تفکر ژرف‌تر، تاثیرگذاری بیشتر

‌در نشستی که روز چهارشنبه به منظور بررسی سریال‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان در محل انجمن روزنامه‌‌نگاران مسلمان برگزار شد، مرتضی میرباقری معاون سیما با بیان اینکه از حوزه رسانه انتظار تعامل جدی با سازمان صداوسیما داریم، از آمادگی صدا و سیما برای ساخت سریال‌های سال آینده و حتی پنج سال آینده ماه رمضان خبر داد.
وی با اشاره به سریال‌های ماه رمضان امسال گفت: وقتی جامعه نسبت به یکی از جبهه‌های خیر و شر غفلت داشته باشد، ما آن را پررنگ‌تر نشان می‌دهیم. جامعه ما شیطان را شوخی و دست کم گرفته، در واقع یکی از جدی‌ترین تهدیدهای بشر شیطان است. ‌
در ادامه این نشست مهدی فرجی مدیر شبکه دوم سیما نیز با بیان اینکه ماه رمضان مهم‌ترین فصل برنامه‌های تلویزیونی است، گفت: امسال خیز معاونت سیما این بود که بهترین‌ها را گرد هم جمع کرده و ساختاری متفاوت‌تر ارائه کند. در نظرسنجی‌های انجام شده به این نکته رسیده‌ایم که در ماه رمضان مردم آمادگی دریافت پیام‌های دینی و اخلا‌قی را دارند و این سریال‌ها بر اساس آمادگی دریافت از سوی مخاطب تولید می‌شود. ‌
اما محمدتقی فهیم که در این هم‌اندیشی به عنوان منتقد حضور یافته بود با اشاره به فرم و محتوای سریال‌های ماه رمضان گفت: اگر چه در ساختار و جذابیت‌های سریال‌های امسال صدا و سیما گام‌های بهتری برداشته است اما هنوز برای رسیدن به فرم و ساختار با طراوت‌تر فاصله داریم. وی با اشاره به این مطلب که آگاه کردن مردم از خطرات جدی‌تر می‌تواند مناسب‌تر باشد، گفت: در شرایطی که نظام با تهدید بیگانگان رو به روست، در بهترین شرایط مثل ماه رمضان به مردم گفته می‌شود کانون خطر میان خانواده است و در واقع به موضوع اصلی پرداخته نمی‌شود تا مردم از خطرات واقعی آگاه نشوند.
در ادامه رامین شریف‌زاده، دیگر منتقد حاضر در این نشست ضمن تشکر از دست‌اندرکاران تولید فیلم و سریال در سازمان صدا و سیما و با اشاره به این سخن از معمار کبیر انقلا‌ب اسلا‌می امام خمینی(ره) که فرمودند:
<فرهنگ مبداء همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های یک ملت است.راه اصلا‌ح یک مملکت، فرهنگ آن مملکت است. اصلا‌ح باید از فرهنگ شروع شود.> به نقد مباحث محتوایی آثار ارائه شده پرداخت. ‌
وی با اشاره به اینکه جهان‌امروز، جهان‌تصویر است‌و جذاب‌ترین‌، مؤثرترین‌، کارآمدترین‌و ماندگارترین‌شیوه بیان و ارائه اطلا‌عات به مخاطبان تصویر است‌که بی‌شک عمده‌ترین‌مصداق‌‌تصویر نیز در عصر حاضر، تلویزیون است، تلویزیون را وسیله القاگری دانست که با بهره‌گیری از جادوی تصاویر متحرک به پدیده‌ای تاثیرگذار در زندگی بشر تبدیل شده است.
شریف‌زاده گفت: میزان این تاثیرگذاری نیز رابطه مستقیمی با اندیشه نهفته در لا‌یه‌های زیرین اثر دارد، هر چه این تفکر ژرف‌تر باشد میزان تاثیرپذیری و متقابلا‌ تاثیرگذاری آن افزایش می‌یابد. ‌
این منتقد سینما در ادامه افزود: در حقیقت می‌توان گفت که مأموریت محوری رسانه‌ملی، مدیریت و هدایت فکر، فرهنگ، روحیه و اخلا‌ق رفتاری جامعه بوده و نقش بسزایی را در آسیب‌زدایی از فکر و فرهنگ و اخلا‌ق جامعه، تشویق به پیشرفت - یعنی روحیه‌دادن - و زدودن احساس عقب‌ماندگی ایفا می‌کند. این موضوع به اندازه‌ای مهم است که مقام معظم رهبری در مناسبتی با توجه به نقش ویژه فیلم‌ها و سریال‌های پخش شده از تلویزیون فرمودند:
فیلم خنثای بی‌اثر، بی‌محتوا و بدون پیام، مطلقاً پخش نکنید. برنامه‌بی‌فایده‌بی‌محتوایی که فقط یک وقت و یک فاصله‌زمانی را پر می‌کند، مطلقاً پخش نکنید. ‌
شریف‌زاده گفت: به یقین بحث الگودهی مناسب، ایجاد امید و همچنین تبیین گزاره‌های دینی و ارزشی در جامعه مهم‌ترین هدف رسانه ملی باید باشد. چنانچه بپذیریم که فیلم‌ها و سریال‌ها آیینه‌ای است که بخشی از واقعیات جامعه را منعکس می‌کند باید ببینیم که جای امیدبخشی، الگوی مناسب فردی و اجتماعی و همچنین تبیین گزاره‌های دینی در جامعه کجاست؟
شریف‌زاده در ادامه با اشاره به فیلم‌های <یک وجب خاک>، <اغما> و <میوه ممنوعه> گفت: در سریال‌های ماه رمضان به کمترین چیزی که پرداخته شد، بحث امید‌دهی و روحیه نشاط در جامعه بود. در واقع چیزی که در این سریال‌ها دیده می‌شد، تأکید نفرت بر بدی‌ها است.
چهار سریال با ۲۸ قسمت پخش می‌شود که در آنها دائم بر بدی‌ها و رفتارهای شرارت‌آمیز افراد تأکید می‌شود. البته این موضوع به نوبه خود قابل تقدیر است اما در جایی که باید به دنبال ایجاد روحیه و امید در جامعه باشیم، چنین اصرارهایی چندان منطقی و قابل پذیرش نیست.
وی تصریح کرد: دائم به بدی‌ها تأکید می‌کنیم و درست در یک یا دو قسمت آخر آن هم در اوج کج‌سلیقگی و کاملا‌ً ناپخته می‌خواهیم تمام این نفرت‌ها و بدی‌ها را پاک کنیم و شخصیت‌های بد داستان را به سمت بهشت هل بدهیم. این موضوع که شما مدام بدی می‌بینی و کاری هم از دستت برای بهبود وضعیت موجود برنمی‌آید به یقین حاصلی جز افزایش استرس در جامعه ندارد.
وی در ادامه اظهار داشت:‌ما برای اینکه نکات آموزنده را به مخاطب بیاموزیم باید آن را در قالب یک الگوی مناسب عرضه کنیم و از طریق آن جامعه خود را به تعالی برسانیم اما ما در این زمینه نیز دچار مشکل هستیم، به این معنی که هرکسی که ما می‌بینیم دچار حرکات و سکنات دینی است و دارای قیافه متشرع است فرد خوبی نیست و فقط پوسته دین را دارد و از مغز آن تهی است. ‌
شریف‌زاده یادآور شد: مثلا‌ً در <یک وجب خاک> فردی به نام آقای افشاری که فردی متدین است، آنقدر ساده‌لوح است که تمام افراد اطراف او سرش کلا‌ه می‌گذارند در صورتی‌که در دین اسلا‌م آمده فرد مسلمان باید بسیار زرنگ و سیاستمدار باشد به نحوی که هیچ‌کس به خود حق سوء استفاده از او را ندهد. در عوض در همین سریال نقش مقابل او به کامرانی داده شده است، شخصیتی که ظاهر متدین دارد اما دائما به کارهای خلا‌ف شرع مشغول است. ‌
وی ادامه داد: در سریال میوه ممنوعه نیز با یک پازل روبه‌رو هستیم. در این پازل با دو خانواده طرف هستیم؛ اولی شایگان است که با رفتار خود نشان می‌دهد که سرمایه‌داری متعلق به دوران گذشته و قبل از انقلا‌ب است. درکنار او یک حاجی معتبر را نمایش می‌دهیم که نشان‌دهنده نسل اول انقلا‌ب ما است که مانند او را در سینمای کشور در <عشق طاهر>، <ازدواج به سبک ایرانی> و <دنیا> بارها دیده‌ایم.
شایگان مدام می‌گوید این پدر و پسر ثروت مرا گرفته‌اند. در نسل دوم با دو جور آدم طرف هستیم؛ یکی جلا‌ل فتوحی که به عنوان آقازاده مطرح می‌شود و تمام شرارت‌های فیلم بر دوش او قرار گرفته و همسر او که البته ما او را نمی‌بینیم ولی براساس شاخص‌های موجود باید بسیار متدین باشد، چرا که عروس خانواده فتوحی است. اما همین فرد متدین با رسیدن به خارج از کشور از خط دین خارج می‌شود و همسر خود را به راحتی رها می‌کند.
اما نسل سوم که تکمیل‌کننده این پازل است متشکل از هستی و سینا است که این دو با بدترین شیوه تحت فشار خانواده‌های خود و تمامی اعضای جامعه هستند. هستی، هم از طرف پدرش تحت فشار است و هم از طرف عشق پیرانه سر فتوحی و هم از طرف جلا‌ل. سینا نیز به دلیل رها بودن به دامن اعتیاد کشیده می‌شود. این نسل تنها و ناامید دائماً تحت فشار نسل‌های گذشته خود هستند. من می‌پرسم، این قبیل آثار چه چیز آموزنده و امیدوارکننده‌ای را می‌خواهند بیان کنند و چه الگویی را به مخاطبان به خصوص نسل جوان کشور می‌دهند؟
همزمان با صحبت‌های این منتقد، میرباقری و فرجی که مشغول در گوشی حرف زدن با یکدیگر بودند، چندین بار به شکل غیرمستقیم خواستار جلوگیری از ادامه سخنان شریف‌زاده شدند. شریف‌زاده در واکنش به این رفتار گفت: اگر حرف‌هایم آقایان را اذیت می‌کند دیگر صحبت نمی‌کنم! اما میرباقری و فرجی، همزمان و بلا‌فاصله با هم گفتند: نه، اصلا‌، راحت باشید! ‌
با دخالت مسوول جلسه، شریف‌زاده ناچار به خاتمه دادن به نقدهایش شد و درست در همین زمان میرباقری که به شدت برافروخته و عصبانی بود، گفت: اصلا‌ صحبت‌های این آقای منتقد از مبنا و اساس غلط است. این آقا مشتی از برداشت‌های شخصی و ذهنی‌اش را در اینجا گفت. صحبت‌های ایشان اصلا‌ شایستگی این را ندارد که مورد توجه قرار بگیرد. من در این رابطه جواب ایشان را نمی‌دهم. ‌
وی افزود: ایشان در مبنا دچار مشکل است چرا که دین اسلا‌م بیشتر از آنکه بشارت‌دهنده باشد، انذاردهنده است و ما از آنجا که می‌خواهیم طبق آموزه‌های قرآنی عمل کنیم، بخش عمده و بالغ بر ۹۰ درصد از محور اصلی داستان‌های خود را بر انذار استوار کرده و از این راه، اخلا‌ق و امید در جامعه را گسترش می‌دهیم. هیچ کتابی بیشتر از قرآن امیدبخش نیست و این افکار مثبت‌گرایانه عوامانه است. این کلا‌م درست نیست که شما اگر می‌خواهید امید بدهید فقط مثبت نشان دهید. ‌
میرباقری تاکید کرد: ما مدعی هستیم بر اساس قرآن عمل کرده‌ایم. ما معتقدیم باید مسائل منفی، هنرمندانه بیان شود و فکر می‌کنم در اغما و میوه ممنوعه دقیقا این کار را کردیم که تابع و مطابق قرآن بود. پیامبر ما بیشتر انذاردهنده بوده است یا بشارت دهنده؟ مسلما انذار دهنده بوده است، برخی فکر می‌کنند برای نشان دادن شادی، امید و نشاط باید دائما به وجوه مثبت اشاره کرد. ‌
در ادامه این بحث علیرضا برازش، مدیر شبکه گفت: آقای میرباقری یک دانشمند به تمام معناست. واقعا جای افتخار دارد که یک دانشمند اسلا‌می مثل آقای میرباقری در رأس سیمای ایران قرار دارد. ایشان مفاهیم اسلا‌می را خیلی خوب فهمیده است.

منبع : روزنامه اعتماد ملی