رسانه و غزه

با ورود جهان به عرصه جامعه اطلاعاتی و دهکده جهانی دیگر هیچ حادثه ای نمی تواند از چشم و گوش مردم دنیا مخفی بماند. وسیله دستیابی همه مردم به ابعاد یک حادثه رسانه های جمعی در حوزه خبرگزاری ها، شبکه های رادیویی و تلویزیونی، سایتهای اینترنتی و روزنامه ها می باشد. درحقیقت، رسانه پنجره بازگویی و بازنمایی یک حادثه است و مصرف کنندگان و مخاطبان هر رسانه ای، به گفته آن رسانه به حادثه اعتماد می کنند.
بر کسی پوشیده نیست که رسانه های گروهی بنوعی سخنگوی یک دیدگاه از سوی حاکمان یک جامعه یا نخبگان و یا نهادهای ذی نفع دیگری می باشند که در هر حادثه ای سعی بر بازگویی دیدگاه های خود از آن واقعه دارند و از این حیث ارتباط گران باهوش معمولا ابایی از دریافت یک حادثه از دیدگاه های گوناگون و حتی متضاد ندارند چنانکه قرآن کریم می فرماید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ * الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ»(زمر/۱۸) ...پس به بندگانم بشارت بده* همان کسانی که سخنان را می‏شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می‏کنند؛ آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده، و آنها خردمندانند. بنابراین برای خردمندان و آنهایی که اهل بصیرتند و توانایی شناسایی حق از باطل را دارند لازم است به قولهای متفاوت رجوع داشته باشند.
از آنجا که رسانه های قدیمی و پر مخاطب در دست قدرتهای جهانی است دیده می شود در همین دهکده جهانی، جهالتی ناشی از سانسورهای رسانه ای وجود دارد. نوع و میزان واکنش افکار عمومی به هر یک از حوادث حتی دهشتناک، به شدت تحت تأثیر چگونگی هم‌پیمانی قدرتها یا تنازع آنها در برهه‌های زمانی مختلف بوده است. هر زمان قدرت‌های جهانی در پدیداری فاجعه ای هم پیمان بوده و اشتراک منافع داشته‌اند، رسانه‌‌های مسلط جهانی به آرامی و اغماض و سکوت از کنار دهشتناک‌ترین فجایع گذشته و کمتر افکارعمومی را باخبر نموده‌اند.
نمونه بارز این بی‌عدالتی و رفتار غیرحرفه‌ای و مغایر با اخلاق رسانه‌ای پذیرفته شده در کنوانسیون‌های بین المللی در مواجهه با حجم وسیع کشتار مردم بی‌دفاع ایران و عراق به دست رزیم جنایتکار صدام دیده می‌شود که در سانسور خبری رسانه‌‌‌های مسلط جهانی کسی را چندان تکان نمی‌دهد یا حتی حلبچه با همه‌ی عمق و سیاهی فاجعه به تعارف می‌گذرد. اما اگر حادثه با منافع یکی از قدرتها به ویژه غربی ناسازگاری داشته به عنوان نمونه حوادث گرجستان علیرغم همزمانی با بازیهای المپیک ۲۰۰۸ پکن؛ موضوع به سرعت به تیتر اول رسانه‌ها جهان تبدیل و تلاش گزدیده تا به شدت افکار عمومی جهان به آن معطوف شود.(ابوالفضل فاتح، سایت تابناک)
به گزارش خبرنگار "سرویس فضای مجازی" خبرگزاری فارس، علی‌اکبر جوانفکر نویسنده وبلاگ "شاهد" و مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور، مطلبی را با عنوان "دستور العمل صهیونیست‌ها برای رسانه‌های غربی" در یکی از پست‌های وبلاگ خود منتشر کرده است.
برپایه این گزارش در بخشی از این مطلب آمده است:
یک خبرنگار کارکشته خارجی مقیم اسپانیا که طی ۲۵ سال گذشته، در این کشور سرگرم انجام فعالیت خبری است و با محافل رسانه‌ای و سیاسی در آمریکای لاتین نیز ارتباطات گسترده‌ای دارد، از طریق ایمیل مطلبی با عنوان "دستورالعمل انتشار خبر درباره خاورمیانه" را به زبان اسپانیولی برای بنده ارسال کرده است. او در ایمیل خود تصریح کرده است که این دستور العمل را از سه مجرای مختلف یعنی بوینوس آیرس، سائوپولو و پاریس دریافت کرده است.
● ضوابط انتشار خبر در باره خاورمیانه:
۱) در خاورمیانه همواره این عربها هستند که اول حمله می کنند و اسرائیل در موضع دفاعی قرار دارد . دفاع نیز "انتقام" نامیده می شود.
۲) نه عربها ، نه فلسطینی ها حق کشتار شهروندان را ندارند و چنین اقدامی "تروریسم" نامیده می شود.
۳) در مواردی که "قربانیان غیرنظامی" توسط اسرائیل صورت گرفته باشد ، باید گفته شود که این کار "دفاع قانونی" از خود بوده است.
۴) پرتاب موشک و بمب به سوی اسرائیلی ها باید همراه با "نگرانی عمیق ابراز شده از سوی رهبران غربی" نشان داده شود و این نکته نیز مورد تاکید قرار گیرد که "این واکنش جامعه جهانی" است .
۵) هنگامی که فلسطینیان یا دیگر اعراب ، سربازان اسرائیلی را اسیر می کنند باید این اقدام به عنوان "ربودن افراد بی دفاع" وانمود شود.
۶) هنگامی که اسرائیل ، فلسطینیان یا اعراب سایر کشورها را زندانی می کند باید از آن به عنوان "بازداشت تروریستها" یاد شود بدون آنکه در باره ماهیت آنها مانند مرد، زن، کودک، غیرنظامی یا نظامی بودن یا وزیر و نماینده بودن آنها، صحبتی به میان آید. در هیچ موردی به دلایل امنیتی نباید در باره "تعداد زندانیان"، "موقعیت زندان ها" یا "زندانهای به شدت حفاظت شده" صحبت شود. ضوابط مربوط به "عدم اجازه بازدید نمایندگان صلیب سرخ یا سایر سازمانهای بین المللی از این زندانها" نیز به قوت خود باقی است.
۷) هنگامی که نام "حماس" در خبرها آورده می شود باید به آن عنوان " سازمان تروریستی مورد حمایت و تدارک شده از سوی سوریه و ایران" اضافه گردد.
۸) هنگامی که در خبرها نام اسرائیل برده می شود ، اضافه کردن این مطلب که "اسرائیل مورد حمایت و پشتیابی مالی آمریکا قرار دارد" ، ممنوع است.
۹) هنگامی که خبرها در باره اسرائیل یا درگیری با فلسطینیان باشد نباید از جملاتی مانند " سرزمین های اشغالی" ، "قطعنامه های سازمان ملل " ، " تجاوز به حقوق بشر" و "معاهده ژنو" استفاده شود.
۱۰) باید این نکات در خبرها برجسته شود که فلسطینیان و سایر اعراب "بزدل" هستند زیرا در بین مردم غیرنظامی پنهان می شوند و نیروهای اسرائیلی به همین خاطر " در دفاع قانونی از خود" ناچار هستند با استفاده از مسلسل ، بمب های مخرب یا آتش زا و نارنجک به خانه ها ، مدارس ، مساجد ، بیمارستانها و سایر مراکز عمومی که به محل اختفای "تروریستها" تبدیل شده اند، حمله کنند و در برخی از مواقع به صورت ناخواسته و به رغم حداکثر احتیاط ، شماری از افراد غیرنظامی نیز قربانی می شوند.
۱۱) همواره به این امر دقت شود که مصاحبه ها با افراد اسرائیلی صورت پذیرد و از مصاحبه با اعراب و فلسطینیان اجتناب گردد و به مخاطبان توضیح داده شود که اسرائیلی ها بهتر از اعراب به زبان انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی و پرتغالی صحبت می کنند.
۱۲) کسانی که این ضوابط را اجرا نکنند باید به عنوان افراد "خطرناک" و "ضد یهود" در نظر گرفته شوند.(خبرگزاری فارس، ۲۲ دی ۱۳۸۷، شماره:۸۷۱۰۲۲۰۲۲۰)
استفاده از دو عبارت «جامعه جهانی» و «تروریسم» بطور متناوب و مکرر در مصاحبه های ژورنالیستی مقامات رژیم صهیونیستی بکار می رود که خود را حامی جامعه جهانی و حذف تروریستها می خوانند. بازگویی رسانه ها از این دو عبارت نیز موجب توجیه جنگ رژیم اشغالگر قدس با مردم مظلوم غزه خواهد شد. البته رسانه های جهان اسلام با رویکردی مقابل اینگونه واژه پردازی به بازنمایی پایمال شدن حقوق بشر مورد قبول همین کشورهای اروپایی می پردازند. نمایش کشته ها و مجروحین غزه که معمولا غیر نظامی ها و زنان و کودکان می باشند نشاندهنده این واقعیت است.
رسانه هایی همچون الجزیره، العالم، المنار، پرس تی وی و ... که رسانه هایی نوظهور در جامعه اطلاعاتی بحساب می آیند توانسته اند جایی برای خود بازکرده و مخاطبانی داشته باشند از این حیث می توان هیجان اعتراض مردم دنیا به فجایع غزه را فهمید. چرا که در دنیای جدید ارتباطات، رسانه‌های نوظهور و آلترناتیو منطقه‌ای، تسلط رسانه‌های صاحب سبک و مسلط غرب را عملا به چالش کشیده‌اند، و مخاطبین قدرت یافته‌اند که اطلاعات را آنچنان که می‌خواهند به گردش درآورند، نه آنچنان که صرفا رسانه‌های مسلط تعبیر، تفسیر و دیکته می‌کنند. اکنون هر رسانه منطقه‌ای و محلی یا هر سایت، وبلاگ، پیامک و ایمیلی می‌تواند نقشی تأثیرگذار ایفا نماید.
در کنار سازوکار رسانه، این محتوا و عناصر پیام است که نقشی جدی ایفا می‌کند. این که رسانه‌‌های آلترناتیو فضای جدیدی ایجاد کرده‌اند، همواره مورد قبول بوده همچنان که در جنگ دوم خلیج فارس یا انتخابات اخیر آمریکا شاهد بودیم، اما اینکه بتوانند تسلط رسانه‌های اصلی و رسمی جهان را بشکنند مورد سوال بوده است. ماجرای غزه نه تنها از منظر انسانی، بلکه از منظر رسانه‌ای به ویژه نقش رسانه‌های آلترناتیو و تأثیر تصویر که خود رسانه‌ای مستقل است نیز اتفاق مهمی در جهان رسانه است.(ابوالفضل فاتح)

منابع:
۱) خبرگزاری فارس
۲) ابوالفضل فاتح. نقش رسانه های آلترناتیو در جریان غزه. سایت تابناک.

منبع : سایت خبری تحلیلی فرهنگ انقلاب اسلامی