درخت وارونه

آیا تا به حال نام درخت بائوباب را شنیده اید؟ این درخت در آفریقا می روید. وقتی نهال است مانند درختان معمولی است. اما، هنگامی كه عمرش به ۳۰ یا ۴۰ سال می رسد، اتفاق عجیبی می افتد. به این ترتیب كه تنه درخت شروع به بزرگ شدن می كند و شاخه های نازك و تقریباً بی برگ آن پائین می افتند. وقتی درخت بائوباب۱۰۰ساله می شود، تنه بزرگ و ورم كرده ای دارد و شاخه هایش مانند ریشه های خشكیده ای هستند كه انگار از سمت بالا روییده اند.
طوری كه وقتی آن را ببینید، تصور می كنید این درخت وارونه رشد كرده است.از فاصله دور یك درخت بائوباب كهنسال همچون درختستان انبوهی به نظر می رسد. دكتر لی وینگ استون، یكی از جهانگردان قرن نوزدهم بود كه تصمیم گرفت زیر درخت بائوباب تنومندی چادر بزند و اندازه اش را بگیرد. در ارتفاع تقریباً یك متری، دورتادور آن ۲۷ متر بود كه اندازه یك خانه كوچك است. گرچه، ظاهر بائوباب مضحك به نظر می رسد. اما، همین ظاهر به او كمك می كند تا در مناطق خشك آفریقا كه معمولاً بیشتر درختان نابود می شوند، زنده بماند. در فصل بارانی سال، تنه درخت برجسته و متورم می شود تا شانه های نرم و اسفنجی شكل آن آب را جذب كنند. سپس در طول فصل گرما، انگار كه درخت رژیم گرفته باشد، از آبی كه درخود ذخیره كرده استفاده می كند.فیل های تشنه از خرطومشان برای سوراخ كردن تنه درخت استفاده می كنند و سپس چوب نرم و مرطوب آن را می جوند. حتی افرادی كه در صحرا هستند، می توانند با جویدن چوب بائوباب و مكیدن آب درون آن، زندگی شان را نجات دهند.
میوه ترش بائوباب نیز مفید است. به طوری كه می توان از پوسته سفت آن به جای ظرف استفاده كرد. البته مصرف هسته آن نیز ایرادی ندارد و می توان آن را خرد كرده برای خوشمزه شدن سوپ استفاده كرد. یا می توان آن را بوداده و در تهیه قهوه مصرف كرد. همچنین نوشیدنی مقوی كه از این میوه به دست می آید، موجب شده كه بائوباب نام مستعار «درخت لیموناد» را به خود بگیرد. البته میوه آن را «نان میمون» نیز می نامند. چون میمون ها آن را دوست دارند و از خوردنش لذت می برند.
گرچه گیاه شناسان تخمین زده اند كه گاهی سن بعضی از درختان تنومند به ۲هزار سال می رسد، اما درباره بائوباب حقیقت آن است كه آنها خوب رشد نمی كنند، بلكه زود از بین نمی روند. معمولاً روی تنه درختان زنده و تنومند حفره هایی به وجود می آید و علتش این است كه درخت از داخل می پوسد. گاهی، این حفره ها كه مثل بشكه چوبی بزرگی است، محلی برای ذخیره آب در تنه درخت می شود. به طوری كه این حفره ها از آب باران پرمی شوند و حفره های دیگر نیز كه در پائین تنه درخت قرار دارند مثل شیر بشكه عمل می كنند.در گذشته، در فصول گرم سال، این درختان تنها منبع آبی بودند كه مورداستفاده روستاییان و مسافرانی كه راههای طولانی در سودان می پیمودند، قرارمی گرفتند.
گاهی اوقات، از درختان بائوبابی كه پوك هستند به جای انبار یا پناهگاه استفاده می شود. همچنین، آنها به عنوان محل ملاقات، زندان و سرپناه استفاده شده اند. مثلاً در زیمبابوه، از یكی از این درختان به عنوان جایگاه ایستگاه اتوبوس استفاده می شد كه گنجایش ۳۰ نفر را داشت. در آفریقای جنوبی نیز، از یكی از آنها به عنوان دستشویی استفاده می شد.افسانه های محلی نیز وجوددارند كه شرح می دهند چطور درختان بائوباب این ظاهر عجیب را پیدا كرده اند. مثلاً در یكی از آنها نقل شده كه خداوند، درخت بائوباب را در «كونگوباسین» كاشت. اما بائوباب گله كرد كه هوای آنجا خیلی گرفته و مرطوب است. پس خداوند آن را در «راون زوری» كوه های ماه، كاشت. اما، بائوباب بازهم ناراضی بود. عاقبت خداوند، مكافات از شكایت های پی درپی بائوباب را داد و او را از ریشه كند و در سرزمین خشكی در وسط آفریقا انداخت و بائوباب وارونه رشد كرد.

منبع : روزنامه ایران