در باب مدیریت کلان حوزه ICT

در حقیقت آنچه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران در تخصیص بودجه برای فناوری اطلاعات كشور از خود نشان دادند، كاملا با فضایی كه در مدیریت دولتی در این بخش دیده می‌شد تناسب داشت. اگر شعارها و تعارفات متداول از سوی مدیران دولتی در گسترش این عرصه را كنار بگذاریم، واقعیت این است كه مجموعه تصمیمات و برنامه‌های عملی مدیریت كلان این بخش، هیچ نشانی از «توسعه» در این حوزه نداشت، بلكه گاه توانست نقش بازدارنده را ایفا نماید.
اگر بخواهیم برآیند آنچه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در سالی كه گذشت را محاسبه كنیم چه می‌توان گفت؟ اتفاقات، اشخاص، برنامه‌ها و نظرات، همچون اوراق و فصل‌های متنوع و متمادی، همگی یك كتاب را شكل داده‌اند كه جامع مدیریت دولتی ICT سال گذشته ماست، اما این كتاب را چگونه می‌توان ارزیابی دقیق نمود؟ یك راه ساده ولی مناسب آن است كتاب را از آخر بخوانیم، یعنی به جای گشت و گذار طولانی در بخش‌های مختلف كتاب و كندوكاو در آن، نگاهی به انتهای آن بیندازیم. شاهنامه باید آخرش خوش باشد.
آخرین فصل كتاب مورد نظر ما در سال گذشته، فصل بودجه بود، یعنی فصلی كه در عمل باید چكیده، نتیجه و ارج و ارزش كتاب ما را روشن می‌ساخت. یك سال فعالیت و دیدگاه‌های مدیران دولتی می‌تواند فضایی را بسازد كه نشان از اراده نهایی آنان در یك موضوع باشد؛ این فضا و نیز اراده حاكم بر آن است كه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران را به انتخابی متناسب برای موضوع می‌رساند.
در حقیقت آنچه سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران در تخصیص بودجه برای فناوری اطلاعات كشور از خود نشان دادند، كاملا با فضایی كه در مدیریت دولتی در این بخش دیده می‌شد تناسب داشت. اگر شعارها و تعارفات متداول از سوی مدیران دولتی در گسترش این عرصه را كنار بگذاریم، واقعیت این است كه مجموعه تصمیمات و برنامه‌های عملی مدیریت كلان این بخش، هیچ نشانی از «توسعه» در این حوزه نداشت، بلكه گاه توانست نقش بازدارنده را ایفا نماید.
برخی نظریه‌ها مانند «اینترنت ملی» علیرغم آن كه توانستند مدتی فضاسازی كنند، ولی از آنجا كه اساسا بنا نبود منتج به برنامه‌ای عملیاتی شوند (كه بعدا هم به سوءتفاهم تعبیر شد) عملا در گذر زمان محو شدند و هیچگونه اثربخشی به همراه نداشتند.«تكفا۲» كه می‌توانست روزنه امیدی در بهره‌گیری از تجربه نخستین تكفا برای توسعه سامانمند این حوزه باشد، در ابهامات و تناقض‌گویی‌ها گم شد، «تسما» نیز هنوز نتوانسته از روی كاغذ دنیای به واقع وارد شود و جنبه عملی به خود بگیرد.
واقعا چه برنامه یا ایده و طرح عملیاتی دیگری را می‌توان سراغ گرفت كه فرجامی مبارك یافته و قدری به پیشرفت این حوزه در كشورمان مدد رسانده باشد؟ اینها را باید در كنار اقدام اولیه مدیریت این بخش گذاشت كه با اتكا با مفهوم اخلاقی «صرفه‌جویی» از همان ابتدا مسیر دیگری را در پیش گرفت و شوكی نامناسب را در بدنه این صنعت (به ویژه بخش خصوصی) تزریق كرد، و البته از همان نقطه بود كه افتراق با این بخش پدیدار شد.
به نظر می‌رسد بررسی كتاب سال گذشته نشان می‌دهد كه در نیمه دوم سال، بتدریج حتی از این نظریه‌پردازی‌ها و برنامه‌ها هم خبری نیست، به گونه‌ای كه در این نیمه به تدریج دچار خلاء برنامه و نظریه‌پردازی می‌شویم، گویا اصلا این حوزه كم‌كم از اذهان و برنامه‌ها رخت برمی‌بندد. با همه این مقدمات، نگاه محدود در فصل بودجه، نه تنها عجیب نیست، بلكه باید پذیرفت كه ادامه منطقی همین نوع نگاه مدیریت كلان در این حوزه است، در حقیقت این تصمیم در بودجه‌ریزی، میوه درختی است كه از همین مدیریت برآمده، ولو این كه همین مدیریت نیز بر نتیجه بودجه‌ریزی انتقاد كند و آن را غیرقابل قبول بداند.

محمود اروج‌زاده

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا