کارکردها و نقش برادری ایمانی

برادری ایمانی ، یكی از كارآمدترین راه ها برای اتحاد اجتماعی ، همگرایی و همبستگی میان امت و بهترین راه برای گریز از زیان تفرقه و اختلاف و حفظ كیان جامعه قرآنی و اسلامی است؛ زیرا در سایه برادری ایمانی است كه اتحاد ، همدلی ، همرایی و همكاری و محبت پدیدار می شود و جامعه از كژی ها و انحرافات روحی و اجتماعی واعتقادی در امان می ماند و توازن اجتماعی در میان جامعه پدید می آید و فاصله طبقاتی كاهش و همگرایی تقویت می شود.
در روایات اسلامی است كه مسلمانان در برابر هم مانند ساختمان و سازه ای می مانند كه همه اجزای آن به گونه قرار می گیرند كه یك دیگر را حفظ و نگه می دارند. ( مجمع البیان ، طبرسی، ج ۴ ص ۵۴۶)
قرآن محور اصلی اتحاد و وحدت و هم گرایی را در جامعه اسلامی و امت قرآنی ، برادری ایمانی دانسته و آنان را دستی واحد در برابر دشمن می داند. ارتباطی كه از ارتباط خونی قوی تر و اساسی تر است و بر این اساس نمی توان به خاطر رابطه و پیوند خونی و برادری نسبی و خونی از برادری ایمانی دست شست ولی بلكه جایز و گاه واجب است.( توبه آیه ۲۴)
در نگرش قرآن ، مسلمانان ( كسانی كه شهادتین را بر زبان جاری كرده اند) برادر دینی هستند و می بایست این برادری را به شیوه های مختلف عملی و رفتاری تقویت كنند.( احزاب آیه ۱۸ و بقره آیه ۱۷۸ و آیات دیگر) البته نوعی برادری در میان برخی از مسلمانان سست ایمان با منافقان وجود دارد كه قرآن آن را مورد نكو هش و سرزنش قرار می دهد و از این دسته از مسلمانان می خواهد كه از آن دور كنند ؛ زیرا منافقان انسان هایی هستند كه جز زیان سودی نخواهند داشت و در هنگام سختی مسلمانان را رها می كنند.( احزاب آیه ۱۸)
آثار برادری در دو بعد اسلامی و ایمانی( مرتبه عالی تر) مورد توجه قران بوده و بدان پرداخته است. بیان این آثار خود بیانگر ارزش و اهمیت و جایگاه مهم برادری ایمانی در نگرش و بینش اسلام و قرآن است. از جمله آثاری كه قرآن برای برادری بیان می كند می توان به حسن معاشرت و ایجاد همبستگی و الفت در میان مومنان اشاره كرد.( بقره آیه ۲۲۰) ، اصلاح میان مومنان (حجرات آیه ۱۰) و بر طرف كردن اختلافات و دو دستگی ها ( ص آیه ۲۲ و ۲۳) دوری از غیبت و حفظ حریم خصوصی افراد( حجرات ایه ۱۲) تساوی در حقوق ( توبه آیه ۱۱) عفو و گذشت در حق یك دیگر( بقره آیه ۱۷۸) و حتی گذشت از قصاص ( همان ) بیان گر آن است كه تا چه اندازه می تواند برادری ایمانی برای تحكیم وحدت و ایجاد همبستگی اجتماعی مفید و موثر باشد. از این روست كه قرآن برادری ایمانی در میان مسلمانان را نعمت الهی دانسته ( بقره آیه ۱۷۸ و آل عمران آیه ۱۰۳) و به عنوان عامل پایداری اجتماعی مورد تاكید قرار داده است.( بقره آیه ۱۷۸) و اسلام و الفت خدادادی را به عنوان عوامل ایجادی این نوع برادری و الفت از مومنان خواسته است. ( آل عمران ایه ۱۰۳) در نگرش قرآن این گونه وحدت و همبستگی را نمی توان با صرف همه سرمایه های زمین دست یافت و تنها به ایمان و اسلام و عنایت الهی است كه چنین پیوندی در میان مومنان ایجاد شده و می شود.( انفال آیه ۶۳)
قرآن با تاكید بر حقوق برادری چون كمك رسانی به یك دیگر ( بقره آیه ۲۲۰) ، كوشش برای رفع مشاجره ها و نزاع ها و حل و فصل دعاوی ( حجرات آیه ۱۰ و ۹) و پرهیز از كارها و رفتارهایی كه موجب می شود تا همبستگی و وحدت اجتماعی خدشه دار شود، از مومنان می خواهد به برادری به عنوان عامل اساسی وحدت امت توجه كنند و از تفرقه و عوامل آن پرهیز كنند.( حجرات آیات ۱۱ و ۱۲ )

نویسنده : خلیل منصوری