موشکافی بازار سرمایه در سالی که گذشت

بر همین اساس در گزارش تحلیلی یكساله گروه اقتصادی خبرگزاری فارس وقایع و اتفاقات بازار سهام ابتدا از منظر و روند شاخص‌ها، بازدهی، معاملات و ... بررسی شده و سپس با نگاهی به حوادث سال جاری تلاش شده تصویری واقعی از بورس كشور ارایه شود.
این نكته نیز از بدیهیات است كه برای بررسی كارنامه یك ساله بازار سهام كشور باید از زوایای بسیاری نگریسته شود كه این گزارش به گوشه ایی از این زوایا پرداخته و مسلما" می تواند و باید مورد بررسی جامع تری قرار گیرد.
● اصل ۴۴ فصل جدید بورس ۴۰ساله
بورس اوراق بهادار در سال ۸۵ و همزمان با سالگرد ۴۰ سالگی خود با موارد متعددی مواجه شد كه كه این همزمانی با اجرای بخش هایی از مفاد قانون جدید بازار و آماده شدن برای پیاده سازی بند« ج» اصل ۴۴ قانون اساسی است مصادف و متقارن شد.
۳۹ سال پیش و در روز ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ شاید كمتر سهامدار و مدیر و كارشناس و كارگزاری فكر می‌كرد كه بورس اوراق بهادار به عنوان نقطه ثقل عظیم‌ترین تحول اقتصادی كشور معرفی شود و با ابلاغ بند« ج» اصل ۴۴ قانون اساسی در تاریخ ۱۲ تیر ماه ۸۵ اصلی‌ترین محل برای كشف قیمت سهام شركت‌ها و بنگاه‌های دولتی شناسایی شود تا بر اساس مكانیزم مهم "عرضه و تقاضا" به گذار از كاهش تصدی‌گری دولت و انتقال مالكیت دولتی به بخش خصوصی كشور كمك و نقش بسزای در اجرای آن داشته باشد به طوری كه با عرضه سهام اولین شركت مشمول اصل ۴۴ یعنی شركت ملی مس ایران كه اتفاقا با روز ۴۰ سالگی بوس در ۱۵ بهمن ۸۵ همزمان شد همه موافقان و مخالفان در داخل و خارج به تالار شیشه‌ایی حافظ چشم دوختند تا تكلیف اولین(ملی مس) و سپس دومین و بزرگترین شركت بورس(فولا د مباركه) و در واقع اصل ۴۴ را بازار سهام و سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی كشوری مشخص كنند كه بورس آن از ۷۰ میلیون جمعیت صاحب ۳ میلیون ( ۵ درصد) سهامدار است.
با این شرایط بود كه اهمیت پیاده سازی این قانون مهم كه از آن به عنوان انقلاب اقتصادی تاریخ ایران نام می‌برند موجب شد بسیاری از كارشناسان و مدیران به نحوه چگونگی این اصل در بورس حساسیت نشان بدهند.
با درج نام و قیمت گذاری سهام دو شركت ملی مس و فولاد مباركه در بورس بود كه ضمن رشد شاخص ها و حجم معاملات ، ارزش روز بازار سهام ایران از ۳۷ میلیارد دلار ابتدای بهمن ماه به حدود ۴۱ دلار پایان ماه و سپس به ۴۴ میلیارد دلار بعد از واگذاری شركت فولاد مباركه با سرمایه یك هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان در دهه سوم اسفند رسید.
حضور این دو شركت مشمول اصل ۴۴ زمینه حضور بیشتر سرمایه‌گذاران را در شرایطی فراهم كرد كه از سویی دیگر با حضور این دو شركت ركوردهای ۴۰ ساله بازار سهام شكست كه شامل ركورد عرضه اولیه سهام شركت‌ها به میزان ۴۷۴ میلیون سهم فولاد مباركه ، رشد سرمایه شركت‌ها كه از رقم سرمایه ‌۵۲۵ میلیارد تومانی سایپا به ۵۷۸ میلیارد تومانی ملی مس و سپس ۱۵۸۰ میلیارد تومانی فولاد منتهی شد .
ركورد افزایش ارزش روز بازار بعد از حدود سه سال ، ركورد بیشترین ارزش روز شركت‌ ها با بیش از ۳ هزار میلیارد تومان( متعلق به فولاد مباركه) گوشه‌ های دیگری از این ركورد شكن‌ی ها بود كه در سایه حضور دو شركت اصل ۴۴ رخ داد و به ثبت رسید.
اینگونه بود كه در واپسین روزهای سال سیر صعودی شاخص كل ( نسبت به سال گذشته و ابتدای سال) نمود بیشتری می یابد كه میانگین بازدهی ۳/۲۹ درصدی بازار سهام در طول سال (تا ۲۰ اسفند ماه) حلقه تمام كننده و تكمیل كننده بازاری شد كه در بحبوحه دوران گذار و اجرای قانون جدید قرار دارد.
سال ۸۵ همزمان با عمر ۴۰ ساله بورس و با ابلاغ بند "ج" اصل ۴۴ در شرایطی به پایان رسیده كه به گفته بسیاری از كارشناسان در صورت اجرای این اصل بورس ایران یكی از بهترین بورس‌های آسیا خواهد بود و در صورت استفاده از ظرفیت هل با ارزش ۱۲۰ میلیارد دلاری و كسب مقام دومی آسیا خواهد رسید كه به شرطی این اصل به درستی اجرا شد و بورس از شرایط میزبانی مساعدی برای حضور شركت‌ها و نهادهای بزرگی چون بانك‌ها و سازمان‌های مانند سازمان گسترش برخوردار باشد و زمینه‌سازی های تجهیز بازار سهام و افزایش سطح اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی شود و با حذف موانعی چون حجم مبنا و محدوده نوسان و .... تسهیلاتی برای بازار سهام كشور فراهم آورد كه به معنای واقعی كلمه " بورس " شكل گرفته و از سوی دیگر اسیر بدقولی‌های دیگر سازمان‌ها و نهادها و خواسته‌های دیگران قرار نگیرند.
● اجرای قانون اولویت اول بورسی ها
قانون ۳۹ ساله بورس ایران در حالی با تصویب قانون بازار اوراق در آذر ۸۴ به تاریخ سپرده شد و دو قلوهای نظارت و اجرا در بعد از حدود چهار دهه در حالی از هم جدا شدند كه اجرای قانون ۶۰ ماده‌ایی و ۲۹ تبصره‌ایی قانون جدید مهمترین اولویت رئیس و هیئت مدیره سازمان بورس در سال ۸۵ بود.
علی صالح آبادی كه بعد از استعفای عبده تبریزی در ۳۰ آذر ۸۴ به عنوان آخرین "دبیركل سازمان كارگزاران بورس اوراق بهادار" انتخاب شده بود و با تصویب قانون جدید (مصوب آذر ۸۴) به عنوان اولین رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار شناخته شده بود به همراه ۴ عضو دیگر هیئت مدیره ۱۹ اولویت كاری را در تاریخ ۸ اردیبهشت معرفی كردند و اولین اولویت كاری خود را پیگیری تصویب تسهیلات سازمان و ابلاغیه اساسنامه تشكیلات سازمان از هیئت دولت قرار دادند و در بند‌های دیگر مواردی چون پیگیری كمیته موضوع ماده ۵۷، تصویب اساسنامه شركت‌های بورس، امور مربوط به سازمان و كانون‌ها و شركت‌های بورس ، انتقال تدریجی دارایی‌های سازمان، اعطای مجوز به نهادهای مالی، اقدامات لازم حوزه بازار سرمایه مانند هیئت داوری و سپرده‌گذاری مركزی و .... گنجاندند.
این در حالی است كه مهلت ۴ ماهه مجلس جهت اجرای كلیه مفاد قانون تا پایان اردیبهشت سال ۸۵ به پایان رسید و به دلایل گوناگون بخش‌های زیادی ازمفاد قانون در موعد مقرر اجرا نشد.
بدون تعیین تكلیف وضعیت اجرای قانون در مهلت مقرر، اعضای هئیت مدیره سازمان بورس در سال ۸۵ ابتدا با ابلاغ اساسنامه سازمان بورس از سوی دولت و سپس تغییر ساختارها و مدیریت ها و مشخص شدن حوزه وظایف معاونت‌ها به فعالیت خود ادامه داند و سپس شرایط تشكیل شركت‌های سهامی بورس و بورس كالای ایران را فراهم كردند.
