صورت بگیرد.
یک وب سایت ایجاد شده برای تبلیغات انتخاباتی باید دارای چه ویژگی های باشد در این رابطه یک کارشناس اینترنت چنین نظر می دهد: با تمامی کم و کاست های موجودی که در وب سایت های تبلیغاتی به چشم می خورد با این حال به نظر من کاندیداها باید به این نکته توجه داشته باشند که اگر اینترنت را برای تبلیغات خود استفاده کردند بدانند که در اینترنت برنامه ها و نظرات آنها حداقل برای مدت زمان کمی هم که شده ثبت می شود و تفاوت فاحشی با تبلیغات خیابانی دارد بنابراین کاندیداها باید در ارایه برنامه و ایده های خود بسیار صادقانه رفتار کنند .
در همین رابطه سلطانی نیز چنین اعتقادی دارد: اگر کسی می خواد با بهره برداری از اینترنت برای خود تبلیغات داشته باشد باید به این نکته توجه کند که کسی در این راه موفق است که برای جلب مخاطب خودش صادقانه عمل کند تا بتواند اعتماد مورد نیاز را در کمترین زمان بدست آورد بهترین گزینه من این است که کاندیداها در وب سایت خود حتما بخشی را به پرسش و پاسخ اختصاص دهند و حتما در این بخش سعی کنند سانسور را کنار بگذارند و بسیار شفاف با مردم در ارتباط باشند.
سلطانی در پاسخ به این سئوال که چرا اکثر کاندیداها بعد از فروکش کردن تب انتخاباتی وب سایت های خود را به فراموشی می سپارند می گوید: این نوع برخورد ارتباط مستقیمی با درک افراد از اینترنت دارد چرا که سایت به منزله خانه است این افراد فکر می کنند این سایت ها خانه های اجاره ای هستند که برای ۱۰ تا ۲۰ روز و تبدیل شدن به ستاد انتخاباتی اجاره شده اند اما اگر ما از راه اندازی یک سایت درک درستی داشته باشیم باید بدانیم که یک سایت یک خانه شخصی است که نباید آن را خراب کرد، ما خانه ای ساخته ایم و در آن به معرفی خود و برنامه هایمان پرداخته ایم و در این مدت عده ای به ما اعتماد کرده و از طریق های مختلف مثل E-mali با ما در تماس بوده اند سئوال کردند و جــــواب گرفته اند بنابراین شایسته نیست که این خانه ویران شود و باید در آن همیشه به سوی مشتاقان باز باشد.
وی در ادمه می افزاید: اینترنت یک دینای مجازی است و کاندیداها باید بدانند اگر اینترنت را برای تبلیغات خود برگزیدن و در صورت موفق شدند نباید به بهانه ازدحام کار و شلوغی این پل ارتباطی را قطع کنند. باید این راه همیشه باز باشد چرا که آنها همیشه به حمایت مردم نیاز دارند.
سلطانی در مورد اینکه چه پیشنهادی برای کاندیداهای که از اینترنت برای تبلیغات خود بهره جسته اند دارید، می گوید: اگر عده ای آمدند و اینترنت را برای تبلیغات انتخاب کردند نشان می دهد که به درستی این افراد دریافته اند که نمی توان اینترنت را نادیده گرفت . پس چه خوب است وقتی همین کاندیداها در انتخابات موفق شدند و به پست های رسیدند اینترنت را فراموش نکنند و در رشد این پدیده تا حد توان کمک برسانند.
به هر حال به کار گیری اینترنت در تبلیغات از سوی کاندیداهای شورای شهر نشان دهنده قبول و پذیرش اینترنت به عنوان یک رسانه و پایگاه اطلاعاتی است خصوصا از سوی کسانی که قرار است به زودی در پست های مهمی ایفای نقش کنند. این محبوبیت چند روزه اینترنت نزد فعالان سیاسی و اجتماعی کشور را باید به فال نیک گرفت و به آینده اینترنت نگاه خوشبینانه ای داشت و رفته رفته بعضی از نظرات غیر کارشناسانه را به فراموشی سپرد که از اینترنت به عنوان یک پایگاه شیطانی یاد می کردند.

نویسنده : مینو مومنی

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات