مردانی چون سیب، زنانی چون گلابی

در مردان چاق، چربی زیر پوست شكم بیشتر جمع می شود. به این نوع چاقی، نوع مركزی، بالاتنه، مردانه و یا چاقی سیبی شكل گفته می‌شود. یكی از دغدغه‌های اكثر افرادی كه به دنبال روش‌های كاهش وزن هستند تصویری است كه این افراد از بدن خود دارند و آن را با شكل بدنی خود در ذهنشان می‌سنجند. معمولا این افراد خواستار كاهش وزن به خصوص در بعضی از نواحی بدن همچون شكم هستند. تصور آنان این است كه می‌توان با لاغری موضعی بر چاقی موضعی فائق آمد. اما باید دید این طرز تفكر درست است یا خیر؟ اصولا منشا آن كجاست؟ آیا ریشه‌های تجاری هم در شكل گیری آن نقش داشته است یا مسائل اجتماعی در آن موثر بوده است؟‌
امروزه مشخص شده است كه اهمیت توزیع بافت چربی در بدن در پیش بینی ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی اهمیت بیشتری نسبت به میزان چربی كل بدن دارد. بافت چربی توزیع یكنواختی در بدن ندارد. مهمترین محل ذخیره شدن چربی در بدن در ناحیه زیر پوست است. در حالات چاقی و غیر چاقی، تفاوت‌های ویژه‌ای در بافت چربی زیرپوستی زنان و مردان مشاهده می‌شود. زنانی كه چاق نیستند از بافت چربی زیر پوستی بیشتری در ناحیه سرینی - رانی برخوردارند، در حالی كه در مردانی كه چاق نیستند چربی زیرپوستی به شكلی یكدست در تمام بدن توزیع شده است. در مردان چاق، چربی زیر پوست شكم بیشتر جمع می شود. به این نوع چاقی، نوع مركزی، بالاتنه، مردانه و یا چاقی سیبی شكل گفته می‌شود. در زنان، چربی بیشتری در نواحی پایین شكم و لگن و ران‌ها جمع می‌شود. به این نوع چاقی، چاقی محیطی، زنانه یا گلابی شكل می‌گویند. ارتباط بین جنسیت و چاقی ناحیه‌ای یا موضعی قطعی نیست. شماری از مردان به چاقی محیطی گرفتار می‌شوند.
بعد از ناحیه زیر پوست، چربی در احشاء، پشت صفاق، دور كلیه‌ها و در ناحیه چشمخانه جمع می‌شود. میزان سوخت و ساز این چربی‌ها بیش از شكم و ناحیه سرینی و ران‌هاست. این ترتیب اهمیتی خاص از نظر سوخت‌و‌سازی دارد. واقعیت این است كه تنها چربی تجمع یافته در اعضای داخلی بدن و احشاء مسیر مستقیمی به كبد دارد. در فعالیت بدنی هم چربی احشایی بیشتر از سایر قسمت‌ها به عنوان سوخت مصرف می‌شود. در وضعیت‌های خاص، این ترتیب تغییر پیدا می‌كند. به عنوان مثال، در زنان شیرده فعالیت سوخت و سازی چربی ناحیه سرینی - رانی بیشتر می شود. پرسشی كه در اینجا مطرح می‌شود این است كه سازو كار چربی سوزی چیست و به عبارتی چربی‌ها از چه راهی می‌سوزند؟ پاسخ دادن به چنین پرسشی می‌تواند بسیاری از حقایق را برای ما روشن كند. تحقیقات نشان داده است كه هورمون‌های چربی سوز (یعنی كاتكولامین‌ها) در چربی احشایی فعال‌ترند و فعالیت آنها در بافت چربی زیر پوستی شكم، فعال‌تر از نواحی دیگر زیر پوستی است. مواد و هورمون‌هایی كه اثرات ضدچربی‌سوزی دارند (مثل انسولین، پروستاگلاندین‌ها و آدنوزین) اثر مهاری بیشتری بر فعالیت چربی‌سوزی در بافت زیر جلدی نسبت به سلول های چربی احشایی دارند.
● عوارض چاقی موضعی
چاقی بالاتنه ارتباط بیشتری با عوارض چاقی همچون دیابت، فشار خون بالا، ناراحتی‌های عروقی و بالا رفتن چربی خون دارد در حالی كه چاقی محیطی عوارض كمتری دارد. شاهد این مدعا ظهور بیشتر دیابت، فشار خون بالا و ناراحتی‌های قلبی - عروقی در كسانی است كه نسبت دور كمر به لگن در آنها بیشتر از همتایانشان است. همچنین مشخص شده است كه در مردان چاقی شكم و در زنان نسبت چین‌های پوستی كتف به پشت بازو با ناراحتی های قلبی - عروقی و میزان مرگ و میر كلی ارتباط نزدیكی دارد.
● فعالیت بدن چربی سوز
دو راه برای كاهش انبار چربی در بدن وجود دارد یا باید ورود آن را مانع شد كه چاره آن تغذیه‌ای است و باید كالری دریافتی فرد را كم كرد. اما راه دوم آن است كه موتور سوخت و سازی بدن هرچه می‌تواند بیشتر از چربی‌ها به عنوان سوخت استفاده كند. چربی‌ها به عنوان سوخت در بدن نقش برجسته‌ای دارند و در شرایط مشخصی به‌عنوان سوخت اصلی بدن می‌سوزند و در این زمینه از قندها پیشی می‌گیرند. مثلا در حال استراحت چربی‌ها سوخت اصلی بدن هستند. اما متاسفانه در این حالت بدن سوخت كمی مصرف می‌كند و از این رو در این حالت به طور كلی خیلی چربی نمی‌سوزد. یك حالت دیگر هم برای سوختن چربی‌ها وجود دارد و آن شركت در فعالیت‌های بدنی چربی‌سوز است. ورزش‌های چربی‌سوز ورزش‌های سختی نیستند و در واقع بسیار هم ملایم هستند. پیاده‌روی ، دویدن آرام، كوه‌پیمایی، شنا كردن و دوچرخه‌سواری نمونه‌های اعلای این نوع فعالیت‌ها هستند. در این فعالیت‌ها باید شدت ملایمی را انتخاب كرد به‌عنوان مثال، شدت در حین دویدن باید طوری باشد كه فرد بتواند با دوست خود لااقل جمله‌ای را رد و بدل كند. در این حالت موتور هوازی در بدن بیشتر از سوخت چربی استفاده می‌كند. نكته مهم این است كه چربی سوخته شده از یك موضع انتخاب نمی‌شود و باید انتظار داشت كه بعد از مدتی چاقی به‌طور عمومی كاهش یابد. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد كه امكان تقویت عضلات یك ناحیه وجود دارد اما نمی‌توان چربی آن را به طور انتخابی كاهش داد.

منبع : مجله سلامت