چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا

ویروسی‌ که‌ انسان‌ و اردک‌ و شیر نمی‌شناسد


در سال‌ ۱۹۶۱ نوع‌ خاصی‌ از بیماری‌ در پرندگان‌ موجود در آفریقای‌ جنوبی‌ شناسایی‌ شد. این‌ بیماری‌ برای‌ مرغ‌ها بسیار خطرناک‌ ولی‌ برای‌ انسان‌ بی‌خطر بود. این‌ بیماری‌ انسان‌ها را مبتلا نمی‌ساخت‌ یا شاید در ابتدا اینطور تصور می‌شد. این‌ بیماری‌ نوع‌ خاصی‌ از آنفلوآنزای‌ تیپ‌ A به‌ شمار می‌رفت‌.
در سال‌ ۱۹۹۷ پزشکان‌ و ویروس‌شناسان‌ شاهد بروز یک‌ طغیان‌ آنفلوآنزایی‌ بودند که‌ خاطرات‌ مربوط‌ به‌ اپیدمی‌ آنفلوآنزای‌ ۱۹۱۸ را در ذهن‌ آنها تداعی‌ می‌کرد که‌ این‌ بیماری‌ جدید از تیپ‌ A بود و آنفلوآنزای‌ مرغی‌ یا هنگ‌کنگی‌ نام‌ گرفت‌. اولین‌ بیمار مبتلایی‌ که‌ در اثر این‌ بیماری‌ فوت‌ کرد یک‌ کودک‌ سه‌ ساله‌ بود.
نکته‌ عجیبی‌ که‌ همه‌ دانشمندان‌ و پزشکان‌ را متعجب‌ ساخته‌ بود، آن‌ بود که‌ ویروسی‌ در این‌ کودک‌ منجر به‌ بروز بیماری‌ شده‌ است‌ که‌ قبلاً تصور می‌شد فقط‌ پرندگان‌ را مبتلا می‌سازد. در طول‌ تاریخ‌ بشری‌ تا آن‌ زمان‌ هنوز چنین‌ ویروسی‌ از بدن‌ انسان‌ جدا نشده‌ بود. این‌ ویروس‌ ۱۵ نفر را مبتلا ساخت‌ و آنها را کشت‌.
اولین‌ انسانی‌ که‌ به‌ دلیل‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ جان‌ باخت‌ دارای‌ تماس‌ مستقیم‌ با مرغ‌ها بود و بنابراین‌ انتقال‌ از مرغ‌ به‌ انسان‌ قطعی‌ است‌.
ویروس‌ بیماری‌ اغلب‌ در فضولات‌ پرندگان‌ یافت‌ می‌شود و مرغدارانی‌ که‌ این‌ ویروس‌ را تنفس‌ می‌کنند به‌ آن‌ مبتلا می‌شوند. انتقال‌ بیماری‌ از انسان‌ به‌ انسان‌ به‌ ندرت‌ اتفاق‌ می‌افتد. آنچه‌ این‌ بیماری‌ را برای‌ انسان‌ خطرناک‌ می‌کند، این‌ است‌ که‌ ویروس‌ آن‌ به‌ شکلی‌ دچار جهش‌ ژنتیکی‌ و تغییر رفتار شود که‌ بتواند از انسانی‌ به‌ انسان‌ دیگر منتقل‌ شود.
در نتیجه‌ این‌ امر، شیوع‌ بیماری‌ بسیار گسترده‌ خواهد شد. خطرناک‌تر از این‌ وضعیت‌ آن‌ است‌ که‌ ویروس‌ مرغی‌ فردی‌ را آلوده‌ کند که‌ همزمان‌ به‌ بیماری‌ آنفلوآنزای‌ انسانی‌ مبتلا است‌. در صورتی‌ که‌ ژن‌های‌ ویروس‌های‌ مرغی‌ و انسانی‌ در این‌ شرایط‌ با هم‌ ترکیب‌ شوند ویروس‌ می‌تواند از فردی‌ به‌ فرد دیگر منتقل‌ شود و در نتیجه‌ یک‌ آنفلوآنزای‌ عام‌گیر شایع‌ خواهد شد.