با تشكیل و راه‌اندازی شركت سپرده‌گذاری مركزی و سپس شركت سهامی بورس در شرایطی در اول اسفند حوزه اجرا و عملیات بازاربه طور رسمی به شركت بورس با مدیرعامل علی رحمانی محول شد كه تاسیس و راه اندازی شركت بورس كالایی ایران بعد از مشخص شدن اعضا ۷ نفر هیئت مدیره در ۱۷ اسفندماه ، تاسیس این شركت و ادغام بورس‌های كشاورزی و فلزات عملا به سال ۸۶ موكول شد.
این در حالی است كه سازمان بورس در اسفندماه بالاخره موفق شد ابلاغیه بانك مركزی به كلیه بانك‌ها را دریافت كند و براساس آن بانك هااز انجام پذیره نویسی اوراق بهادار بدون مجوز سازمان بورس باید خودداری كنند.
این در حالی است كه بر اساس قانون بازار، تكلیف نهادهای مالی، كانون‌ها، بازار OTC (بازار فرا بورس)، ماده ۵۷ قانون و وضعیت دارایی‌هایی كه گفته می‌شود بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ میلیارد تومان برآورد می شود، به كارگیری ابزارهای مالی جدید و ... روشن نشد و به سال بعد موكول شد.
با این اوصاف و گفته و نگفته‌های دیگر در مجموع به نظر می‌رسد كه هیأت مدیره سازمان بورس تمام تلاش خود را برای اجرای حداكثر مفاد قانون به كار گرفت كه با توجه به نظام بوروكراسی و موانع عدیده و دیگر واقعیت های موجود می توان ضمن احترام این به تلاشها به تداوم حركتها در سال جدید امیدوار بود و نمره قبولی به سازمان بورس داد اما از سویی دیگر با توجه به انتقادات عدیده ایی كه وجود دارد و برخی حساسیت هایی كه جنبه افراطی داشته و به محدودیت‌های بیشتری در تعامل سازمان با دیگر نهادها و مشاركتها واركان دیگر بازار منتهی می‌شود باید گفت كه این انتظار وجود دارد كه ضمن تسریع امور مربوط به اجرای قانون ، برخی از واقعیتها و خواسته‌های منطقی فعالان پذیرفته شود و از انتقادات سازنده كارشناسان و كارگزاران و مدیران به گرمی استقبال شود.
● گوشه ای از وقایع جالب توجه سال ۸۵
مروری گذرا بر وقایع جالب توجه سال ۸۵ خالی از لطف نخواهد بود و بررسی اجمالی رویدادهای یكساله می تواند نكات بسیاری را بیان كند.ذكر این نكته نیز ضروری است كه احتمالا" برخی از وقایع از یاد و قلم باز مانده و برخی از مهمترین وقایع نیز در لا به لای گزارش آمده است.
▪ عدم تعیین تكلیف صنعت سیمان و ادامه ضرر و زیان سهامداران شركت های سیمانی
▪ ابطال معامله ۳۲ درصدی سهام بانك پارسیان و داستان های بعد از آن
▪ قضیه مدیرعاملی سایپا و حضور دو مدیرعامل به طور همزمان در مقطعی كوتاه و قضیه قبل و بعد از این رویه
▪ زیان ۱۵۰ میلیارد تومانی سرمایه گذاری غدیر و اعلام تعدیل منفی سود سهام از ۶۷ تومان به ۳۷ تومان به ازای هر سهم
▪ برگزاری ۵ نشست مطبوعاتی رئیس و سخنگوی سازمان بورس در طول یك سال
▪ عدم توجه اكثریت سهامداران به داستان ناتمام پرونده هسته ای . افزایش سطح هوشمندی فعالان
▪ واكنش مثبت بازار سهام به اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی
▪ عدم انجام معامله سهام مپنا بعد از گذشت یك سال و نیم از زمان اعلام عرضه سهام این شركت در بورس و هشدارهای رئیس سازمان خصوصی سازی در پی شكست عرضه این سهم و باقی داستان
▪ ركوردشكنی خریداران سهام و حضور ۵ و ۱۴۱ خریدار در یك روز
▪ برخورد سازمان بورس با متخلفان و تعلیق فعالیت یك تا ۱۱ روزه ۴ كارگزار متخلف
▪ برگزاری سمینار خارجی بدون حضور حتی یك سرمایه گذار خارجی
▪ بازدید سخنگوی دولت از بورس
▪ ریزش دیواره معدن انگوران و تأثیر آن بر سهام برخی معدنیها
▪ دستگیری باند جاعلان شناسنامه سهامداران
▪ برخورد سازمان با فروشندگان اطلاعات
▪ اعتراض سهامداران حقیقی به نحوه تشكیل شركت سهامی بورس
▪ اولین عرضه سهام (شركت سرمایه گذاری گسترش ایران خودرو) در دوران تصدی گری صالح آبادی
▪ ادامه بازار گرمی شایعات
▪ صعود ۱۰ پله ای بورس تهران و كسب مقام چهلم دنیا
▪ تأثیر نسبی جام جهانی بر معاملات با آرامتر شدن جو روانی بازار
▪ ابداع سازمان بورس در راه اندازی تابلوی چهارم كه مختص بورس ایران بود و انتقال ۸۹ شركت بورسی به این تابلو
▪ افزایش سرمایه عجیب ۱۷هزار و ۶۹۹ درصدی آریا الكتریك كه در دنیا سابقه نداشته
▪ بحث پرداخت عوارض سازمان بورس و كارگزاران به شهرداری
▪ سهامدار شدن دوقلوهای ۱۰ روزه
● سرما و گرمای دماسنج بورس
بعد از بررسی اجمالی بخش كیفی، لازم است با تكیه بر آمارهای موجود، به كارنامه یك ساله بازار سهام از این منظر نگاهی شود.
با نگاهی گذرا به نمودار شاخص كل بورس در دو سال ۸۴ و ۸۵ مشخص می‌شود كه در برابر سیر نزولی شاخص و حكومت سرما در سال ۸۴ (افت ۱۲ هزار و ۸۴۸ واحدی به ۹ هزار و ۸۳۸ واحدی) با روند حركتی دماسنج در سال ۸۵ دماسنج بورس با گرمای نسبی توامان شده و از ابتدای سال تا ۲۰ اسفند با سیر صعودی همراه بوده است.
بررسی‌ها از نمودار یك ساله دماسنج بورس در سال ۸۵ حكایت از آن دارند كه روند صعودی اما آرام و گاه نزولی شاخص تا ۲۰ تیرماه ۸۵ ادامه داشت به طوری كه عدد ۹ هزار و ۴۶۲ واحدی ۵ فروردین در ۲۰ تیر به ۹ هزار و ۶۲۱ واحد بالغ شد.
از این تاریخ به بعد بوده كه به دلیل قرار گرفتن در فصل مجامع و بازگشایی نماد معاملاتی حدود ۳۳ درصد از شركت‌ها (كه با توجه به تاریخ سال مالی (۱۲/۲۹) در تیرماه مجمع عادی سالیانه برگزار و تقسیم سود كردند) شاخص با شیب نزولی تندی ترسیم شد به طوری كه در ۴ مرداد شاخص كل به كمترین رقم ممكن در سال یعنی به ۹ هزار و ۶۹ واحد سقوط كرد.
اما به دلایل گوناگون درون و برون سازمانی دماسنج بورس بعد از این تجربه تلخ و لمس سرمایی سخت و در اوج تابستان بود كه این ارقام از دست رفته جبران شد و روز به روز با ترسیم خط صعودی همه نگاه‌ها را به خود معطوف كرد به طوری كه در ۱۲ مهر ماه خط مقاومت ۹ هزار و ۶۲۱ واحدی تیرماه را شكست و با ثبت ركوردی جدید در دو سال اخیر وارد كانال‌های جدیدی شد.
اما داستان سیر صعودی دماسنج بورس و گرم شدن بازار در روزهای پائیز سال ۸۵ نیز ادامه یافت.
بررسی‌ها از نمودار شاخص كل نشان می‌دهد تداوم حركت صعودی شاخص كل با ثبت ركوردی دیگر در ۲۲ آذر و با عبور از خط روانی ۱۰ هزار واحدی به امیدواری‌های بیشتر مسئولین و برخی از معتقدان به شاخص كل انجامید.
ثبت ارقام بیش از ۱۰ هزار واحد هر چند ۲۷ روز به درازا نكشید اما همین دوران شیرین اما كوتاه مدت در طول دو سال اخیر به دست نیامده بود.
تجربه‌ایی كه آنقدر به كام مسئولین بورس خوش آمد كه برای مدتی از طریق بازگشایی نمادهای معاملاتی سعی در حفظ این ركورد جدید داشتند. اما به هر حال شدت فشار فروش و افت قیمت‌ها به اندازه‌ای بود كه مانع از تداوم این حلاوت در روزهای سرد زمستان شد.
شاخص كل بورس بعد از قله زدن ۱۰ هزار و ۷۹ واحدی از اواخر آذر تا ۱۶ بهمن را با سیر نزولی نمودار و ارقام سیر می‌كرد اما مجددا برای مدتی كوتاه باز هم اندكی بهبود یافت و در ۵ اسفند ۸۵ به عدد ۹ هزار و ۹۶۵ واحد رسید و سپس بعد از افتی اندك در تاریخ ۲۰ اسفند در پناه ۹ هزار و ۸۸۴ واحدی آرام گرفت.به هر حال هر چند به باور دسته‌ای از كارشناسان و فعالان سیر حركتی شاخص كل چندان بیانگر واقعیت‌های بازار سهام نیست ( كه این نظر به درستی مطرح می شود) اما به هر حال برای بررسی عملكرد یكساله هر بازاری متغیر و یا متغیرهای باید باشد كه مورد استفاده و استناد قرار گیرد .
هر چند چرخش و حجم معاملات و همچنین میزان بازدهی بازار سهام در كنار روند حركتی دماسنج بورس می‌تواند در بررسی‌های كمی یكساله بورس مورد استفاده قرار گیرد اما با توجه به حجم و اندك‌ معاملات و چرخش كل سهام كشور در هر ۸ یا ۹ سال (كه در مقایسه با سایر بورس‌ها بسیار بالاست) نمی‌توان چندان تكیه ایی به این دو متغیر و سایر متغیرهای موجود در دیگر بورس‌ها كرد.
به هر حال كارنامه كمی یكساله شاخص كل در مجموع نمره قبولی گرفت و توانست سیر نزولی سال ۸۴ را به سیر صعودی۸۵ تغییر دهد.
● متغیر‌های اصلی معاملات
یكی از موارد بررسی بازار سهام در هر دوره‌ایی آمار سه متغیر اصلی معاملات یعنی تعداد خریداران و سهام و همچنین ارزش كل معاملات است.
آمارهای معاملات سال ۸۴ (تا ۲۰ اسفندماه) نشان می‌دهد كه سهام ۳۶۳ شركت حاضر در تابلوهای اصلی و فرعی معاملات توسط ۸۸۹ هزار و ۷۳۱ سهامدار حقوقی و حقیقی از تهران و شهرستان‌ها مورد خریداری واقع شده كه این تعداد از سهامداران از جمع ۳ میلیون سهامدار ایرانی بیش از ۴/۱۲ میلیارد سهام را به صورت بلوكی، عمده و خرد به ارزش بیش از ۳/۵ هزار میلیارد تومان خریداری كردند.
اما در مقایسه با مدت مشابه سال ۸۵ آمارها حكایت از آن دارند كه در برابر كاهش تعداد خریداران و ارزش‌ معاملات به تعداد سهام داد و ستد شده افزوده شده است.
براساس این گزارش طی ۲۲۴ روز كاری سال ۸۵ (تا ۲۰ اسفند) در مجموع ۷۰۳ هزار و ۹۶۰ سهامدار (به عبارتی دیگر كمتر از ۳۰ درصد از كل سهامداران كشور) تمایل به خرید سهام داشتند و حاضر به معامله بیش از ۴/۱۳ میلیارد برگ سهم عادی و حق تقدم شدند كه ارزش این حجم از جابه‌جایی سهام ۳۱۶ شركت ( كه نسبت به سال ۸۴ با غیبت و كاهش ۴۷ شركت همراه بود) بیش از ۵ هزار میلیارد تومان بوده است.
● استقبال از سهام شركتها
بررسی جزئی‌تر از آمار معاملات بازار سهام در سال ۸۵ حاكی است كه سهام بانك پارسیان با ۴۹ هزار و ۹۴۱ خریداری كه به خود جلب كرد عنوان پرطرفداران سهم سال ۸۵ را از آن خود كرد كه با حضور ۲۰۸ روزه بزرگترین بانك خصوصی كشور در تابلوی اصلی بورس بیش از ۵/۱ میلیارد از ۵ میلیارد سهم آن دست به دست شد كه در نوع خود جالب توجه است.
سهام ایران خودرو نیز با توجه به حضور ۲۰۷ روزه در تابلوی اصلی معاملات دومین شركت بورسی بود كه بیش از ۳۳۹ میلیون برگ سهم آن توسط ۳۹ هزار و ۹۱۳ خریدار حقوقی و حقیقی خریداری شد.
سهم سایپا نیز سومین شركت بورسی بود كه ۳۶ هزار و ۵۶۶ سهامدار بزرگ و كوچك در ۱۹۳ روز بیش از ۵۸۴ میلیون برگ سهم آن را معامله كردند.
اما از طرف دیگر شركت‌هایی مانند اتمسفر، نئوپان ۲۲ بهمن، مقره‌سازی، ورزیران، پشم شیشه‌ ایران و... در گروه شركت‌‌های بودند كه در طول یك سال فقط یك خریدار داشتند.
● بیشترین و كمترین دوره حضور
بررسی‌ها از بیشترین زمان حضور در تابلو‌های اصلی و فرعی نیز نشان می‌دهد شركت‌های پتروشیمی آبادان، سرمایه‌گذاری ساختمان و سموم ‌علف كش جزو شركت‌هایی بودند كه بیش از ۲۰۰ روز در تابلو حاضر بودند و در عوض شركت‌هایی چون ورزیران، تولیدی تهران و مقره‌سازی در دسته شركت‌هایی قرار داشتند كه فقط یك روز در تابلو حضور داشتند.
● گران ترین و ارزان ترین سهام
براساس بررسی‌های دیگر از لحاظ بالاترین و پایین‌ قیمت سهام شركت فعال در صنعت معدن یعنی باما به قیمت ۷ هزار و ۸۷ تومان گران‌ترین و سهام ۲۶ تومانی پارسیلون ارزان‌ترین سهم سال ۸۵ بودند.
● بیشترین و كمترین سود پرداختی شركتها
براساس این گزارش در مجامعی كه ۳۱۶ شركت بورس امسال برگزار كردند ۷۲ شركت هیچ مبلغی را به عنوان DPS (سود سالیانه هر سهم) در نظر نگرفتند ولی ۲۴۴ شركت دیگر مبالغی را به عنوان DPS به هر سهم سهامداران اختصاص دادند.
از نظر بیشترین و كمترین مبلغ سود سالیانه پرداختی نیز دیگر شركت معدنی یعنی كالسیمین ۵۳۰ تومان سود را در مجمع عادی سالیانه پرداخت كرد و عنوان بیشترین پرداخت‌كننده سود سالیانه شركت‌های بورسی را از آن خود كرد و در عوض شركت‌های آلومینیوم پارس، فارسیت اهواز و كاشی اصفهان با پرداخت ۱۲ تا ۲۰ ریال سود سالیانه مربوط به سال‌ مالی ۸۴ عنوان كم‌سوده‌ترین شركت‌های بورس را از آن خود كردند.
▪ ركورد ارزش روز بازار شكست
ارزش روز بازار كه از فرمول تعداد سهام شركت‌های بورس ضرب در قیمت روز سهام مشخص می‌شود طی سال ۸۵ با دو ركوردشكنی مواد شد.
ركورد اول مربوط به رشد ۵ درصدی ارزش بازار در بهمن ماه نسبت به دی ماه بود كه با توجه به حضور شركت ملی مس با بیش از ۵ میلیارد و ۷۸۰ میلیون سهم و هم‌چنین رشد قیمت سهام برخی شركتها ارزش روز بازار در پایان بهمن‌ماه از مرز ۴۱ میلیارد دلار عبور كرد.
ركورد دوم نیز بعد از قیمت‌گذاری ۱۹۰ تومانی هر سهم فولاد مباركه در ۲۰ اسفند رقم خورد كه با توجه به تعداد ۱۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون برگ سهم این شركت ارزش روز ۲/۳ میلیارد دلاری آن باعث شد ارزش كل بازار سهام به حدود ۴۴ میلیارد دلار بالغ شود.
این در حالی است كه شركت فولاد مباركه با حضور خود در بورس باعث شد كه جدول ارزش روز بزرگان نیز با تحولاتی همراه شود بدین ترتیب كه این شركت ۵/۷ درصد از ارزش كل بازار را به خود اختصاص داد و از ملی مس با ارزش ۲/۶ درصدی پیش افتاد و شركت‌ پتروشیمی خارك نیز كه قبل از ۱۵ بهمن (روز عرصه ملی مس) عنوان بالاترین ارزش روز شركت‌های بورس را به خود اختصاص داده بود با بیش از ۵ درصد در رتبه سوم ایستاد.
كمترین ارزش روز شركت‌ها در سال ۸۵ نیز به ایتالران، سوپررنگ و لیفت‌تراك سازی هر كدام با كمتر ۳ هزار صدم درصد تعلق داشت.
▪ ضرر ۴ درصدی با سود ۲۹ درصدی جا به جا شد
اگر برای معدودی از مسئولین بورس روند شاخص و حجم معاملات و اگر برای كارگزاران گردش و چرخش سهام از اولویت‌ها باشد، برای همه فعالان حقوقی و حقیقی و همچنین مسئولین بورس و كارگزاران میزان بازدهی كل بازار و صنایع و شركتها به مثابه ماحصل یك دوره فعالیت محسوب می‌شود و در بررسی ها از جایگاه ویژه ایی برخوردار است.
مسلما وقتی هدف اصلی و همیشگی سهامداران كسب سود و بازدهی و افزایش مبلغ سرمایه در بازار سهام نوع بازی و درجه ریسك پذیری و... فعالان از جایگاه مهمی برخوردار می شود .
بر اساس آمارهای موجود در شرایطی هر سهامدار در سال گذشته به طور میانگین ۵/۲ میلیون تمان ضرر كرد و میانگین بازدهی بازار (در نتیجه تجمیع تفاوت قیمت سهام، پرداخت سود سالیانه و افزایش سرمایه شركتها) با ضرر ۸/۴ درصدی برآورد شد و كارنامه منفی سال گذشته بورس منفی تر شد كه بسیاری سهامداران در سال ۸۵ شاهد رشد سرمایه‌ها بودند.
در سال ۸۵ (تا ۲۰ اسفند) میانگین بازدهی ۳۱۶ شركت حاضر در تابلوی معاملات ۳/۲۹ درصد براورد شد كه این درصد از بازدهی هرچند از بازدهی ۱۲۱ درصدی سال ۸۲ بسیار فاصله دارد اما در مقایسه با سالهای اخیر و دیگر بورسها امیدوار كننده است.
شاید یكی از دلایل اصلی چنین درصدی از میانگین سود بازار رونق معاملات و افزایش تمایل سهامداران به خرید سهام شركت های صنایع معدنی، دارویی و قندی و در برخی مقاطع پتروشیمی و بانكی‌ها باشد كه در اواخر نیمه اول سال و اوایل فصل پاییز منجر به جهش میانگین بازدهی بازار شدند.
▪ ضرر و زیان شركت‌ها
بررسی‌ها از وضعیت بازدهی شركت‌ها در سال ۸۴ حكایت از آن دارد كه از ۳۶۷ شركت ۱۲۶ درصد بین ۷ دهم تا حداكثر ۱۳۲ درصد سود نصیب سهامداران كرده و در برابر عدم سود و زیان ۹ شركت، ۲۳۲ شركت زیان ۲۳ صدم درصدی تا ۷۳ درصدی داشتند.
اما در سال ۸۵ و داستان سود و زیان شركت‌ها به گونه دیگری بود.
بدین ترتیب كه از جمع ۳۱۶ سال جاری (تا ۲۰ اسفند) ۱۹۲ شركت موفق به كسب بازدهی مثبت ۱۱ صدم تا ۷۱۶ درصدی شدند كه در مقایسه با سال گذشته از نظر تعداد كل شركت‌های بازار و همچنین شركت‌های مثبت و مهمتر از آن سقف و كف بازدهی از وضعیت مطلوبی برخوردار شد.
این در حالی است كه به جز چهار شركت كه نه سود داشتند و نه زیان ۱۲۰ شركت از ۳۱۶ شركت كل بازار چاره‌ای جز زیان ۳ صدم درصدی تا ۵۴ درصدی نداشتند كه این وضعیت نیز در مقایسه با سال ۸۴ نشان از بهبود نسبی دارد.
با این اوصاف می‌توان گفت كه سهامداران حقیقی و حقوقی در مجموع موفق به اضافه كردن سرمایه‌های خود شدند كه در این میان برخی از سهامداران خوش شانس، منطقی و آموزش دیده و یا بلند‌مدت كار و ... چنان سودهایی را به دست آوردند كه در هیچ بورس دیگری در دنیا مشاهده نشده است.
▪ خیره‌كنندگان بازار
در نتیجه بر آیند تفاوت قیمت سهام، سود سالیانه و افزایش سرمایه، شركت معدنی باما در حالی ۱۵۰ تومان سود سالیانه پرداخت كرده و قیمت سهام آن از ۸۸۶ تومان به ۷ هزار و ۸۷ تومان رسیده كه مجموع بازدهی این شركت در ۱۲ ماه سال ۷۱۶ درصد بوده كه چنین درصدی از سود بسیار خیره‌كننده و شاید در هیچ بورس در دنیا در مدت ۱۲ ماه به دست نیامده است.
این در حالی است كه دومین شركت بسیار سود ده سال ۸۵ با اختلاف ۳۰۰ درصدی در جایگاه دوم ایستاده است.
شركت تكنوتار (فعال در زمینه تولید جایگاه‌های سوخت) در سال ۸۵ با پرداخت ۳ تومان سود سالیانه و رشد قیمت سهام از ۱۴۴ تومان ابتدای سال به ۷۳۵ تومان در مجموع سرمایه‌ سهامداران خود را ۴۱۱ درصد افزایش داده است.
شركت شهد ایران نیز با كمترین هیاهو با رشد قیمت سهام از ۱۷۹ تومان به ۸۰۷ تومان ۳۵۶ درصد سود كسب كرده و بالاتر از شركت‌هایی چون بین‌المللی محصولات پارس با ۳۳۸ درصد، كالسیمین با ۷/۳ درصد، قند شیروان با ۳۰۰ درصد و ... ایستاد.
از دیگر شركت های با بازدهی خیره‌كننده كه برخی از سهامداران را خوشبخت و بسیاری را متحیر كردند می‌توان به فرآوری مواد معدنی با ۲۷۲ درصد، فرآورده‌ تزریقی با ۲۳۱ درصد، دارویی اسوه با ۲۳۲درصد، حمل و نقل و نقل پتروشیمی با ۱۹۱درصد، گل گهر با ۱۸۶ درصد، ماشین الات عمرانی با ۱۸۵درصد، دارویی زهراوی و معادن روی ایران هر كدام با ۱۵۱ درصد و ایران دارو با ۱۴۸ درصد بازدهی اشاره كرد.
این درصد بازدهی مثبت و جالب توجه در حالی نصیب دسته‌ای از فعالان بازار سهام شده كه در طرف دیگر ترازو نیز سایپا دیزل با زیان ۵۴ درصدی عنوان زیان ده‌ترین شركت سال ۸۵ را از آن خود كرد و سپس شركت‌های سرمایه‌گذاری صنعت و معدن، شیمیایی فارس، سرمایه‌گذاری پتروشیمی، كابل‌های شهید قندی، گاز لوله، كاشی الوند و اصفهان با ۴۹ تا ۳۷ درصد زیان‌دهی كارنامه پایان سال را به دیدگان سهامداران و بازار نشان دادند.

علی رضایی زاده

منبع : خبرگزاری فارس