نبض بورس اوراق بهادار تهران چگونه می‌تپد؟

بررسی حرکت‌های عمومی اقتصاد، به منظور ارزیابی عملکرد اقتصاد از لحاظ میزان و جهت حرکت بخش‌های مختلف و برنامه‌ریزی اقتصادی، به‌منظور سرمایه‌گذاری و مقایسه بازده بازارهای گوناگون لازم و ضروری است.به این منظور از معیارهای مختلفی استفاده می‌شود که از جمله می‌توان به شاخص‌هائی اشاره نمود، که در هر بخش و برای متغیرهای کلان اقتصادی، شاخص‌های مرتبط با اهداف خاص آن بخش‌ها و متغیرها طراحی می‌شوند. از این شاخص‌ها به منظور بررسی ”میزان“ و ”جهت“ حرکت متغیرهای اقتصادی و ارزیابی عملکرد بخش‌های مختلف اقتصاد استفاده می‌شود. از بین متغیرهای اقتصادی که نقش یک نماگر پیشرو در جهت نشان دادن حرکات آتی اقتصاد کشور را ایفا می‌کنند. می‌توان به شاخص کل بورس اوراق بهادار اشاره کرد.رشد شاخص بورس به ما کمک می‌کند تا سود سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بهادار را با سود سرمایه‌گذاری در سایر قسمت‌ها مقایسه نمائیم. اما بازار سرمایه شاخص‌های گوناگونی دارد که می‌تواند برای ما کاربردهای متفاوتی داشته باشد.هر یک از ما به‌هنگام سرمایه‌گذاری در بورس از دو طریق سود کسب خواهیم نمود. که عبارتند از:
۱. سود حاصل از افزایش نرخ سهام خریداری شده
۲. سود حاصل از فعالیت شرکتی که سهام آن را خریده‌ایم که در پایان یک‌سال پرداخت می‌گردد. فرض کنید شما سهمی را به قیمت ۸۰۰۰ ریال در مهرماه امسال خریده باشید و تا مهرماه سال آینده قیمت هر سهم شما به ۱۰۰۰۰ ریال رسیده باشد. و در پایان سال نیز به هر برگ سهم شما ۸۰۰ ریال سود پرداخت گردد (در بازار سرمایه به سود پرداخت شده به هر سهم DPS گویند) در این‌صورت بازده سرمایه شما طی یک سال برابر خواهد بود با ۲۰۰۰ ریال بابت افزایش نرخ سهام از قیمت ۸۰۰۰ ریال به ۱۰۰۰۰ ریال و ۸۰۰ ریال نیز بابت سودی که در پایان سال به شما تعلق خواهد گرفت. بنابراین کل سود هر برگ سهم شما ۲۸۰۰ ریال است.از مثال فوق دو نتیجه می‌توان گرفت:
الف) با هر میزان سرمایه حتی ۸۰۰۰ ریال هم می‌توان در بورس سرمایه‌گذاری نمود.
ب) بازده بازار سرمایه از دو قسمت تشکیل شده است.اما به منظور این‌که بتوانیم بازده کل بازار را در هر روز و یا هر لحظه بررسی کنیم از شاخصی استفاده می‌کنند به نام شاخص بازده و قیمت، این شاخص هر دو بازده ناشی از افزایش قیمت و بازده حاصل از سود توزیع شده (DPS) کلیه سهام موجود در بورس را نشان می‌دهد. بنابراین می‌توان رشد این شاخص را به‌عنوان معیاری برای میانگین بازده بازار در نظر گرفت.یکی دیگر از شاخص‌هائی که در بورس بسیار کاربرد دارد شاخص بازده نقدی است. این شاخص تنها بازده نقدی پرداخت شده (DPS) توسط کلیه شرکت‌ها را نشان می‌دهد. معمولاً این شاخص از خردادماه تا مردادماه رشد سریعی دارد. زیرا بیشتر شرکت‌ها سود خود را در این ماه‌ها پرداخت می‌نمایند. اما شاخص کل قیمت در بورس نماینده قیمت کلیه سهام موجود در بازار است و رشد آن در هر روز بازده روزانه ناشی از افزایش قیمت را نشان می‌دهد.نکته قابل توجه برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه این است که در حال حاضر به‌دلیل این که بورس اوراق بهادار دو تالار دارد شاخص قیمت را برای هر دو تالار اصلی و فرعی بازار محاسبه می‌نمایند. تالار اصلی، شرکت‌هائی در آن فعال هستند که دادوستد سهام آنها زیاد است و تعداد سهام آنها نیز زیاد می‌باشد. که برای آشنائی بیشتر با دو تالار فرعی و اصلی می‌توان به مجموعه قوانین و آئین‌نامه‌های بورس مراجعه نمود.نرخ رشد شاخص قیمت و بازده در شهریور ماه ۱۳۸۳ برابر با ۱۴/۲ درصد بوده که در صورتی‌که این روند ادامه داشته باشد می‌توان انتظار داشت تا پایان شهریور ماه ۱۳۸۴ بازدهی بازار برابر با ۶۸/۲۵ درصد باشد. این میزان بازدهی از بازده اکثر بازارهای جایگزین در کوتاه‌مدت بیشتر خواهد بود.علاوه بر این می‌توان گفت بازدهی قیمت در شهریور ماه ۹/۱ درصد بوده و بازدهی نقدی بازار ۲۴/۰ درصد است. با مشاهده سایر شاخص‌ها می‌توان گفت بازدهی سرمایه‌گذاری در شرکت‌های فعال در صنایع اصلی بورس بیشتر از صنعت مالی (شرکت‌های سرمایه‌گذاری) در بورس بوده است.
نکاتی درباره معاملات در بورس اوراق بهادار
۱. به منظور مشخص شدن وجه قابل واریز به حساب کارگزاری جهت خرید سهام از رابطه زیر استفاده نمائید. تعداد سهام خریده شده ٭ نرخ سهام ٭ ۰۰۷۵/۱ = مبلغ قابل واریز برای خرید سهام
۲. به منظور مشخص شدن وجه قابل برداشت از حساب کارگزاری پس از فروش سهام از رابطه زیر استفاده نمائید.تعداد سهام فروخته شده ٭ نرخ سهام ٭ ۹۸۷۵/۰ = مبلغ قابل برداشت پس از فروش
۳. همواره برای سرمایه‌گذاری در بورس از نظر کارشناسان بازار سرمایه استفاده نمائیم.
۴. در صورتی‌که با مشاوران بازار سرمایه قرارداد مدیریت سرمایه داریم هر ماه از آنها گزارش مکتوب بخواهیم.
۵. هیچ‌گاه برگ سهام خود را نزد کارگزار نگذاریم.
۶. هر شش ماه یک‌بار با شرکت‌هائی که سهام آنها را داریم تماس بگیریم و مطالبات خود را از آنها دریافت کنیم و بدهی‌های خود را به آنها پرداخت نمائیم.
۷. هرگز برای کسی درخواست خرید ندهیم مگر این‌که از آنها وکالت‌نامه رسمی داشته باشیم.
۸. به‌هنگام فروش سهام حداقل قیمت قابل فروش را برای کارگزار حتماً مشخص نمائیم.
۹. در صورت داد و ستد سهام حتماً وضعیت حساب خود را با کارگزار مطابقت دهیم.
۱۰. پول مورد نیاز مایحتاج زندگی خود را در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری نکنیم.
۱۱. از کارگزاران مشاوره سرمایه‌گذاری، نخواهیم مگر اینکه مجوز رسمی از بورس داشته باشند.
۱۲. همواره حساب نقل و انتقالات سهام خود را در دفتری جدا از حساب کارگزار ثبت کنیم.
علی‌رضا ترحمی

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده