کنترل وزن در کودکان

نسل امروزی کودکان، نسبت به گذشته چاق‌تر و فربه‌ترند. به این جهت پدر و مادر باید حتماً نسبت به ایشان توجه فراوان نمایند. استفاده از انواع و اقسام خوردنی‌های شکم پرکن و بی خاصیت مانند نوشابه‌ها، پفک‌ها، چیپس‌ها موجب شده است تا کودکان، چاق‌تر از گذشته شوند. تازه، این وقتی است که از انواع شکلات‌ها، آب‌نبات‌ها، بستنی‌ها و ... سخن به میان نیاوریم.
می‌گویند آمریکا کشور آمار است و به انواع آمار برای برنامه ریزی آینده‌ی کشور ارزش داده می‌شود. برحسب آمار موجود، ۱۴% کودکان بالای ۶ سال سن چاق هستند. تا چند دهه‌ی پیش مسأله‌ی چاقی اهمیتی‌نداشت زیرا انسان آنچنان از وسایل نقلیه‌ی موتوری استفاده نمی‌کرد و برای تأمین غذای خود از غذاهای آماده‌ سود نمی‌برد.اما استفاده از غذاهای آماده و اغذیه‌ی شیمیایی، نحوه‌ی‌ متابولیسم (سوخت و ساز) وساختار یاخته‌های آدمی را تغییر داده است. به همین جهت هم هست که بیش از گذشته، بیماری‌های ناشی از ضعف دستگاه دفاعی و مشکلات گوارشی دیده می‌شود.
تازه، این آغاز راه است. تبلیغ‌های تجارتی درباره‌ی خوردنی‌ها که به صورت همه‌گیر در رادیو، تلویزیون و مطبوعات دیده می‌شود، تمامی کودکان را هدف گرفته‌اند، کودکانی که باید از غذاهایی استفاده کنند که به آنها افزودنی‌های متنوع اضافه شده تا رنگ خوب، بوی خوب و طعم خوب داشته باشند و کودک را به خود جذب کنند، در حالی که این خوردنی‌ها سرشار از چربی، نمک، قند و کالری است و متأسفانه بسیاری از کودکان به مصرف بیش از حد این خوردنی‌های مضر عادت کرده‌اند.
در مدارس نیز، به مسأله‌ی ورزش آن چنانکه باید اهمیت داده نمی‌شود و به جای آن، اغذیه‌‌ی فاقد مواد مغذی عرضه می‌شود به این جهت بسیاری از کودکان به علت مصرف این تنقلات و ورزش نکردن چاق‌تر می‌شوند. عصر ارتباط از راه دور نیز برای کودکان، کامپیوتر، تلویزیون، بازی‌های ویدیویی و بازیهای بسیاردیگری به ارمغان آورده است که تحرک را از کودک می‌گیرند. گفته شده است که کودکان امروزی نسبت به کودکان نسل گذشته کمتر ورزش می‌کنند و کمتر به بازی‌های بیرون از منزل اقدام می‌نمایند.
ساعات ورزش و فعالیت‌های فوق برنامه‌ هم عملاً در مدارس به ساعات وقت کشی‌ یا مطالعه‌ی دروس دیگر تبدیل شده است. به این ترتیب، کودکان باید بهای این تغییرات را بپردازند.کمبود امکانات ورزشی نیز سبب شده است که در کودکان آمادگی جسمانی وجود نداشته باشد. بسیاری از بچه‌های ۶ تا ۱۲ساله، حتی نمی‌توانند انگشتان دست خود را به انگشتان پا برسانند. سرعت دویدن کودکان امروزی نیز نسبت به بچه‌های نسل قبل، کاهش بسیار یافته است.
با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که بسیاری از کودکان، ۲۴ ساعت در هفته به تماشای تلویزیون می‌نشینند. بنابراین، این کودکان تا سنین دبیرستان، مدت ۳ سال از زندگی خود را پای تلویزیون می‌نشینند. آنچه که خطرناکتر است آنکه، امروزه گفته می‌شود باید رد پای بیماریهای قلب بزرگسالان را در اوایل کودکی جستجوکرد. پزشکان آمریکایی کشف کرده‌اند که می‌توان رسوبات چربی را در رگهای تاجی (رگهای خون رساننده به خود قلب) بسیاری از نوجوانان مشاهده کرد. کودکان امروزی از تنقلات استفاده می‌کنند. برای تظاهر رفتار خوب در کودکان یا نخوردن غذا به عنوان تنبیه از همان سنین اولیه وسیله‌ی تنبیهی و پاداشی، همین تنقلات است. به این جهت همچنانکه کودک رشد می‌کند، این چرخه‌ی شیطانی تنبیه و پاداش با تنقلات ادامه می‌یابد. بعد از آن هم کودک رشد یافته با تهیه‌ی انواع و اقسام تنقلات شور، شیرین، چرب، انواع و اقسام نوشابه‌های غیر الکلی و نیز مصرف فرآورده‌های گوشتی اندوده به نیترات، این چرخه را ادامه می‌دهد.
کودکان چاق، زودتر به بیماری‌های مختلف دچار می‌شوند. این کودکان، اعتماد به نفس کمتری دارند و نسبت به همسالان خود بیشتر دچار افسردگی شده و توسط گروه همسالان طرد می‌شوند. بهترین راه حفظ تندرستی کودکان آن است که پدر و مادر هرچه زودتر مشکل افزایش وزن کودک را درکنترل و زیر نظر بگیرند. وقتی ضمن رشد کودک چاق می‌شود، در دوره‌ی بزرگسالی، احتمال چاق بودنش دو برابر می‌گردد. اما متأسفانه از رژیم‌های غذایی آنچنانی که به صورت برنامه‌های تنظیم شده تجویز می‌شود نه تنها راه حل مشکل کودکان نیست بلکه برای بزرگسالان نیز کاربرد ندارد. در برنامه‌ی کنترل وزن فقط باید به تندرستی فکر کرد و به جای فکر به لاغری باید به فکر برخورداری از بدن متناسب بود. کودکان برای سلامتی خود به غذاهای سرشار از مواد معدنی، اغذیه‌ی انرژی‌زای غنی ‌از الیاف و برای رشد به غذاهای سرشار از پروتئین نیاز دارند.
ابتدای برنامه‌ی‌ کنترل وزن کودک باید با یک دوره‌ی سبک سم‌زدایی آغاز گردد. کودکی که دچار افزایش وزن است معمولاً به علت مصرف اغذیه‌ی‌ شیمیایی فراوان دارای بار اضافی مواد سمی است. استفاده از روش سم‌زدایی موجب می‌شود تا ترکیب شیمیایی بدن متناسب گردد. در این مورد باید از یک روش ۳ روزه‌ی سم‌زدایی استفاده کرد. دراین دوره کودک را باید از مصرف اغذیه‌ی پردازش شده، تنقلات، گوشتهای قرمز و لبنیات منع کرد ولی می‌توان از ماست استفاده نمود به این ترتیب:
▪ پس از بیدار شدن:
آب لیموترش تازه مخلوط با یک کاسه‌ی کوچک ماست (به جای ماست می‌توان از یک قاشق چای خوری اسیدوفیلوس استفاده کرد) یا یک لیوان آب لیموشیرین و آب مخلوط با عسل. در اروپا و آمریکا به جای عسل از شربت افرا استفاده می‌شود.
▪ صبحانه:
استفاده از میوه‌ی تازه مانند سیب، پرتقال، گلابی (همچنین می‌توان از پاپایا و آناناس استفاده نمود). ماست وانیل‌دار یا شیر سویا در صورت تمایل.
▪ وسط روز:
آب هویج تازه همراه دو قرص ویتامین C برای خنثی کردن سموم بدن.
▪ ناهار:
یک کاسه ماست به همراه سبزی‌های خام و سبز یا سالاد سبزی‌های تازه با لیمو، روغن زیتون و ماست (به صورت سس)
▪ بعد ازظهر:
استفاده از چای گیاهی مثل نعناع و یا شیرین بیان
▪ شام:
سالاد فصل، هویج، کیوی ، کاهو و سایر منابع غنی از ویتامین A و یا یک فنجان سوپ میزو
▪ پیش ازخواب:
استفاده از چای گیاهی آرام بخش مثل چای بابونه که به همراه دو قرص ویتامینC مصرف می‌شود یا یک فنجان آبگوشت میزو به منظور تقویت.
بعد از اجرای این رژیم‌ ۳ روزه، می‌توان از یک رژیم‌ سالم استفاده نمود. کلید کاهش وزن کودکان، صبحانه است. استفاده از غذاهای سرشار از الیاف در صبحانه کالری مصرفی را تا ۲۰۰ کالری کاهش می‌دهد و کودک را تا وقت ناهار نگاه می‌دارد. در رژیم‌غذایی از گیاهان تازه و غذاهای سرشار از آنزیم‌ استفاده کنید. بسیاری از رژیم‌های غذایی امروزی کارآمد نیستند زیرا شامل اغذیه‌یی می‌شوند که با دستگاه‌های مایکروویو تهیه شده است. استفاده از این دستگاهها برای تهیه‌ی غذا موجب از بین رفتن آنزیم‌های غذایی می‌گردد. اغذیه‌ی فاقد آنزیم‌ به بروز فاصله‌های تغذیه‌یی درکودکان منتهی می‌شود. بعضی از خبرگان معتقدند که اگر تمامی مواد غذایی انسان با استفاده از دستگاه‌های مایکروویو تهیه شود، انسان می‌میرد. در بعضی کودکان، مصرف این‌گونه غذاها موجب افزایش وزن و یبوست می‌شود. این مشکل در کودکانی بروز می‌کند که مقدار زیادی مواد لبنی مانند شیر، پنیر و بستنی مصرف می‌کنند. در ۲۰% کودکان سفید پوست و ۸۰ درصد کودکان سیاه پوست، لاکتاز تولید نمی‌شود. این آنزیم برای گواردن و هضم شیر ضرورت دارد.
در پایان دو دستور غذایی برای کمبود این آنزیم را شرح می‌دهیم.
۱) نوشابه‌ سبز:
این نوشابه‌ را با آب میوه‌گیری تهیه می‌کنند. برای این کار هر یک از سبزی‌هایی را انتخاب کنید که فرزندتان دوست دارد از جمله اسفناج، کاهو، به این مخلوط آب هویج و جوانه بیفزایید. می‌توانید از سبزی‌های دیگر مانند خیار، کرفس و گوجه فرنگی هم استفاده کنید اما پیش از مصرف باید این آب سبزی را شیرین کنید.
۲) میوه‌های آرام بخش و انرژی‌زا:
از میوه‌های تازه استفاده کنید. یک موز و یک پرتقال را مخلوط کرده و روی آن آب سیب بریزید تا یک لیوان پرشود. همچنین به جای میوه‌های فوق می‌توانید از نصف پاپایا یا یک چهارم آناناس تازه استفاده نمائید.

دکتر فرهاد فیلی
اطفال

منبع : هفته نامه پزشکی امروز