راهکارهای عملیاتی کردن تولید علم

تولید علم و نظریه پردازی یكی از مهمترین گزینه ها برای خروج كشور از انفعال و به دستگیری ابتكار عمل میباشد. كشور ما استحقاق دستیابی به درجات عالی تولید علمی و تكنولوژیكی را دارد مشروط به اینكه بجای توقف بر روی شعار به سوی عملیاتی كردن این آرمان بزرگ حركت كنیم.
● قدم اول:
▪ شناخت ظرفیتها
ابتدا باید دارائیها و استعدادهای بالقوه و بالفعل كشور برای تولید علم به دقت مورد مطالعه قرار گیرد چراكه هرگونه برنامه ریزی بدون توجه به این امر، اجرای برنامه را با ناكامی مواجه خواهد ساخت. علاوه براین، شناخت ظرفیتها مسیر ارتقا و توسعه آن در عرصه های مهم را روشن مینماید.
● قدم دوم:
▪ آگاهی از نیازها
اینكه كشور ما برای دستیابی به نقطه مطلوب نیازمند چه دستاوردهایی است موضوع مهمی است كه عملا جریان تولید علم را با واقعبینی روبرو خواهد كرد. درحال حاضر برخی از نیازهای علمی و تكنولوژیكی كشور، ما را در عرصه بین الملل با انفعال و ضعف مواجه ساخته است كه لازم است پاسخگویی به آنها در اولویت قرار گیرد.
● قدم سوم:
▪ شناسایی رقیب و رصد تولیدات جهانی
رقبای علمی ما چه كسانی هستند یا میتوانند باشند؟ این پرسشی است كه البته درباره رشته های مختلف علمی پاسخهای متفاوت دارد. شناسایی وضعیت، عملكرد و برنامه های آینده رقیب نیز موضوع حائز اهمیتی است كه پس از پاسخ به پرسش نخست دنبال خواهد شد. همچنین رصد تولیدات علمی جهان از طرق مقتضی موجب میشود تا از هر نوع دوبارهكاری و حركتهای بیثمر جلوگیری شده و سطح آموزش و پژوهش را توسعه دهد.
● قدم چهارم:
▪ اولویت گذاری
در چه عرصه هایی باید تولید علمی صورت گیرد؟ آیا لازم است پتانسیل كشور را برای تولید علمی در تمامی رشته ها مصرف كنیم؟ طبعا پاسخ به این پرسش نیازمند هوشیاری مضاعف است. با شناخت ظرفیتها، نیازها و وضعیت رقیب، روشن خواهد شد كه لازم است ظرفیت و سرمایه كشور را در چند عرصه مهم و ضروری متمركز نموده و با ایجاد یك برنامه زمان بندی شده خود را به بالاترین سطح ممكن ارتقاء دهیم.
● قدم پنجم:
▪ تقسیم كار
پس از اولویت گذاری باید میان دانشگاهها و مراكز پژوهشی كشور تقسیم كار شود. تداخل، موازی كاری و ناهماهنگی برای جریان تولید علم آفت بزرگی به شمار میرود. البته باید به نحوی تقسیم كار شود كه هر دستگاه و مركز ماموریت كاملا مشخصی را برعهده داشته باشد و تدریجاً با آن ماموریت شناخته شود.
● قدم ششم:
▪ اتصال كشور به پژوهش
شاید اگر میگفتیم، لازم است بودجه و امكانات پژوهش در كشور افزایش یابد آنقدر به پژوهش كمك نكرده بودیم كه با این توصیه كمك میكنیم. در صورتی كه پژوهش به صورت طبیعی به تمامی عرصههای تولید و مدیریت متصل شود، خودبه خود امكانات آن نیز ارتقاء خواهد یافت. باید به نحوی حركت كرد كه كشور خود را واقعا محتاج پژوهش بداند و بهاء آن را بپردازد.
● قدم هفتم:
▪ هماهنگی آموزش با پژوهش
آموزش عالی كشور باید محقق پرور باشد. صدور چندهزار فارغ التحصیل كه پس از اخذ مدرك از استطاعت پژوهش برخوردار نبوده و یا حاضر به فعالیت پژوهشی نیستند، عملا هدردادن سرمایه ملی است. باید تمامی دانشگاههای ما متناسب با اولویتهای تولید علم نسبت به جذب استعدادها و پرورش آنها مبادرت نمایند. بدیهی است برای تحقق این مهم، غنی و بهروز سازی محتوا و روشهای آموزشی از اهمیت فوق العادهای برخوردار است.
● قدم هشتم:
▪ اتصال به مخازن بزرگ اطلاعاتی
برای رونق یافتن تولید علم، باید به سهل ترین راه ممكن، منابع و ابزارهای پژوهش در اختیار محققان قرار گیرد. درحال حاضر منابع و ابزارهای موجود پاسخگوی نیازهای محققان نیست و كیفیت تحقیقات را با ضعف جدی روبرو ساخته است. باید توجه داشت كتابخانه تخصصی و پایگاههای اطلاع رسانی و آزمایشگاهها قلب یك مركز پژوهشی بهشمار میروند.
● قدم نهم:
▪ رهبری پژوهش
پژوهش در كشور ما نیازمند یك رهبر مقتدر و فهیم است تا در قالب یك برنامه جامع ملی، پژوهش كشور را با اشراف كامل مورد هدایت و حمایت قرار دهد. درحال حاضر مشخص نیست متولی واقعی پژوهش كشور كیست و از چه دستگاهی باید انتظار برنامهریزی جامع و ملی را داشت.
● قدم دهم:
▪ جذب و نگهداری نخبگان
هیچگاه فكر كرده ایم فرار مغزها چه عوامل كم ارزشی دارد.
۱) رعایت احترام و شأن نخبگان
۲) تامین نیازهای معیشتی آنان
۳) تامین بودجه و امكانات پژوهشی
۴) حراست از دستاوردهای علمی آنان از سرقت و...
چهار راه ساده برای جذب و حفظ نخبگان كشور است.

نویسنده: رضا غلامی

منبع : سایت تحلیلی MLM