مسجد جامع سمنان ، سمنان

مسجد جامع سمنان را می‌توان در زمره كهن‌ترین و قدیمی‌ترین آثار اسلامی شهر سمنان به شمار آورد گمانه‌زنی‌ها و حفاری‌های اخیر نشان دادند كه این مسجد در قرن اول هجری روی خرابه‌های یك آتشكده بنا شده، ولی در طول زمان، تعمیرات و تغییراتی در آن داده شده است. در حال حاضر در بنای كنونی مسجد، آثاری از دوره مغول و تیموری دیده می‌شود.
ایوان آجری رفیع و بلند آن به ارتفاع بیش از 21 متر در قسمت غرب صحن قرار دارد كه در زمان سلطنت شاهرخ تیموری و به همت وزیر خواجه شمس‌الدین علی بالیجه سمنانی و گنبد آن به وسیله خواجه ابوسعید در عهد سلطنت سلطان سنجر احداث شده است.
در قسمت فوقانی ایوان و بر سه بدنه آن، كتیبه‌ای از كاشی وجود دارد كه از ضلع شمالی ایوان شروع شده و پس از گذشتن از ضلع غربی تا انتهای جنوبی ادامه می‌یابد. در پایین این كتیبه چند لوحه سنگی بزرگ دیده می‌شود. مهم‌ترین آ‌ن‌ها دو لوحی است مشتمل بر فرمان‌های پادشاه صفویه كه برای اطلاع قاطبه اهالی سمنان در ایوان نصب كرده‌اند.
در گوشه شمال شرقی شبستان، منار سلجوقی به ارتفاع 31/20 متر قرار دارد كه در ورودی آن به این شبستان باز می‌شود. درهای غربی شبستان از چوب گردو و در قسمت فوقانی هلالی شكل و به ابعاد عرض و طول تاق است. شبستان جنوبی مشتمل بر 16 ستون مدور در وسط و هشت و نیم ستون در طرف دیوار شرقی است كه پایه‌های 27 تاق شبستان را تشكیل می‌دهد. این شبستان در زمان ارغون‌خان و به همت وزیرش شیخ علاءالدوله سمنانی احداث شد و در عهد سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار توسط ذوالفقار سمنانی حاكم سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام نسبت به تعمیر آن اقدام شد.