راهنمای خرید کفش برای همه اعضای خانواده

● كفش‌ در دوره نوزادی
پزشكان معتقدند قبل از یك سالگی كودك، نباید از كفش استفاده كرد. در كودكان كوچك‌تر از یك سال، جهش رشدی شیرخوار بسیار زیاد است و با توجه به رشد استخوان پای كودك در سال اول زندگی، استفاده از كفش مانع رشد عادی پای نوزاد می‌شود.
علاوه بر این، پزشكان عقیده دارند ترغیب كودك به استفاده از كفش در زیر یك سالگی گذشته از ایجاد هیجان و اضطراب در او، تعادل بدن كودك را نیز به هم می‌زند. در یك سال زندگی، حركت انگشتان پای كودك در تحرك آنها نقش مهمی دارد و كودكانی كه تا سن ۱۲ ماهگی از كفش استفاده كرده‌اند در بزرگسالی نسبت به كسانی كه در این دوره كفش نپوشیده‌اند، از تحرك و فعالیت كمتری برخوردارند.
در ضمن، كودكانی كه تا قبل از یك سالگی از كفش‌های با كف صاف استفاده می‌كنند در بزرگسالی با گودی كمر و كمردردهای سخت مواجه می‌شوند.
حتی بعد از ۱۲ ماهگی هم كفش كودك باید كاملا انعطاف‌پذیر و نرم باشد تا مانع رشد استخوان‌های پای كودك نشود.
● توصیه‌هایی برای خانم‌ها در انتخاب كفش
مناسب‌ترین كفش برای خانم‌ها كفشی است كه حداكثر ۲/۵ سانتیمتر پاشنه داشته باشد و پنجه آن هم پهن باشد. همان طور كه گفته شد،‌به ویژه در استفاده طولانی مدت كفش‌های فاقد این ویژگی‌ها مشكلات متعدد اورتوپدی در پاهای شما ایجاد می‌شود.
در اصل كفش‌های پاشنه بلند و با پنجه‌های تیز باعث توزیع غیریكنواخت وزن بر روی پاها شده و شكل طبیعی پا را از بین می‌برند. شاید باور كردنی نباشد اما ارتفاع پاشنه كفش اثر چشمگیری بر روی فشارهای وارده بر روی قاعده انگشتان پا دارد. حتی حدود یك سانتیمتر افزایش در ارتفاع پاشنه كفش می‌تواند فشار وارد شده به برجستگی‌های قاعده انگشتان در كف پا را تا حدود ۲ برابر افزایش دهد. از طرف دیگر برخی از خانم‌ها تمایل دارند كه برای كوچك‌تر جلوه دادن پاهای خود از كفش‌های كوچك‌تر استفاده كنند. این تحت فشار قرار دادن اجباری پاها نیز با عوارض نامطلوبی در درازمدت همراه خواهد بود و بسیاری از مفاصل متعدد پاها را دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیر می‌كند.
● كفش‌هایی برای داخل خانه
سعی كنید در خانه یا كفش نپوشید یا از كفش‌های راحت و روباز مثل سندل‌ها و دم‌پایی ابری استفاده كنید. در این شرایط كه معمولا خطر چندانی پاها را تهدید نمی‌كنند نیازی به اثر محافظتی كفش‌ها نیست و می‌توان اجازه داد كه پاها بدون مزاحمت كفش‌ها به راحتی حركت كنند. البته این توصیه‌ها استثناء‌ هم دارند.
مثلا همه پزشكان متفق‌القول هستند كه مبتلایان به دیابت یا بیماری‌های رشته‌های عصبی كه به علت از بین رفتن حس پاها در خطر بالایی از آسیب به پاها قرار دارند باید حتی در خانه هم از كفش یا پوشش‌های مناسب پاها استفاده كنند. در این موارد، كفش به عنوان محافظ عمل می‌كند تا از بروز آسیب ناخواسته به پاهای بی‌حس بیمار جلوگیری شود. این بیماران به علت عدم وجود حس درد متوجه آسیب پاهای خود نمی‌شوند و تكرار این آسیب‌ها می‌تواند به خطرات جدی و جبران‌ناپذیری همچون عفونت و زخم پاها منجر شود. از آنجا كه روند ترمیم زخم‌ها در این بیماران بسیار به كندی صورت می‌گیرد این بیماران باید به هر شكل ممكن از بروز این آسیب‌ها پیشگیری كنند كه استفاده همیشگی از كفش یكی از بهترین اقدامات است.
اما از طرف دیگر، یك كفش تنگ خود می‌تواند یكی از مهم‌ترین عوامل بروز صدمه و آسیب به پاهای این بیماران باشد. به همین دلیل توجه و دقت در انتخاب یك كفش مناسب در مورد این بیماران نسبت به بقیه افراد از اهمیت بیشتری برخوردار است. این بیماران به هیچ عنوان نباید از كفش‌های تنگ یا گشاد استفاده كنند چون عوارض بسیار ناگوار و جبران‌ناپذیری برای آنها در برخواهد داشت. یك كفش تنگ ممكن است به زخمی منجر شود كه در این بیماران می‌تواند در انتها به قطع پای بیمار منجر شود. در ضمن به این بیماران توصیه می‌شود كه حداقل روزی یك یا دو بار كفش‌های خود را كاملا از نظر هرگونه آسیب یا جسم خارجی كنترل كنند. همین كنترل در مورد پاهای بیمار نیز باید صورت گیرد. در صورتی كه هر گونه آسیب و یا تغییر شكل نامناسبی در كفش دیده شد باید هر چه سریع‌تر نسبت به تعویض آن اقدام كنند.
در صورت بروز زخم، تاول، سیاه‌شدگی و هر علامت دیگری در پاها، افراد دیابتی‌ و دیگر مبتلایان به بیماری‌های رشته‌های عصبی باید هر چه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنند.
● كفش‌های شغلی
در مشاغل خاص ممكن است كفش‌های خاصی نیز مورد استفاده قرار بگیرند. به طور مثال در مشاغلی كه با احتمال سقوط ابزارآلات و یا اجسام سنگینی همراه هستند ممكن است از كفش‌هایی استفاده شود كه از چرم‌های بسیار ضخیم و كلفت ساخته شده‌اند و انعطاف‌پذیری بسیار اندكی دارند. اگر چه راه رفتن با این كفش‌ها به علت كم بودن انعطاف‌ آنها بسیار سخت است اما روش‌ بسیار خوبی برای محافظت از آسیب پاها هستند.
استفاده از جوراب‌های نرم در این كفش‌های سفت و خشن می‌تواند تا حدودی راحتی بیشتری را برای مصرف كننده فراهم كند. در مورد هر شغلی باید برحسب شرایط خاص آن شغل كفش مناسب را انتخاب كرد. به طور مثال در مشاغلی كه با شعله‌های آتش در تماس هستند استفاده از كفش‌هایی كه مثل كتانی از جنس پارچه هستند یا بخش‌هایی از آنها از پلاستیك ساخته شده‌اند می‌توانند خطرناك و نامناسب باشند.پس حتما در هنگام كار سعی كنید كفشی متناسب با شرایط شغلی خود انتخاب كنید تا خطرات كمتری پاهای شما را تهدید كنند.
● كفش‌های بچه‌گانه
بچه‌ها معمولا تا زمانی كه به راه می‌افتند (معمولا بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی) نیاز به كفش ندارند. تا این زمان فقط جوراب‌ برای محافظت از پای كودك كافی است تا هم آن را از آسیب‌های جزئی محافظت كند و هم آن را گرم نگه دارد. اما به محض به راه افتادن كودك باید به فكر كفش‌های مناسب برای او باشید چرا كه راه رفتن كودكان در اوایل راه رفتنی بی‌احتیاط و بی‌مبالات است و احتمال صدمه دیدن پاهای این كودكان نوپا بسیار زیاد است.