تقریباً هیچ‌ فردی‌ بطور طبیعی‌ در برابر ویروس‌ جدید مصونیت‌ نخواهد داشت‌. در حالی‌که‌ این‌ ویروس‌ می‌تواند ظرف‌ ۶ ماه‌ به‌ همه‌ مناطق‌ جهان‌ برود. هیچ‌کس‌ نمی‌داند ما چقدر به‌ زمان‌ این‌ اپیدمی‌ احتمالی‌ جهانی‌ نزدیک‌ هستیم‌، اما بسیاری‌ از دانشمندان‌ می‌گویند که‌ ما به‌ این‌ نقطه‌ خواهیم‌ رسید، چرا که‌ به‌ نظر می‌رسد همه‌گیری‌ آنفلوآنزا در سیکل‌های‌ ۲۵ ساله‌ به‌ وقوع‌ می‌پیوندد و آخرین‌ دوره‌ آن‌ در سال‌ ۱۹۶۸ بوده‌ است‌. آنچه‌ نگرانی‌ها را در این‌ اواخر بیشتر کرده‌، این‌ است‌ که‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ آلوده‌ کردن‌ پستانداران‌ از جمله‌ پلنگ‌ها و شیرها را آغاز کرده‌. بررسی‌های‌ اخیر آزمایشگاهی‌ نشان‌ می‌دهد که‌ ویروس‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ می‌تواند در میان‌ گربه‌ها نیز رد و بدل‌ شود. همچنین‌ این‌ ویروس‌ توانسته‌ اردک‌ها را بدون‌ بروز بیماری‌ و علایم‌ ظاهری‌ آن‌ آلوده‌ کند.
● نگرانی‌ کارشناسان‌ از انتقال‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ از طریق‌ انسان‌ها
به‌ گفته‌ دانشمندان‌، اگر ویروس‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ از طریق‌ انسان‌ به‌ انسان‌ منتقل‌ شود، صدمیلیون‌ قربانی‌ برجای‌ خواهد گذاشت‌. اکنون‌ کارشناسان‌ سازمان‌ جهانی‌ بهداشت‌ از جهش‌ و همچنین‌ انتقال‌ بیماری‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ از انسان‌ به‌ انسان‌ نگرانند.
سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ تلاش‌ می‌کند با شیوع‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ مقابله‌ کند. هم‌اکنون‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ در کشورهای‌ بسیاری‌ از جمله‌ کشورهای‌ آسیایی‌ گزارش‌ شده‌. از سال‌ ۲۰۰۲ ویروس‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ موسوم‌ به‌ H۵N۱‌ گسترش‌ قابل‌ توجهی‌ یافته‌ و در تابستان‌ امسال‌ حتی‌ به‌ کشورهای‌ روسیه‌ و قزاقستان‌ نیز کشیده‌ شده‌ است‌.
● علایم‌ بیماری‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌
در مورد علایم‌ این‌ بیماری‌ باید گفت‌ که‌ ابتدا با یک‌ تب‌ خفیف‌، سردرد و درد مفاصل‌ آغاز می‌شود. تب‌ بیمار ممکن‌ است‌ به‌ مدت‌ یک‌ روز فروکش‌ کند. بیمار بسختی‌ تنفس‌ می‌کند و بتدریج‌ سرفه‌ها آغاز می‌شود. همزمان‌ با کم‌ رسیدن‌ اکسیژن‌ به‌ مغز در اثر اشکال‌ در تنفس‌ حالت‌ کما و مرگ‌ به‌ همراه‌ خواهد داشت‌. از آنجا که‌ علایم‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ بسیار مشابه‌ آنفلوآنزای‌ معمولی‌ است‌، خطر آن‌ این‌ است‌ که‌ ممکن‌ است‌ پزشکان‌ نتوانند تفاوت‌ آنها را تشخیص دهند.
اما در صورتی‌ که‌ این‌ بیماری‌ ظرف‌ ۴۸ ساعت‌ تشخیص داده‌ شود و بیمار تحت‌ درمان‌ خاص‌ بیماری‌ مانند مصرف‌ داروی‌ ضد ویروس‌ Tamiflu قرار گیرد، بیمار معمولاً بهبودی‌ کامل‌ به‌ دست‌ می‌آورد.
علایم‌ بیماری‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌ که‌ در هنگ‌کنگ‌ رخ‌ داد بسیار شدید بود و تعداد نفرات‌ کشته‌ شده‌ بیش‌ از حد معمول‌ بود. بطور معمول‌ بیمار دچار تب‌های‌ ۱۰۳۱۰۰ درجه‌ فارنهایت‌ در بالغین‌ و حتی‌ بیشتر در اطفال‌ می‌شد. به‌ علاوه‌ دارای‌ سایر علایم‌ نظیر سرفه‌، گلو درد، آبریزش‌ بینی‌، سردرد، دردهای‌ عضلانی‌ و خستگی‌ شدید نیز بود.
پروتیین‌ حاصل‌ از این‌ ویروس‌ قادر است‌ سلول‌های‌ عضلانی‌ را تخریب‌ کرده‌ و سلول‌هایی‌ را که‌ در سطوح‌ اپتیلیال‌بینی‌ و حلق‌ قرار دارند از بین‌ ببرد.
● درمان‌ آنفلوآنزای‌ مرغی‌
دو داروی‌ ضد ویروس‌ به‌ نام‌ آمانتادین‌ و ریمانتا دین‌ وجود دارند که‌ می‌توانند از فعالیت‌های‌ نسخه‌برداری‌ سوش‌های‌ آنفلوآنزای‌ تیپ‌ ؤ که‌ انسان‌ و پستانداران‌ را مبتلا می‌سازد، جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آورند. این‌ داروها به‌ عنوان‌ داروهای‌ پیش‌ گیرنده‌ و برای‌ درمان‌ بیماری‌ آنفلوآنزای‌ تیپ ‌A مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند و برای‌ سوش‌ H۵N۱‌ نیز قابل‌ استفاده‌ است‌. بیماران‌ باید بلافاصله‌ بعد از شروع‌ علایم‌ بیماری‌ از این‌ داروها استفاده‌ کنند.
با این‌ حال‌ اساس‌ درمان‌، براساس‌ درمان‌ علامتی‌ و محافظه‌کارانه‌ است‌. به‌ عنوان‌ مثال‌ می‌توان‌ از داروهای‌ تب‌بر استفاده‌ کرد. ولی‌ باید این‌ نکته‌ را حتماص مدنظر داشت‌ که‌ از ترکیبات‌ سالیسیلات‌ به‌ دلیل‌ احتمال‌ بروز سندروم‌ رای‌، نباید در کودکان‌ کمتر از ۸ سال‌ استفاده‌ کرد. فرد باید به‌ مقدار بسیار زیادی‌ نیز مصرف‌ مایعات‌ داشته‌ باشد.
برای‌ پیشگیری‌ اگرچه‌ می‌توان‌ از داروهای‌ ضد ویروسی‌ استفاده‌ کرد ولی‌ باید گروه‌های‌ با ریسک‌ بالا را از طریق‌ واکسیناسیون‌ مورد پروفیلاکسی‌ قرارداد. در حقیقت‌ واکسن‌ هم‌ می‌تواند شدت‌ بیماری‌ را کاهش‌ دهد و هم‌ می‌تواند در کنترل‌ طغیان‌های‌ مختلف‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد. علاوه‌ بر اقدامات‌ مذکور در مورد آنفلوآنزای‌ مرغی‌ آنچه‌ باید مد نظر باشد، مساله‌ وجود مخازن‌ ویروس‌ یعنی‌ پرندگان‌ است‌.
اگرچه‌ حذف‌ تمامی‌ مخازن‌ ویروس‌ یعنی‌ مرغ‌ها و پرندگان‌ غیرممکن‌ است‌، ولی‌ افزایش‌ سطح‌ بهداشتی‌ در مرغداری‌ها و کاهش‌ تراکم‌ جمعیت‌ پرندگان‌ در این‌ مکان‌ها می‌تواند به‌ کنترل‌ بیشتر بیماری‌ کمک‌ کند. رویکرد دیگر آن‌ است‌ که‌ تمامی‌ مرغ‌ها واکسینه‌ شوند. این‌ کار در مکزیک‌ با موفقیت‌ انجام‌ گرفت‌.
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید