پایان افتخارآمیز

۱) از ۲۶/۶/۵۹ صدام حسین با حضور در مجلس ملی عراق، قرارداد حسن همجواری ۱۹۷۵ الجزایر را پاره کرد و به طور یکجانبه این قرارداد را با ۳ پروتکل الحاقی و ۴ موافقتنامه تکمیلی آن لغو و ۵ روز پس از آن با تجاوز گسترده به خاک ایران جنگ را آغاز کرد.
کمتر از ۱۰ سال طول کشید تا مجددا مجبور شد در تاریخ ۲۳ مرداد ۶۹ همین پیمان را بپذیرد.
اتفاقات مهمی طی این مدت رخ داد تا صدام را از آن اوج تکبر و آرزوی سیادت بر خاورمیانه به این عقب‌نشینی ذلیلانه واداشت که مهم‌ترین آن سال‌های دفاع مقدس بود. ۲۸۸۷‌روز دفاع که ۱۰۰۰ روز آن نبرد فعال بود. ۷۹۳ روز از سوی رزمندگان اسلام و ۲۰۷ روز حمله از سوی دشمن.
صدام با تحلیل غلط از شرایط ایران و با هدف شکست انقلاب اسلامی و تسلط به اروندرود و ضمیمه کردن خوزستان به خاک عراق و در نتیجه آن آقایی بر جهان عرب ، جنگ را به ایران اسلامی نوپا تحمیل کرده و صدام و حامیان بین‌المللی و منطقه‌ای او فریبکارانه چنین وانمود می‌کردند که تهاجم عراق به ایران واکنش طبیعی او به بحث صدور انقلاب بود و به نوعی ایران را مقصر معرفی می‌کردند.
لیکن مقاومت جوانمردانه ملت ایران موجب شد نهایتا سازمان ملل در ۱۸ آذر سال ۷۰ عراق را رسما «آغازگر جنگ و مسوول آن» معرفی کند.
۲) در جریان جنگ تحمیلی، شگفتی‌های زیادی رخ داد. یکی از این شگفتی‌ها اتحاد شرق و غرب آن زمان در حمایت از صدام و مقابله با جمهوری اسلامی ایران بود.
در طول ۸ سال دفاع مقدس بیش از ۲۰ کشور مستقیما و به انحای مختلف صدام را پشتیبانی کردند.
اتحاد جماهیر شوروی آن موقع که رهبری بلوک شرق را برعهده داشت از سویی و ایالات متحده آمریکا، رهبر دنیای غرب از سوی دیگر، با همکاری متحدین خود ورای همه رقابت‌های دوران جنگ سرد، در این صحنه در کنار هم تلاش کردند تا صدام پیروز شود، اما نشد.
ملاقات پنهانی برژینسکی در تیرماه ۵۹ (حدود ۲ ماه قبل از شروع جنگ)‌ با صدام در مرز اردن و اعلام حمایت کامل آمریکا از وی، فعال شدن شبکه کودتای سیا از سوی آمریکا در ایران قبل از شروع جنگ، تحویل بمب‌های خوشه‌ای آمریکایی به عراق، کمک‌های اطلاعاتی آمریکا از طریق آواکس‌های خود در عربستان، ورود مستقیم آمریکا به جنگ با ایران در ۳۰ شهریور ۶۶ با حمله به کشتی ایرانی و حمله ناو وینسنس به هواپیمای مسافربری ایران در ۱۲ تیر سال ۶۷، کاهش قیمت نفت با هدف ورشکست کردن ایران، بازگشت ۱۲۰۰ مشاور نظامی شوروی به عراق در نوامبر ۸۳، تامین ۶۲ درصد تجهیزات عراق از سوی شوروی ازجمله دادن تانک‌های۵۵ T و مقادیر زیادی موشک‌های گراد، فراگ ۷، سام ۹ واسکاد بی(عراق تنها کشوری بود که به موشک اسکاد بی مجهز شد)‌ از سوی شوروی، نامه گورباچف به برخی سران عرب و اطمینان از این که شوروی اجازه نخواهد داد عراق در جنگ با ایران شکست بخورد، ساخت شبکه پناهگاه‌های زیرزمینی برای صدام از سوی شرکت‌های انگلیسی،تحویل ۶۲ فروند میراژ۱ F و ۵ فروند هواپیمای پیشرفته سوپراتاندارد مجهز به موشک آنووست از سوی فرانسه، ارائه تسلیحات شیمیایی از سوی شرکت‌های آلمانی، هلندی، اسپانیایی و آمریکایی به صدام، فروش ۹ میلیون مین ضدنفر از سوی ایتالیا، میلیاردها دلار وام بدون بهره و یا اهدایی از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس بخصوص از سوی عربستان، کویت، امارات و کمک‌های انسانی سودان (در زمان حکومت جعفر نمیری)‌ و یمن فقط فهرست کوتاهی از انواع حمایت‌های شرق و غرب و هم‌پیمانان منطقه‌ای آنها از صدام است و اینها در حالی بود که حتی دادن سیم‌خاردار به ایران با ممنوعیت کشورها از جمله شوروی روبه رو بود!
۳) مقاومت ۸ ساله ایران در برابر صفوف پشت در پشت دشمنانش، خود مردمی‌ترین دفاع‌ها در طول تاریخ بود. صدام در ارزیابی خود فقط نیروهای مسلح رسمی کشور را دیده بود. این نیروها از نظر او یا ارتش بودند که فرماندهان عالی‌اش در جریان انقلاب اسلامی فرار کرده و یا محاکمه و مجازات شده بودند و بدنه آن هم انگیزه لازم را نداشتند و یا سپاه پاسداران که نیرویی تازه‌تاسیس و فاقد تجربه جنگ و درگیر با ضدانقلاب در نقاط مختلف کشور بود. اما با شروع جنگ ثابت شد، پشتوانه واقعی جبهه‌های دفاع، مانند خود انقلاب اسلامی، مردم هستند و شجره طیبه بسیج سازمان رزم این نیروی عظیم بود.