داشتن یك كفش مناسب در این موارد می‌تواند یك وسیله اطمینان هم برای والدین و هم برای خود كودك و نیز وسیله‌ای بسیار ارزشمند برای پیشگیری از آسیب‌های غیرمترقبه به پاها باشد. در ضمن فرصت خوبی را فراهم می‌كند كه كودك به تدریج با پوشیدن كفش نیز آشنایی پیدا كند و به تدریج خودش پوشیدن كفش را یاد بگیرد. زمانی كه به فروشگاه‌های كفش‌ بچه‌گانه مراجعه می‌كنید معمولا طیف وسیعی از كفش‌های رنگارنگ و قشنگ در سایزهای مختلف پیش روی شما قرار می‌گیرد. برای همین معمولا خریداری كردن كفش برای بچه‌ها خیلی بیشتر از خریدن یك كفش برای پدر و مادر او طول می‌كشد. به هر حال باید حوصله به خرج بدهید. سعی نكنید اگر از كفشی به هر دلیل (چه از نظر زیبایی و چه از نظر قیمت) خوشتان آمده است، به هر شكل ممكن پای كودك را در آن جا بدهید.
همان اصولی كه در مورد هماهنگی اندازه كفش و پا در مورد بزرگسالان گفتیم در مورد كودكان هم صادق است و شاید به مراتب مهم‌تر هم باشد. كفش‌های كودكان باید نرم، سبك و انعطاف‌پذیر باشد. در غیر این صورت تمایل كودك به پوشیدن كفش كم می‌شود. در ضمن پنجه كفش باید به اندازه كافی جا داشته باشد تا اجازه رشد به پای در حال رشد كودك داده شود. به طور معمول توصیه می‌شود كه در جلوی كفش باید حدود یك بندانگشت جای خالی وجود داشته باشد تا برای ۳ تا ۶ ماه آتی‌ جای كافی برای رشد پای كودك وجود داشته باشد.
پس اگر كفشی كه برای كودكتان تهیه می‌كنید كاملا به نوك پنجه پای او می‌چسبد كفش مناسبی نیست چون در ماه‌های آتی و طی روند رشد سریع كودك نوك انگشتان او آسیب خواهد دید. همیشه در تهیه كفش برای بچه‌ها باید به فكر رشد سریع پای كودك باشید و كفشی تهیه كنید كه تا حدودی جا برای رشد كودك می‌گذارد.
از طرف دیگر اگر كفشی كه می‌خرید بیش از حد گشاد باشد و در پای كودك لق بزند، احتمال پیچ‌خوردگی‌ها و آسیب‌های مچ پا را در فرزند شما افزایش می‌دهد. بسیاری از والدین كفش‌های بزرگی برای كودكان خود تهیه می‌كنند تا برای مدت‌ها جای رشد داشته باشد و برای چندین ماه از خریدن كفش نو راحت باشند. اما این كار به قیمت افزایش احتمال پیچ‌خوردگی و آسیب پاهای كودكشان تمام می‌شود. اگر می‌بینید كه كودك شما به كرات كفش‌هایش را در می‌آورد و تمایلی به استفاده از آنها ندارد، شك كنید كه شاید این كفش‌ها او را آزار می‌دهند. حتما باید كفش كودك خود را به طور دوره‌ای و هر چند وقت یك بار كنترل كنید. هر زمانی كه احساس می‌كنید به علت رشد كودك، كفش‌هایش تنگ شده‌اند، برای وی كفش‌های مناسب جدیدی تهیه كنید و اصراری به استفاده از كفش‌های قدیمی نداشته باشید.
● كفش‌های طبی
اما گونه دیگری از كفش‌ها، كفش‌های طبی هستند. اگر واقعا به استفاده از این كفش‌ها نیاز دارید انتخاب آنها را باید به متخصص اورتوپدی خود بسپارید. انواع كفش‌های طبی بسیار گسترده‌اند و هر كدام از آنها برای اختلال و ناهنجاری خاصی طراحی شده‌اند و بنابراین فقط پزشك شماست كه می‌تواند مناسب‌ترین آنها را برای شما انتخاب كند. اختلالات متعددی در پاها وجود دارند كه به استفاده از كفش‌های طبی خاص نیاز دارند.
از اختلالات مادرزادی پاها گرفته تا استعداد به در رفتگی‌های مكرر مچ پا‌، همگی با استفاده از كفش‌های مناسب طبی تا حدودی قابل ترمیم و بهبودی هستند اما به شرطی كه از كفش مناسب استفاده شود. به طور مثال،‌ برخی از افرادی كه دچار شل‌شدگی مفصل مچ پا هستند به كرات دچار در رفتگی مفصل مچ پا می‌شوند. این افراد به طور غیرعادی از چكمه استفاده می‌كنند تا ثبات مچ پای آنها بیشتر شود. اگر چه این كار ممكن است مفید باشد اما بسیاری از پزشكان معتقدند چكمه‌های معمولی هیچ‌گونه افزایشی در محافظت از پا ایجاد نمی‌كنند. به عقیده پزشكان كفش‌های طبی مخصوصی برای این بیماران مناسب‌تر و منطقی‌تر هستند.
● كفش‌های ورزشی
كفش‌های ورزشی در واقع انواع مختلف دارند و هر ورزشی بستگی به ویژگی‌های خود نیاز به نوع به‌خصوصی از كفش‌ها دارد. اما در سال‌های اخیر بعضا این كفش‌ها جنبه زینتی هم پیدا كرده‌اند و بسیاری از دخترها و پسرهای جوان هم به طور روزمره از آنها استفاده می‌كنند. شاید فكر كنید كه كفش‌های ورزشی بیشتر مورد مصرف آقایان هستند. اما جالب اینجاست كه آمارها نظری مخالف دارند. طی سال‌های اخیر تعداد خریداران زن از مردان بیشتر بوده است چرا كه در واقع علاقه زنان به شركت در ورزش‌های مردانه‌تر افزایش یافته است. در مورد كفش‌های ورزشی ۲ اصل مهم حتما باید رعایت شوند كه عبارتند از: راحتی وامنیت.
در ضمن باید توجه داشت كه در انتخاب كفش ورزشی هم مثل كفش‌های عادی بین زن و مرد تفاوت قائل شد. در اصل نمی‌توان گفت كه یك كفش ورزشی زنانه همان كفش ورزشی مردانه كوچك است. خصوصیات جسمانی پای زنان با مردان كاملا متفاوت است كه این امر نشان می‌دهد باید ساختار كفش‌های ورزشی آنها هم با یكدیگر متفاوت باشد.
متاسفانه این امر در ورزش‌های روزمره ما چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. توصیه‌های كلی ما همیشه بر این است كه انتخاب كفش ورزشی مناسب باید بر اساس رشته ورزشی شما صورت گیرد. در مورد رشته‌های ورزشی درگیر با دویدن، كفش مناسب كفشی است كه جهت جلوگیری از شكستگی‌های ناشی از خستگی استخوان‌ها طراحی شده است. در مورد رشته‌های توپی هم كفشی مناسب است كه مانع از پیچ‌خوردگی‌ها بشود. یك كفش ورزشی مناسب باید پاشنه محكمی داشته باشد، در قسمت‌ میانی كف پا استقامت خوبی داشته باشد و در ضمن قوام آن در سمت داخل سفت‌تر باشد. بهتر است كفش‌های دارای بالشتك‌ محافظه ضربه را انتخاب كنید و كفش شما به شكلی باشد كه از قسمت پنجه خم شود نه از قسمت وسط كفش. پاشنه كفش هم نباید تحرك زیادی داشته باشد.
▪‌ هرگز كفش‌های جدید خود را برای مسابقه نپوشید.
▪ از درون و بیرون كفش را چرب كنید تا موجب دوام كفش شود و بتوانید آن را برای مدت طولانی نگه دارید.
▪ در گذشته فوتبالیست‌ها دو جفت كفش داشتند كه یكی برای زمین چمن بود و دیگری برای زمین‌های سفت. با پیدایش استوك‌های پیچی، یك جفت كفش برای هر دو منظور فوق كافی است.

منبع : روزنامه سلامت