حاج محمدملاهادی سبزواری

جنسیت: مرد
نام پدر: میرزا مهدی بن میرزا هادی
تخلص: اسرار
تولد و وفات: (۱۲۱۲ -۱۲۸۹) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: عالم و شاعر
پدر و جدش همه در سبزوار اهل ثروت و شهرت و اعتبار و مردمانی خیر و نیکوکار بودند. وی در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار ، مانند ملاصدرا در عهد شاه‌عباس بود. صاحب الماثر و الآثار می‌گوید: "در این مائه گذشته حکمت و معقول را این مرد فرد به همان طور تأسیس کرد و شیخ مرتضی انصاری فقه و اصول را". در هفت هشت سالگی شروع به خواندن صرف و نحو نمود. پدرش در ایام سفر حج ، در شیراز در گذشت بنا به وصیت پدر حاج ملاحسین سبزواری که از بستگان او بود ، تربیتش را به عهده گرفت و او را به مشهد برد. در آنجا ادبیات فقه ، اصول ، منطق و فلسفه و ریاضیات را آموخت. بعد از ده سال به اصفهان رفت و از آخوند ملااسمعیل ، واحد‌العین ، حکمت ، و نزد آقا محمدعلی نجفی ، فقه را فرا گرفت. در مدت اقامت در اصفهان به فرائض و نوافل مشغول بود و محاوره و گفتگوهائی با کشیشی مسیحی کرد. سپس به خراسان رفت و مدت پنج سال به تدریس حکمت و فقه و اصول در مشهد پرداخت. در ۱۲۵۰ق در سفر حج همسرش را از دست داد و پس از بازگشت ، حدود سه سال ، در اطاق یکی از طلاب ، به نام ملامحمدعارف ، که خادم مدرسه نیز بود اقامت گزید ، و با دختری ازدواج نمود. به سبزوار بازگشت و مجلس درس تشکیل داد. بزودی آوازهٔ علمی او به نقاط مختلف رسید و از داخل و خارج کشور طالبان فلسفه و حکمت به محضر درس وی روی آوردند از آن جمله‌اند: شیخ ابراهیم تهرانی معروف به شیخ معلم ، شیخ احمد میامیه‌ئی ، سید احمد ادیب پیشاوری ، میرزا اسدالله سبزواری ، میرزا اسماعیل افتخار‌الحکماء طالقانی ، ملا اسماعیل سبزواری. حاج ملاهادی ، شعر فارسی و عربی را به روانی و نهایت سلامت می‌سرود. از ویژگی‌های آثار وی شرح و تفسیر آثار ملاصدرا روشن کردن نکات مبهم عقاید اوست. در سبزوار درگذشت و همان‌جا دفن شد. آثار به جا مانده از او: "اسرار‌الحکم" ، به فارسی ، در اسرار فلسفه و دقایق معارف که آن را در "حکم‌الاسرار" نیز می‌گویند؛ "اسرار‌العبادهٔ" ، در فقه؛ "الجبر و الاختیار"؛ حاشیه بر "اسفار" ملاصدرا؛ حاشیه "زبدهٔ‌الاصول" شیخ بهائی؛ حاشیه بر "شرح سیوطی" بر "الفیه" ابن مالک؛ حاشیه بر "شواهد‌الربوبیهٔ"ملاصدرا ، که در حواشی خود آن کتاب چاپ شده است. شرح مثنوی ملای رومی؛ حاشیه "مفتاح /مفاتیح‌الغیب" ، که در حاشیه خود "مفاتیح" چاپ شده است؛ "دیوان" شعر به فارسی؛ شرح "غرر‌الفرائد" "هدایهٔ‌المسترشدین".

منبع : مطالب ارسالی