مفهوم عمیق سلامت

سازمان جهانی بهداشت (WHO) «سلامت» را این‌گونه تعریف می‌کند:
«وضعیت آسایش و رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی».
با توجه به تعریف فوق دو مسأله به ذهن متبادر می‌شود: اول این که هرشخصی که دچار هرگونه مشکل جسمی، روانی، اجتماعی یا معنوی هست، دارای سلامت کامل نیست و فی الواقع به نوعی بیمار است. با انواع واقسام بیماریهای جسمی همگی کمابیش آشنا هستیم و بیماریهای روانی مثل انواع روان نژندی (neurosis) و روان پریشی (psychosis) را نیز به عنوان مشکلات سلامتی پذیرفته‌ایم.
اما طبق تعریف فوق هر فردی که دچارمشکلات اجتماعی باشد هم، سلامت خود را از دست داده، پس باید با شخصی که دچار هرگونه مشکل اجتماعی مثل اعتیاد، روسپیگری، طلاق، تکدی، ولگردی و بی‌خانمانی هست نیز به عنوان یک بیمار برخورد شود.
در حال حاضر معتادان را به عنوان بیمار پذیرفته‌ایم، ولی آیا فواحش، گدایان، افراد مطلقه و افراد ولگرد و بی سر و سامان را هم به عنوان بیمار می‌پذیریم؟
و به همین صورت هر شخصی که دچار مشکلات اعتقادی و معنوی مثل پوچ‌گرایی، لامذهبی و سرگشتگی اعتقادی هست نیز از سلامت کامل برخوردار نبوده و بیماراست.
البته نحوه‌ی‌ برخورد با هر کدام از این بیماران با دیگری متفاوت است و همان گونه که بیماران دچار بیماری‌های جسمی مختلف باید توسط متخصصان مربوطه ویزیت شوند و راهکارهای درمانی خاصی برای ایشان اعمال شود، بیماران مبتلا به بیماریهای اجتماعی و اعتقادی نیز باید توسط اشخاص متخصص دراین مسایل ویزیت شده وتحت درمانهای مورد نیاز قرار گیرند.
مسأله‌ی دوم این که با توجه به تعریف مذکور هر عاملی که به نحوی باعث ارتقای آسایش و رفاه جسمی، روانی، اجتماعی یا معنوی انسان‌ها شود یک فاکتور تأمین کننده‌ی سلامتی برای انسان است و بالعکس هر پدیده‌ یا اقدامی که باعث افت آسایش و رفاه جسمی، روانی، اجتماعی یا معنوی انسان‌ها شود یک پدیده یا اقدام ضد سلامتی خواهد بود.
انجام هرگونه اقدام مثبت و سازنده‌یی توسط هر فرد، سازمان یا نهادی به نوعی منجر به ارتقای وضعیت جسمی، روانی یا اجتماعی و یا معنوی فرد یا افرادی خواهد شد و بنابراین یک اقدام سلامت جویانه خواهد بود.
به عنوان مثال، رساندن برق به یک منطقه، حداقل آسایش و رفاه جسمی ساکنان آن منطقه را ارتقاء خواهد داد، پس یک اقدام سلامت‌جویانه است.
همین‌طور تلاش یک انسان در جهت تأمین معاش خود و خانواده‌اش یک اقدام سلامت‌جویانه است که باعث تأمین آسایش جسمی، روانی و ... خانواده‌ی وی خواهد شد و نیز انجام وظایف مذهبی فردی نیز باعث ارتقای وضعیت آسایش معنوی انسان خواهد شد.
پس اقدامی در جهت تأمین سلامت فرد خواهد بود و حتی انجام موعظه توسط یک روحانی نیز چون در جهت ارتقای وضعیت معنوی انسانها است یک اقدام سلامت طلب می‌باشد.
پس با توجه به موارد مذکور هرگونه اقدامی که نقش مثبت و سازنده‌یی را در زندگی انسان ایفا کند به نحوی در جهت تأمین سلامت انسان مؤثرخواهد بود ولو اینکه آن اقدام با هدف تأمین سلامتی انجام نشده باشد؛ از خصوصی‌ترین کارها که همان برقراری ارتباط جنسی بین یک زن وشوهر است تا پیچیده‌ترین اقدامات دولتها و مجامع بین‌المللی، هرگاه که به شیوه‌ی مثبت و مفید انجام شوند، همگی در راستای تأمین سلامت خواهند بود.
با این اوصاف بزرگترین حامیان و تأمین کنندگان سلامت در دنیا انبیای الهی و بالاخص پیامبر گرانقدر اسلام هستند که با ارائه‌ی توصیه‌ها وراهکارهای مذهبی موجبات تأمین رفاه معنوی ( و نیز رفاه روانی، اجتماعی ودر مواردی رفاه جسمی) انسانها را فراهم می‌آورند.
در نقطه‌ی مقابل هرگونه اقدام منفی و مخربی از ایجاد ارتباط جنسی به نحوه‌ی نامناسب و غیر شرعی و غیر قانونی گرفته تا انجام جنایت و جرم تا کشتار انسانها و جنگ و ... همگی به نوعی از بین برنده‌ی سلامت هستند.
امیدوارم هریک از ما با ایفای نقش مثبت خود درچرخه‌ی زندگی بتوانیم به ارتقای سلامت خود و سایر ابنای بشر کمک نموده و هرگز مرتکب اعمالی نشویم که سلامت انسانها را تخفیف دهیم.

دکتر احمد شهید زاده ماهانی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز