آیا می دانید گوش دادن هم ارتباط کلامی است؟

زندگی انسان از بدو تولد در میان دیگران و در اجتماع آغاز می شود.
نوزاد كه به تدریج در میان دیگران زندگی می‌كند، رفتارهای اجتماعی را یاد می گیرد و با محیط زندگی خود سازگار می شود.
یكی از رفتارهای اجتماعی انسان حرف زدن یا ارتباط كلامی است. «بطور كلی ارتباطCommunication یعنی فرایند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده مشروط برآن كه محتوای مورد انتقال از فرستنده‌ برگیرنده منتقل شود و بالعكس . برای برقراری رابطه، انتقال دهنده و گیرنده بایدكد یا رمزمشتركی داشته‌باشند تا معنی اطلاعات موجود درپیام بدون‌اشتباه تعبیر‌شود.»۱
این كد یا رمز مشترك در ارتباط كلامی از جنس كلام یا زبان مشترك است ; كه خود همواره با رمزها و كدهای غیر كلامی مثل حركات و حالتهای بدن , چهره و دست و ... همراه است ( زبان بدن ) . این رفتارهای غیر كلامی به شكلی تفكیك ناپذیر بخش كلامی شنونده را تحت تاثیر خود قرار می دهد .
با توجه به تعریف ارتباط، هر ارتباطی دو سو دارد: یكی فرستنده و دیگری گیرنده (فعلاً به پیام و كانا‌ انتقال آن كاری نداریم.)
در ارتباط كلامی فرستنده همان گوینده‌است و گیرنده همان شنونده .
بنابراین می بینید كه نقش شنونده كم از گوینده نیست و هر دو نقشی برابر در انتقال پیام یا در ارتباط كلامی دارند.
پس گوش‌دادن هم بخشی از ارتباط كلامی است.
حالا به این پرسش پاسخ دهید: یك شنونده خوب چه ویژگی هایی دارد؟
شنونده ی خوب یا فعال نقش خود را در ارتباط كلامی می داند و آن را دست كم نمی گیرد. برای مثال وقتی كسی حرف می زند، شنونده ی خوب مراقب است که
حواسش پرت نشود. برای این كار سعی می كند هرچند لحظه یك بار حرف‌های شنونده را در ذهن خود خلاصه كند و مهم‌ترین بخش آن را به خاطر بسپارد.
مراقب زبان بدن یا پیام‌های غیركلامی خود است . برای این كار سعی می كند به حالت‌های خود تسلط داشته‌باشد. گاه‌‌گاه با یك حركت سر یا دست یا تغییرحالت در چهره‌ نشان دهد كه دارد به حرف گوینده توجه می كند. گاه با بیان كلمه‌های كوچك و اصوات لازم گوینده را تشویق می كند كه به حرفش ادامه دهد.
▪به ارتباط از طریق چشم اهمیت می دهد و به چشم‌های طرف مقابل نگاه می كند.
▪وسط حرف گوینده نمی آید و كلامش را قطع نمی كند.
▪بی حوصلگی و بی تابی نمی كند و نشان نمی دهد كه باقی حرف را می داند.
▪سعی نمی كند پیش‌داوری و قضاوت كند یا گوینده را محكوم كند.
▪ به فكر دفاع از خود نیست و تلاش نمی كند عقاید خود را به دیگری بقبولاند.
▪برای پاسخ به پرسش ها عجله نمی کند و فرصت می دهد طرف مقابل فکر کند.
▪سعی می كند احساسات گوینده را درك كند و برای این كار بد نیست خودش را به جای او بگذارد.
▪در مواقع لزوم احساس طرف مقابل را در قالب كلمه‌های خودش (شنونده) بازگو می كند.
▪ اطلاعات خود را به رخ طرف مقابل نمی كشد.
▪ سعی می كند پیا‌م‌های غیركلامی گوینده را درك كند.
▪گوینده را سوال پیچ نمی كند.
البته باید توجه داشته باشیم همه‌ی این سفارش‌ها برای موقعی است كه كسی بخواهد شنونده‌ی فعالی باشد. مسلماً ما همیشه فرصت نداریم یا به دلایل دیگر اصلاً مایل نیستیم شنونده‌ی فعالی باشیم در آن صورت باید به فكر تكنیك‌هایی برای پایان دادن به گفتگو باشیم.

۱ تعریف از : فرهنگ علوم رفتاری ، علی‌اكبر شعاری نژاد
مریم احمدی
مدیر برنامه ریزی و امور اجرایی موسسه مادران امروز

منبع : موسسه مادران امروز