بسیجیان اگرچه نیروهای آموزش دیده آنچنانی برای جنگ نبودند اما انگیزه و روحیه قوی آنها در راه دفاع از انقلاب و آرمان‌هایش از آنها نیرویی قدرتمند و پیشرو در جنگ ساخت و سرنوشت جنگ با حضور این نیروها آن شد که دنیا شگفت‌زده نظاره کرد و همچنان با اتکای به همین نیروهاست که انقلاب اسلامی با عزت و اقتدار از حقوق خود دفاع می‌کند.
اگر امروز در فلسطین و لبنان جوان‌ها و نیروهای مردمی باشکوه‌ترین حماسه‌ها را در برابر متجاوزان صهیونیست خلق می‌کنند تردید نباید کرد که مقاومت جوانان و مردم ایران در طول سه دهه انقلاب و بخصوص ۸ سال دفاع مقدس الها‌م‌بخش آنان بوده است.
۴) سرانجام دفاع مقدس با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۹ تیر سال ۶۷ به آتش‌بس میان ایران و عراق انجامید.
پذیرش قطعنامه از سوی حضرت امام خمینی(ره)‌ اگرچه یکی از تلخ‌ترین حوادث انقلاب اسلامی بود و امام از آن به سرکشیدن جام زهرآلود تعبیر کردند، اما نتایج بسیار ارزشمندی برای کشور داشت از جمله این که ثابت کرد رهبری نظام جز برای رضا خدا و برای تامین مصالح کشور و مردم تصمیم نمی‌گیرد. همان‌گونه که ۸ سال دفاع برای انجام تکلیف و حفظ مصالح مردم بود، پذیرش قطعنامه و پایان بخشیدن به دفاع نیز بر همین اساس انجام شد. صرف‌نظر از دلایل پذیرش قطعنامه از سوی امام، فرازی از سخن امام این حقیقت را آشکار می‌سازد: «... با قبول آتش‌بس موافقت نمودم و در مقطع کنونی آن را به مصلحت انقلاب و نظام می‌دانم و خدا می‌داند که اگر نبود انگیزه‌ای که همه ما عزت و اعتبار ما باید در مسیر مصلحت اسلام و مسلمین قربانی شود هرگز راضی به این عمل نمی‌بودم و مرگ و شهادت برایم گواراتر بود.»
نکته مهم دیگر این که، قطعنامه ۵۹۸ چهارمین قطعنامه دارای جنبه اجرایی از مجموع ۱۷ قطعنامه سازمان ملل در طول ۸ سال جنگ تحمیلی بود و قطعنامه‌های قبلی هیچ‌کدام تضمین‌کننده منافع کشور نبود. اصلاحات در قطعنامه‌ها و سرانجام تصویب قطعنامه ۵۹۸ که براساس آن معاهده الجزایر مبنای عقب‌نشینی ارتش‌های دو کشور به پشت مرزهای بین‌المللی بود، نتیجه مقاومت و ایثار رزمندگان اسلام بود.
دفاع مقدس ایران در برابر تهاجم عراق که طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم پس از جنگ ویتنام (از سال ۱۹۷۵ - ۱۹۵۰)‌ بود، اولین جنگ در ایران طی حدود دویست سال اخیر بود که پس از آن کوچکترین تغییری در مرزهای کشور رخ نداد. به عبارت دیگر در تمام جنگ‌های دو قرن اخیر ایران، اگرچه ایران نقشی در شروع آنها نداشت ولی نهایتا شکست‌خورده و با جدا شدن بخشی از خاک ایران، جنگ پایان یافته بود.
ارزیابی پایان جنگ بسیار مهم و کلیدی است و به‌رغم برخی مناقشات در آن، واقعیت این است که اگرچه جمهوری اسلامی ایران نتوانست جنگ را آن‌گونه که هدفگذاری کرده بود، پایان ببخشد اما اولا دشمن مستظهر به حمایت‌های گسترده قدرت‌های شرق و غرب ناکام، شکست خورده و دست خالی و با خسارت‌های سنگین نظامی، جانی و اقتصادی به خانه بازگشت، ثانیا جمهوری اسلامی ایران تجربیات و دستاوردهای بسیار ارزشمندی به دست آورد و مستحکم‌تر از قبل تداوم یافت. اگر بیش از ۲۰ سال است انقلاب اسلامی در تلاطم تحولات، فشارها، تهدیدات و توطئه‌های قدرت‌های ریز و درشت دنیا پس از دوران دفاع مقدس سرافراز و عزتمند به راه خود ادامه داده و بیداری اسلامی در جهان را توسعه بخشیده و بدون شک ثمره ۸ سال آبدیده شدن در کوران رویدادهای جنگ تحمیلی است.
دستاوردهای نظامی، علمی، سیاسی و معنوی امروز همه ریشه در ۸ سال دفاع مقدس دارد و واهمه دشمنان انقلاب از تعرض دوباره به ایران اسلامی نیز ناشی از مقاومتی است که در آن ۸ سال از ملت شجاع ایران نظاره‌گر بودند بنابراین نتیجه جنگ تحمیلی علی‌رغم همه خسارت‌هایش افتخارآمیز و غرورآفرین بود.

مهدی فضائلی‌

منبع : روزنامه جام‌جم