ما هنوز اندر خم ۱۲۸ کیلو بیتیم!

مسئولین امر باید بپذیرند که مشکل از کاربران نیست و با فیلترینگ هم نمی‌توان جلوی استفاده‌های ناصحیح را گرفت. یک کاربر اینترنت، هنگامی که فضای اطلاعاتی خوب و مؤثری در اختیار داشته باشد، دیگر سراغ راه‌های خلاف نمی‌رود؛ ولی آیا ما چنین فضایی را برای کاربران ایجاد کرده‌ایم که از آنها بخواهیم «تنها باید در سایت‌هایی که من می‌گویم بروی»؟
در شرایط فعلی، اگر روزنامه‌نگاری بخواهد از خجالت مسئولین محترم امور اینترنتی ایران درآید، احتمالا یکی از سخت‌ترین کارها خواهد بود؛ البته اگر دروغ گفتن برایش سخت باشد. ما هم در ماه‌های اخیر هر چه نوشته‌ایم، انتقادی بوده و البته چاره‌ای جز این هم نداشته‌ایم. از چه تعریف کنیم؟ از سرعت اینترنت، از قیمت اینترنت، از فیلترینگ اینترنت، از دولتی بودن اینترنت، از وضعیت نابسامان ISPها، از نارضایتی‌های ISPها، از سخنان گهربار مسئولان امر (مثل این‌که می‌گویند همین سرعت هم برای کاربران ایرانی زیاد است و یا اینترنت یک بازیچه برای ایرانیان است و ....)، از کمیاب بودن اینترنت پرسرعت، از قطعی‌های مکررش و هکذا؟! شما باشید و مثلا این خبر را ببینید، چه می‌کنید؟
«یک شرکت ارائه دهنده اینترنت (ISP) در مالزی اعلام کرد که به کاربران خود پهنای باند با خطوط پرسرعت ٢٢٤ مگابیت بر ثانیه را تنها با قیمت ۵۸ دلار در ماه عرضه می‌کند.» سرعت بالا یا قیمت پایین؛ هر دوی آنها برای من و شما مثل یک رویاست. شخصا یاد شعر آن شاعر بزرگوار افتادم که می‌گوید اهل کاشانم من، روزگارم بد نیست، تکه نانی دارم... و شاید در وصف یک کاربر اینترنتی در ایران (مثل من) بتوان چنین گفت که: اهل ایرانم من، اینترنتم بد نیست، تکه پهنای باندی دارم، خرده درآمدی، سر سوزن ADSLای، وزارت ICTای بهتر از برگ درخت، کاربرانی بهتر از آب روان. بگذریم و به جای خیال‌پردازی‌ها به مستندات بپردازیم.
مهم‌ترین نکته این خبر برای ما ایرانیان، همان قیمت است. باور می‌کنید که قیمت اینترنت پرسرعت ایران حداقل ۱۶ هزار برابر اینترنت پر‌سرعت مالزی است؟ نکته دوم هم سرعت است. نسبت سرعت اینترنت پرسرعت مالزی به ایران ۱۷۹۲ برابر است. البته خیلی ناراحت نباشید و دلتان برای خودتان نسوزد، زیرا در این مورد قوانینی وضع شده تا خود را با کشورهای دیگر مقایسه نکنید.
حتماً تمامی کاربران گرامی اینترنت می‌دانند که قانون محدودیت سرعت اینترنت (که در نوع خود از عجایب خلقت است) به کاربران تنها اجازه بهره‌مندی ۱۲۸ کیلوبیتی می‌دهد (البته در ایران با سرعت‌های بالاتر هم ارائه می‌شود، فقط باید برای گرفتنش یک شرکت ثبت کنید!) اثبات این رقم‌ها، محاسبه خیلی سختی نمی‌خواهد و با یک ضرب و تقسیم ساده موضوع روشن می‌شود.
▪ سرعت اینترنت پرسرعت مالزی: ٢٢٤ مگابیت ضرب در ١٠٢٤ کیلوبیت= ٢٢٩٣٧٦ کیلو بیت
▪ سرعت اینترنت پرسرعت ایران: ١٢٨ کیلوبیت
▪ نسبت اینترنت پرسرعت مالزی به ایران: ١٧٩٢ برابر
▪ قیمت اینترنت پرسرعت ایران: هر ١٢٨ کیلوبیت در ثانیه به‌طور متوسط ١٥٠٠٠ تومان
▪ قیمت اینترنت پرسرعت مالزی: هر ٢٢٩٣٧٦ کیلوبیت در ثانیه معادل ١٥٠٠ تومان
▪ مقایسه قیمت اینترنت پرسرعت مالزی نسبت به ایران: حدود ٩ ریال در هر ١٢٨ کیلوبیت در ثانیه به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که قیمت اینترنت پرسرعت ایران حداقل ١٦ هزار برابر اینترنت پرسرعت مالزی است!
