بلر و اتحادیه اروپا

حضور و فعالیت انگلستان در قالب ساختار تشكیلات اروپایی از ابتدا موضوعی قابل‌‌توجه بوده است. پس از جنگ جهانی دوم و تمایل كشورهای اروپایی به تنظیم و شكل‌دهی به نهادهای اقتصادی و متعاقب آن سیاسی و امنیتی اروپا، تعامل انگلستان با این مجموعه دارای ویژگی‌های خاصی بود.
وجود روابط اقتصادی و تعمیق روابط امنیتی آمریكا و انگلستان به نحوی بود كه علاوه بر اینكه الزامی از سوی انگلستان به حضور در نهادهای اروپایی حس نمی‌شد، انگلستان نیز در مجموعه اروپا به عنوان اسب تروای آمریكا نام گرفته بود. هرچند تلاش‌های صورت گرفته از سوی انگلستان در شكل‌گیری اتحادیه اروپای غربی (WEU) به منظور ایجاد امنیت و محیط باثبات امنیتی برای اروپا حائز اهمیت بوده است.
اما آنچه به عنوان مهمترین دلیل برای همراهی نكردن با نهادهای اروپایی و سازوكارهای آن به طور كامل و در برخی اوقات مخالفت با آنها از سوی انگلستان مطرح می‌‌شود، تمایل به حفظ كامل حاكمیت ملی و عدم واگذاری تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی و اقتصادی به نهادهای فراملی است. دولت و ملت انگلستان حاضر نیستند كسی غیر از خودشان برای مسائل آنان تصمیم بگیرد.
گذشته از سابقه تاریخی تعامل انگلستان با اتحادیه اروپا در اینجا به برخی از مهمترین اقدامات این دولت در دوره ۱۰ساله نخست‌وزیری بلر اشاره می‌‌شود. ابتدا ذكر این نكته ضروری است كه نگرش كلی حزب كارگر به فعالیت در چارچوب نهادهای اروپایی مثبت بوده و انگلستان را یك شریك هدایت‌كننده در اروپا می‌‌دانند. بر این اساس همواره و به طور سنتی اتحادیه اروپا یكی از خطوط انشقاق دو حزب كارگر و محافظه‌كار محسوب می‌‌شده است.
اقدامات دولت بلر در رابطه با اتحادیه اروپا با امضای قرارداد آمستردام ۱۹۹۷ آغاز شد و متعاقب آن انگلستان در سال ۲۰۰۰ به امضای قرارداد نیس كه درخصوص گسترش مرزهای اتحادیه اروپا به سمت شرق و اصلاحاتی در اتحادیه بود، اقدام كرد. در اجلاس نیس، بلر توانست میزان رای انگلستان در شورای وزیران را افزایش داده و به ۲۹ رای برابر با آلمان، فرانسه و ایتالیا برساند.
انگلستان توافقنامه دفاعی در سال ۱۹۹۸ را كه نخستین مرحله از شكل‌گیری نیروهای واکنش سریع اتحادیه اروپا بود، امضا كرد. همچنین این كشور تامین ۱۲ هزار نیرو در این زمینه را به عهده گرفته است. حزب كارگر و بلر معتقد بودند كه تقویت این نیرو موجب می‌‌شود تا اروپا نقش فعال‌تری را در بحران‌های بین‌المللی ایفا كند.
این حزب ضمن مخالفت با تشكیل ارتش اروپایی تحت رهبری بروكس، معتقد است كه تشكیل این نیرو صدمه‌ای به فعالیت ناتو وارد نمی‌كند. یكی از شعارهای انتخاباتی سال ۲۰۰۵ حزب كارگر، فعالیت این كشور برای موفق كردن همكاری‌های دفاعی اتحادیه اروپا، هماهنگی با ناتو و تضمین این امر بوده است كه نیروهای جدید واكنش سریع اتحادیه برای ماموریت‌های بشردوستانه آماده هستند.
یكی از موضوعات مهم در خصوص اتحادیه اروپا و انگستان مساله یورو و پیوستن به آن است. پس از انتخاب تونی بلر به نخست‌وزیری این كشور این‌گونه برنامه‌ریزی شد كه براساس طرحی از سوی گوردون براون، پنج تست اقتصادی انجام پذیرد و پس از طی این پنج مرحله، پیوستن به یورو به رای عمومی گذارده شود.
در اولین دوره حكومت بلر هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد و در دور دوم نیز، در ژوئن ۲۰۰۳ براون اعلام كرد كه تنها یك مرحله از پنج مرحله طی شده و امكان برگزاری رفراندوم فراهم نشده.
بر این اساس بلر اعلام داشت كه پیوستن این كشور به یورو تا قبل از سال ۲۰۱۰ غیرمحتمل است. قرارداشتن اقتصاد انگلستان در زمره قوی‌ترین اقتصادها و ارزش بالای پوند باعث شد كه مردم این كشور تمایلی به پذیرش و تحمل مشكلات اقتصادی دیگر كشورهای اروپایی به ویژه كشورهایی كه تازه به عضویت پذیرفته شده‌اند، نداشته باشند.
از دیگر موضوعات اروپایی كه در رابطه با انگلستان حائز‌اهمیت است مساله پذیرش قانون اساسی اتحادیه اروپاست. پس از اینكه پارلمان اروپا قانون اساسی اتحادیه را تصویب كرد و نوبت به تصویب آن از سوی كشورهای عضو رسید، تونی بلر در سال ۲۰۰۴ اعلام كرد كه این قانون را به رای عمومی خواهد گذارد اما رای منفی مردم فرانسه و هلند در سال ۲۰۰۵ به این قانون وضعیت تصویب در سایر كشورها را مشكل ساخت.
این امر نشان داد كه این قانون حتی در كشورهای طرفدار اتحادیه نیز می‌‌تواند با بن‌بست روبه‌رو شود. پس از اینكه قانون اساسی اتحادیه تنها از سوی پارلمان ۱۶ كشور عضو به تصویب رسید رهبران اروپایی تصمیم گرفتند كه قراردادی اصلاحی به این متن اضافه كنند.
از دیگر دلایل اقدام به اضافه كردن قرارداد اصلاحی به متن قانون اساسی، رواج این اندیشه بود كه اتحادیه صرفا محلی مناسب برای تجارت و بازار آزاد است و منطقه‌ای مناسب برای كارگران نیست. بر همین اساس بخشی از «منشور حقوق بنیادین اتحادیه» كه در این قرارداد آورده شده،‌كارگران را از حق بیشتری برای اعتصاب برخوردار می‌‌كند. این موضوع یكی از مواردی بود كه بلر شدیدا با آن مخالفت كرد.
در رابطه با قرارداد موردنظر موضوعاتی در برنامه بلر وجود داشتند كه نمی‌توانست بر سر آنان مصالحه كند. منشور حقوق بنیادین (شامل یك سری حقوق اجتماعی،‌قضایی و پلیسی) قوانین داخلی و سیاست خارجی از مواردی بودند كه بلر متعهد شده بود حاكمیت داخلی انگلستان را در این موارد حفظ كند.
بر همین مبنا منشور حقوق بنیادین به تصویب رهبران اروپایی رسید ولی استثنایی برای انگلستان قائل شد و بدین ترتیب این حقوق بر تصمیمات حقوقی بریتانیا اعمال نمی‌شود.
در حوزه سیاست خارجی نیز تاكنون اتحادیه دارای یك كمیسر رسیدگی به سیاست خارجی و یك مسوول سیاست خارجی بود. بر اساس اصلاحات جدید، این تفكیك مسوولیت پایان می‌‌پذیرد. برای برطرف كردن نگرانی انگلستان نیز،‌ از این پس وزیر امور خارجه اتحادیه اروپا نماینده عالی‌رتبه نام خواهد گرفت.
اصلاحات دیگری نیز در رابطه با تعیین رئیس دوره‌ای اتحادیه (به مدت ۳۶ ماه) شیوه تصمیم‌گیری و وزن ‌آرا اتخاذ شده و قرار است از سال ۲۰۱۷ این اصلاحات اعمال شود.
یكی از رخدادهای مهم اروپا در دوره نخست‌وزیری بلر ، عضویت ۱۰ كشور اروپای مركزی و شرقی در اتحادیه بود. بلر با امضای موافقتنامه نیس در سال ۲۰۰۰ موافقت انگلستان با گسترش اتحادیه اروپا را اعلام كرده و به عنوان مدافع دموكراسی‌های نوین در مركز و شرق اروپا كه از یوغ كمونیسم رهایی یافته‌اند، شناخته شده است.
همچنین بلر از آغاز مذاكرات عضویت تركیه در اتحادیه اروپا حمایت می‌‌كند. دور‌بودن سرزمین انگلستان از مناطق شرقی و مركزی اروپا و بر همین اساس پایین آمدن تاثیرپذیری از اقتصاد نابسامان این كشورها دلیلی بر حمایت بلر از گسترش و توسعه اتحادیه اروپا ذكر می‌‌شود.
برخلاف هراسی كه در كشورهای هم مرز با اعضای جدید در رابطه با موج عظیم مهاجران و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی حاصل از آن وجود دارد،‌انگلستان دغدغه‌ای در این زمینه نداشته و حساسیت كمتری در رابطه با این موضوع نشان می‌‌دهد.
بلر به عنوان رهبر حزبی كه فعالیت در حوزه اروپا را امری شایسته تلقی می‌‌كند تلاش كرد تا ضمن حفظ خط قرمز موجود در سیاست انگلستان در برابر اروپا نقشی فعال در این زمینه ایفا كند. معماری برنامه اصلاحات اقتصادی اروپا در سال ۲۰۰۰ از‌جمله فعالیت‌های بلر در این عرصه بود.
كه با نام «برنامه كاری لیسبون» شناخته شده و از مهمترین برنامه‌های اقتصادی و اهداف اصلی اتحادیه به شمار می‌‌رود. هرچند بلر بیشتر به عنوان همكار آمریكا و جورج بوش به شهرت رسید اما فعالیت‌های اروپایی او نیز حائزاهمیت بود.

نرجس امینی

منبع : روزنامه هم‌میهن