مو

● رشد طبیعی مو
رشد مو در دو مرحله اتفاق می‌افتد که شامل یک مرحله رشد به‌مدت ۲ تا ۶ سال و یک مرحلهٔ استراحت به ‌مدت ۲ تا ۳ ماه است. بعد از این مراحل مو می‌ریزد و مرحلهٔ جدیدی آغاز می‌شود. در هر زمان مشخص حدود ۱۵ درصد موها در مرحله استراحت هستند، بنابراین از میان ۱۰۰ هزار (یا بیشتر) رشتهٔ موی روی سر، ۷۰ تا ۱۰۰ رشتهٔ آن در روز می‌ریزد. با افزایش سن میزان رشد بسیاری از ریشه‌های مو شروع به کاهش می‌کند و عملکرد برخی از آنها به‌کلی متوقف می‌شود. در حدود سن ۲۵ سالگی موهای اکثر افراد شروع به کم‌پشت شدن و خط مو شروع به عقب‌نشینی می‌کند. این روند ادامه می‌یابد به‌طوری که در حوالی سن ۶۵ سالگی حدود ۶۵ درصد افراد به‌طور قابل توجهی موی خود را از دست می‌دهند.
● شورهٔ سر
ذرات کوچک سفیدی که ممکن است روی شانه‌های شما بریزد و روی لباس رنگی تیره شبیه دانه‌های برف به‌نظر آید، صرفاً ذرات کوچک پوست مردهٔ سر هستند. شایع‌ترین علت این عارضه، التهاب پوستی سبورئیک (به مبحث التهاب پوستی سبورئیک مراجعه کنید)، خفیف است. شورهٔ سر یک عارضهٔ وخیم نیست ولی اکثر مردم آن را ناخوشایند می‌دانند.
● رشد مو به سمت داخل
موهائی که به سمت داخل رشد می‌کنند، دارای نام جالب پزشکی ”التهاب کاذب ریشهٔ موی ریش“ هستند. این عارضه در مردان سیاه‌پوست و سایر افرادی که دارای موی خشن و مجعد هستند، شایع‌تر است. نوک این موهای خشن قبل از رسیدن به سطح در پوست نفوذ می‌کند و یا اینکه به سمت عقب پیچ می‌خورند و پوست را سوراخ و یک جوش کوچک چرکی ایجاد می‌کنند. این واکنش بیشتر یک واکنش نسبت به جسم خارجی است تا یک عفونت. با این حال این عارضه محرک است و تراشیدن ریش را دشوار و دردناک می‌کند.
بهترین درمان بلند کردن ریش است، زیرا موهای تازه تراشیده شده باعث بروز این مشکل می‌شوند. برای افرادی که این‌کار غیرقابل قبول است، استفاده از موچین احتمالاً رایج‌ترین راه‌حل است. تیغ‌های مخصوصی در دسترس است که به‌کار بردن آنها نتایج متفاوتی داشته است. فرآورده‌های متعددی ممکن است مورد آزمایش قرار گیرند. مواد موبر ممکن است هر ۲ تا ۳ روز به‌کار روند. اگرچه بسیاری از این مواد تحریک‌کننده هستند. ترتینوئین (رتین A) گاهی مؤثر است. مصرف این ماده باید به‌صورت یک روز در میان شروع شود، زیرا تحریک‌کننده است. مصرف یک داروی بدون نسخه به نام پراکسید بنزوئیل ۱۰ درصد ممکن است مفید باشد.
بسیاری از افرادی که دارای موهای نرم هستند، دچار عارضهٔ بدون علامت رشد مو به سمت داخل در نواحی‌ای که به‌طور مکرر توسط لباس سائیده می‌شوند (به‌ویژه در کفل‌ها، زانوها، ران‌ها) می‌گردند. این عارضه به‌صورت جوش‌های چرکی کوچک که در مرکز آن موی پوشیده شده توسط لایهٔ نازکی از پوست قرار دارد، ظاهر می‌شود. بروز این ضایعات را می‌توان به میزان زیادی با تمیز کردن شدید این نواحی با یک لیف حمام زبر که نوک موها را بلند می‌کند و آنها را آزاد می‌سازد، کاهش داد.
● نشانگان موی غیرقابل شانه شدن
من قصد پرداختن مشروح به این موضوع را ندارم. در برخی از افراد به‌طور نادر نقصی در ساقهٔ مو باعث می‌شود که موها به‌طور نامرتب و در جهت‌های مختلف قرار گیرند به‌طوری که شانه کردن معمولی آنها غیرممکن شود. به‌دلیل آنکه این عارضه ارثی است، درمانی غیر از کوتاه کردن موها یا پیدا کردن یک آرایشگر ماهر وجود ندارد. در واقع ظاهر این افراد در صورتی‌که مطلوب شما باشد، شبیه افراد پانکی است.
● موی بیش از اندازه
موی بیش از اندازهٔ بدن یا هیرزوتیسم اغلب یک مشکل خانوادگی است و در میان مردم ناحیهٔ مدیترانه شایع است. موی بیش از اندازه در زنان جوان و کودکان ممکن است نشانهٔ اختلال غدد درون‌ریز باشد که تنها پزشک قادر به تشخیص آن است. علت این عارضه در میان زنان مسن‌تر فراوانی بیش از اندازهٔ هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) است. با کاهش میزان استروژن زنان در اثر افزایش سن، آندروژن‌ها ممکن است خود را به‌صورت پرموئی ناخواسته نشان دهند. برای آگاهی از روش‌های درمانی به مطلب زیر توجه کنید.
● درمان موی بیش از اندازهٔ بدن
به‌کار بردن موچین برای موهائی که گاهی در حوالی صورت، گوش‌ها و چانه ظاهر می‌شوند، قابل قبول است. این موها بعد از ۴ تا ۶ هفته دوباره ظاهر می‌شوند.
تراشیدن مو برخلاف تصورات واهی عامه، موها را خشن‌تر و ضخیم‌تر نمی‌کند و باعث تسریع رشد آنها نمی‌شود. ولی همان‌طور که اکثر مردان می‌دانند، این کار باید به‌طور مکرر مثلاً هر ۲ تا ۳ روز برای موهای پا انجام شود.
مومک انداختن یک روش مطلوب برای زدودن موها است و ۶ تا ۸ هفته دوام دارد. این روش تا حدودی دردناک است و ابتدا باید توسط یک شخص باتجربه انجام شود.
در صورتی‌که موهای شما ظریف است، بی‌رنگ کردن آن روش پرهزینه‌ای نیست و ۶ تا ۸ هفته نیز دوام دارد. مانند هر فرآوردهٔ جدیدی که روی صورت به‌کار می‌رود، مقدار کمی از این رنگ یا ماده رنگبر را در یک نقطه از پوست به‌طور آزمایشی به‌کار برید تا از عدم حساسیت خود به این مواد مواد شیمیائی موبر از راه تجزیه مو درست زیر سطح پوست عمل می‌کنند. موها ظرف ۱ تا ۲ هفته مجدداً ظاهر می‌شوند. در این مورد نیز قبل از مصرف این مواد را روی نقطه‌ای از پوست آزمایش کنید. دستگاه‌های موبر برقی موها را می‌گیرند و آنها را می‌کَنند. این روش ممکن است دردناک باشد. رشد مجدد موها مشابه روش کَندن مو با موچین (حدود ۴ تا ۶ هفته) است.
تنها روش مطمئن زدودن مو، از بین بردن ریشه آن با روش تجزیهٔ الکتریکی است. این روش خسته‌کننده و پرهزینه است. قبل از انتخاب، صلاحیت متخصص روش تجزیهٔ الکتریکی را بررسی کنید، افراد آموزش ندیده ممکن است باعث آسیب دائمی پوست شوند. در صورتی‌که تجزیهٔ الکتریکی به‌طور صحیح انجام نشود، امکان رشد مجدد موها نیز وجود دارد.
● کچلی
شایع‌‌ترین شکل کچلی مردان یا تاسی که در پزشکی به آن کچلی مردانه می‌گویند، یک فقدان موی ارثی است که از جلوی سر شروع و به پشت آن گسترش می‌یابد، و یا از فرق سر به ‌طرف جلو و عقب کشیده می‌شود. موهای دو طرف سر معمولاً طولانی‌ترین دوام را دارند. مردان جوان از دیدن سرهای برِّاق پدران خود مضطرب می‌شوند و از اینکه سرنوشت خود را جلوی چشمان خود می‌بینند دچار هراس می‌گردند. بعضی از این افراد در جستجوی با رقه‌ای از امید برای جلوگیری از این سرنوشت هستند. آنها برای یافتن شیادانی که قول‌های زیادی می‌دهند، نیاز به جستجوی فراوان ندارند. سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای درمان‌های فریبکارانهٔ تاسی صرف می‌شود.
● در مورد کچلی چه می‌توان کرد؟
مدت زیادی نیست که داروی مینوکسیدیل که برای درمان فشار خون بالا به‌کار می‌رفت، به‌عنوان محرک رشد مو در برخی از مردان مورد توجه قرار گرفته است. این دارو اخیراً به‌صورت مصرف موضعی مورد تأیید قرار گرفته و تحت عنوان روگائین (Rogaine)، عرضه شده است، و ممکن است امیدواری‌هائی در مورد افزایش تراکم موها در افرادی که به ‌‌تازگی دچار تاسی شده‌اند، ایجاد کند. مردانی که بیشترین احتمال سود بردن از روگائین را دارند عبارتند از: مردان جوانی که به تازگی شروع به از دست دادن موهای فرق سر خود کرده‌اند. مردان مسن‌تر، و مردانی که دارای سابقهٔ طولانی‌تر و میزان تاسی بیشتری هستند، نامزدهای خوبی برای استفاده از روگائین نیستند. روگائین هرگز به‌عنوان عاملی برای جبران عقب‌نشینی موی پیشانی شناخته نشده است.
شواهد چندی مبنی بر اینکه روگائین حتی ممکن است در کچلی زنانه مفیدتر باشد، وجود دارد. این عارضه در زنان مسن‌تر شایع است و با کم پشت شدن موی بالای پیشانی و دو طرف سر مشخص می‌شود. در صورتی‌که احساس می‌کنید کلاه‌گیس برای شما مناسب نیست، از پزشک دربارهٔ این دارو نظرخواهی کنید.
● کاشتن مو
در برخی از افراد (عملاً تعداد بسیار کم) که در آنها از دست دادن مو گسترده نیست، کاشتن مو ممکن است مؤثر باشد. تکّه‌هائی از پوست از نواحی مودار طبیعی سر برداشته می‌‌شود و در نواحی تاس جایگزین می‌گردد. عوارض احتمالی عبارتند از: تورم پیشانی و پلک‌ها و کرختی پوست سر. اثر به‌جای مانده از جراحی ممکن است قابل توجه باشد.
تسلیم رضایت‌آمیز به حکم وراثت سرانجام مناسب‌ترین راه‌حل است. چون احساس بی‌اعتباری انگیزهٔ نهائی اضطراب ناشی از تاسی است، مردان می‌توانند به این عقیدهٔ عمومی دلخوش شوند که مردان تاس قدرت مردانگی بیشتری دارند.
● کچلی‌های برگشت‌پذیر
کم‌پشتی مو علل شایع متعددی دارد که به مراقبت نامناسب از موها مربوط می‌شود. استفادهٔ بیش از حد از فر دائم مو، صاف کردن موها، رنگ کردن مو، و بی‌رنگ کردن مو باعث شکننده شدن و کنده شدن مو می‌شود. حرارت بیش از حد دستگاه‌های خشک‌کنندهٔ مو، شیوهٔ آرایشی که موها را محکم می‌فشارد، و برس کشیدن وسواس گونه به موها از علل دیگر کم پشت شدن موها است. استفاده از شیوه آرایشی آزادتر مو، مراقبت دقیق و استفاده از مواد محافظت‌کننده بعد از مصرف شامپو برای پوشاندن و حفاظت مو روش‌های ساده و مناسب نگهداری مو هستند. شناگران برای جلوگیری از شکننده شدن موها توسط کلر به‌ویژه نیازمند پوشیدن کلاه مخصوص و محافظت از موهای خود هستند.
در برخی از افراد به‌طور نادر عارضه‌ای به نام ”کچلی سمی“ ممکن است بعد از برخی بیماری‌های وخیم (مثل مخملک) ایجاد شود. این عارضه گاهی به دنبال حاملگی و مصرف بیش از حد برخی داروها مثل ویتامین A نیز بروز می‌کند. کچلی سمی زودگذر است و زمانی که شرایط ایجادکنندهٔ آن خاتمه یابد، مو دوباره رشد می‌کند.
شکل دیگری از کچلی ”تاسی موضعی“ است. علت این بیماری ناشناخته است و با نواحی قطعه‌ای و نامنظم فاقد مو روی سر و ریش مشخص می‌شود. متخصصان بیماری‌های پوست اغلب این عارضه را با تزریق استروئید در نواحی بدون مو درمان می‌کنند.
● کشیدن مو
یکی از علل خاص و بی‌سر و صدای تاسی قطعه‌ای ”کشیدن مو“ است که یک رفتار عصبی است و معمولاً در کودکان ظاهر می‌شود. یکی از نشانه‌های این عارضه این است که بسیاری از ساقه‌های مو در اطراف محل فاقد مو شکسته شده‌اند و موهای تازه رشد کرده به‌طور نامنظم مشهود هستند. کشیدن مو نسبت به روان‌درمانی مقاوم است، ولی ممکن است آن را با برخی از انواع داروهای ضد اضطراب درمان کرد.

منبع : سایر منابع