این از سرعت و قیمت اینترنت. حالا می‌رسیم به بحث شیرین فیلترینگ. موضوع فیلترینگ در کشورهای دیگر هم وجود دارد و ما تنها کشوری نیستیم که با عزم راسخ و با هزینه‌هایی جالب فیلترینگ را ادامه می‌دهیم. هر فناوری که ابداع می‌شود فرهنگ و ادب خود را دارد، ولی این موضوع مهم است که این فرهنگ و ادب از کجا می‌آید. مسلماً کاربران این فناوری هستند که فرهنگش را می‌سازند و حتی به یکدیگر می‌آموزند. در این مورد و در مقوله‌هایی مانند این، بارها و بارها دیده‌ایم که یک نهاد اجرایی نمی‌تواند سمت و سوی چگونگی استفاده کاربران را مشخص کند و آنها را به سوی هدف مشخصی سوق دهد. اگر هم تأثیر‌گذار باشد، بسیار اندک است و بهترین روش، ایجاد راه‌های استفاده صحیح و صواب است، نه تنها مقابله با راه‌های بد.
حرف‌های استاد کاوه‌راد (صاحب کرسی تحقیقاتی در دانشگاه پنسیلوانیا با عنوان پروفسور در زمینه مخابرات و همچنین برنده جایزه IEEE برای نوآوری در سرعت انتقال داده‌ها که چند ماه قبل در همین صفحه با او مصاحبه مفصلی داشتیم) را به یاد می‌آورم که می‌گفت: «خداوند این قدرت را داشت که به شیطان اجازه فعالیت ندهد، ولی داد و به ما هم قدرت انتخاب را داد. کتاب هم برایمان فرستاد، راه و چاه را هم به ما نشان داد که خودمان انتخاب کنیم و اصلاً یکی از وجوه تمایز انسان و حیوان همین قدرت انتخاب است. در واقع خدا این لطف را به ما عطا کرد که خودمان انتخاب کنیم نه اینکه به ما مسائل را دیکته و اجبار کنند.
از طرف دیگر در هر فناوری فواید و نواقصی وجود دارد مانند وسایلی که فایل‌های تصویری را نشان می‌دهند. شما هم می‌توانید چیزهای بد با آن ببینید و هم خوب. در واقع از هر فناوری می‌توان هم استفاده سوء داشت و هم صحیح و ممکن است تعدادی سوءاستفاده‌گر در این میان باشند. اگر قرار باشد که به خاطر سوءاستفاده‌کنندگان جلوی فناوری را بگیریم، ظلم بزرگی به نسل‌های کنونی و آیندگان می‌کنیم زیرا آن تعدادی که استفاده صحیح از فناوری دارند در حال رشد و نوآوری هستند و در صورت محدودیت، جلوی آن استعدادها را گرفته‌ایم.
این مسئله ظلم بزرگ‌تری نسبت به محدودیت سوءاستفاده‌کنندگان است. کسی که بخواهد راه کج برود، راهش را پیدا می‌کند و نمی‌توان با این محدودیت‌ها جلویش را گرفت. مردم باید آموزش صحیح ببینند.» بارها برای همه ما این مشکل به وجود آمده که در جست‌وجوهای اینترنتی، هنگامی که به‌دنبال کلید واژه‌ای، مانند میزان ضریب نفوذ کاربران اینترنتی دنیا (به انگلیسی) می‌گردیم، پیغام معروف فیلترینگ را می‌بینیم که نوشته است: دسترسی به این سایت امکانپذیر نمی‌باشد (البته «نمی‌باشد» در صنف ما خبرنگاران غلط می‌باشد!) و این نشان دهنده نظارت و اجرای اشتباه فیلترینگ است.
مسئولین امر باید بپذیرند که مشکل از کاربران نیست و با فیلترینگ هم نمی‌توان جلوی استفاده‌های ناصحیح را گرفت. یک کاربر اینترنت، هنگامی که فضای اطلاعاتی خوب و مؤثری در اختیار داشته باشد، دیگر سراغ راه‌های خلاف نمی‌رود؛ ولی آیا ما چنین فضایی را برای کاربران ایجاد کرده‌ایم که از آنها بخواهیم «تنها باید در سایت‌هایی که من می‌گویم بروی»؟
خلاصه، این قصه سر دراز دارد و اگر بخواهیم از دیگر مصایبش مانند مشکلات ISPها و دولتی بودن عرضه اینترنت و... صحبت کنیم، احتیاج به نوشتن چند جلد کتاب است. فقط می‌توانیم بگوییم: هفت شهر سایبر را مالزی هم گشت/ ما هنوز اندر خم ۱۲۸ کیلو بیتیم!

عمید نمازیخواه

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا