دوشنبه, ۲۰ اسفند, ۱۴۰۳ / 10 March, 2025
مجله ویستا
در نارتسیس و گولدموند
در فصل هفدهم نارتسیس، گولدموند را که به اعدام محکوم شده است، ملاقات می‌کند.
این دو دوست در موقعیت کاملاً متفاوتی با یکدیگر قرار دارند. نارتسیس ریاست صومعه را به عهده دارد. از رد پای لذت و الم‌های زندگی مادی بر چهرهٔ او اثری نیست. گولدموند در زندگی تن به غریزه سپرده است، اما تسلیم محض غرایز شدن نیز عطش نیازهای او را فرو نمی‌نشاند. از کوچهٔ هنر می‌گذرد، یکسره خواهان تجربه و آزمودن است؛ آزمودن آنچه زندگی نام دارد. او خواهان رویارویی با افت و خیزها و فراز و نشیب‌های زندگی است. از بدنامی و رسوایی نمی‌هراسد.
اما نارتسیس از همان ابتدا تکلیفش را به خوبی می‌داند. بی‌آنکه پاسخ پرسش‌هایش را با آزمون و خطا به دست آورد، در صومعه مشغول عبادت می‌شود، ریاضت می‌کشد و به مقام ریاست دیر ارتقأ می‌یابد. اگر صومعه ماریا برون، نماد دبیرستان الهیات ماولبرن باشد، هسه، آن را باید نماد کدامیک از این دو شخصیت دانست؟ هسه تاب ماندن در ماولبرن را نمی‌آورد و دست به خودکشی می‌زند. گولدموند تاب ماندن در صومعه را ندارد و به زندگی غریزی رو می‌آورد. گولدموند به زندگی با تمام جلوه‌های فریبنده‌اش آری می‌گوید و از پرداخت تاوان آن نیز ابایی ندارد، اما به آرامش نمی‌رسد و در جایی که دچار یأس و سرخوردگی شده است، به هنر روی می‌آورد. هسه در ذکر تفاوت‌هایش با گولدموند می‌گوید: اگر برای نفس نوع دوستی (یعنی دوست داشتن زنان) حرمتی قایل نبودم و نفرت از تسلیم بی‌چون و چرا در برابر غریزه در من نضج نمی‌یافت و مهارم نمی‌کرد، من نیز چون گلدموند می‌توانستم بی‌رویه عشق بورزم.۴
در واقع هسه با میدان دادن به تجربیات ذهنی‌اش، شخصیت گولدموند را شکل می‌دهد. گولدموند بخشی از واقعیت وجودی خودِ هسه است. ترک تازی‌های گولدموند در عرصهٔ کسب تجربه، بالقوه‌های هسه را بالفعل می‌سازد. گفت و گوهای چهار فصل پایانی کتاب که میان نارتسیس و گولدموند صورت می‌گیرد، از سرگشتگی گولدموند حکایت می‌کند. در مقابل، لحن کلام نارتسیس، آرام، پدرگونه، عاری از تزلزل و در واقع یادآور لحن کلام یک میسیونر تمام عیار است. در فصل هفدهم گولدموند از خشونت و بی‌عدالتی بر روی زمین سخن می‌گوید و از مفهوم کمال و عدالتی که در افکار و کتب مذهبی متکلمان دینی وجود دارد، می‌پرسد:
عدالت و کمال وجود دارند و اثبات پذیرند، اما این دو چه فایده‌ای برای ابنای بشر دارند.۵ و نارتسیس در پاسخ می‌گوید: دوست عزیز من، تو با بغض و کینه علیه ما سخن می‌گویی. هنوز به اندیشیدن روی نیاورده‌ای و موضوعات را با هم درمی‌آمیزی... اما گفتی چرا از مثالِ(Idee) عدالت بهره‌ای نمی‌بریم. این کار هر روز و هر ساعت ماست... چون با مثال عدالت، بی‌عدالتیها و گناه‌های بشر را محک می‌زنیم و در جهت رفع بدی می‌کوشیم و زندگی بشر را به جانب خدا راهبری می‌کنیم.۶
نارتسیس همچنان می‌کوشد که با توجه به فطرت پاک نهاد گولدموند که به هنر روی آورده است، در جهت هدایتِ و رستگاری او بکوشد. هنر از نظر وی نقطهٔ عطفی است در وجود گولدموند برای هدایت وی به سوی خیر.
مباحثاتی که میان این دو دربارهٔ هنر در می‌گیرد، حاوی نکات جالبی است. گولدموند در وصف هنر می‌گوید: هنر راهی است برای غلبه بر فناپذیری انسان. انسان با هنر بر فناپذیریش فایق می‌آید. اما آثار هنری نیز نابود می‌شوند... آثار هنری چون به آنچه فناپذیر است جاودانگی می‌بخشند، خوب و تسلی بخش هستند.۷ نارتسیس از سخنان گولدموند به وجد می‌آید و به او اطمینان می‌دهد که می‌تواند خالق آثار زیبا و ماندگار شود. از نظر او وطن و مسکن چنین آثاری، روح آدمی است. نیمهٔ غایب گولدموند، نارتسیس است. هسه در زندگی شخصی‌اش با این دو نیمه برخورد بسیار داشته است. دغدغهٔ اعتلای روح بشر که وجود هسه سرشار از آن است، به دوران کودکی‌اش برمی‌گردد. خاستگاهِ این دغدغه نفس کشیدن در فضای مسیحیت و فضای روحانی هند است. سخنان میسیونر گونهٔ نارتسیس میراثی است از هرمان گوندرت۸، پدربزرگ هسه، که بیش از بیست سال به عنوان میسیونر در هند زندگی کرده است۹ و پدرش یوهانس که سالها در مانگالور سابقهٔ خدمت داشته است. البته هسه تمام شخصیت‌های رمان‌هایش را ظهور شخصیت جدید و متفاوتی با شخصیت خود نمی‌داند. در واقع مخلوقات ادبی او بازتاب دغدغه‌های درونیش هستند: آیا خلق شخصیت جدیدی که با ذات من مغایرت داشته باشد، ضروری است؟... این شخصیت‌ها برخلاف آنچه هنگام خلق آنها می‌پنداشتم، شخصیت‌های جدیدی نیستند، بلکه پرسشگران و دردمندان باصفایی هستند که ابعاد گوناگون شخصیت مرا وصف میکنند... نکتهٔ مثبت در اینجاست که من علیرغم پشت سر گذاشتن بحران‌ها و کوره راه‌ها همواره به ذاتم وفادار بوده‌ام. ...
توماس مان
منبع : سمر قند
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست