نظریه بازی

روش مبتنی بر منطق ریاضی برای تعیین اینکه وقتی در یک بازی یا معامله یا وضع نظامی یا سیاسی هر دو طرف در انتخاب استراتژی آزاد باشند، استفاده از کدام استراتژی احتمال دارد بیشترین سود و کمترین زیان را برای یکی از طرفین به بار آورد. به بیان دیگر یک رشته عملیات ریاضی که هدف آنها یافتن راه حلی است تا به کمک آن، بازیگر بتواند در رقابت با حریف یا حریفان خود با پیروی از رفتار معین، برد خود را به حداکثر و یا باخت خویش را به حداقل برساند.
نظریه بازی (Game Theory)، نظریه ای ویژه در روابط بین الملل است که به موجب آن رقابت ها و کشمکش های سیاسی و اجتماعی مثل بازی در نظر گرفته می شود و قواعد پیروزی و شکست در عرصه رقابت اجتماعی یا بین المللی مانند قواعد برد و باخت در بازی ها می باشد.
طبیعی است که افراد نمی توانند در موقعیت های منازعاتی، به نحو غیرعقلایی و هیجانی عمل کنند ولی اغلب چنین می کنند و به اصطلاح قواعد بازی را رعایت نمی نمایند. بنابراین وظیفه نظریه بازی عبارت است از:
کشف قواعد بازی و کاربرد این قواعد برای پیش بینی نتیجه بازی. در نتیجه بازی هنگامی پایان می یابد که یکی از حریفان یا هر دو آنها بیهودگی ادامه بازی را بپذیرند.
● انواع بازی ها عبارتند از:
۱) بازی با حاصل جمع صفر: در این بازی، مجموع برد و باخت های آن صفراست. به این معنا که آنچه را یک بازیگر از دست می دهد، بازیگر دیگر دقیقا همان را به دست می آورد. یک نبرد هوایی بین دو واحد سیاسی یا مبارزه انتخاباتی بر سر پست ریاست جمهوری و یا بازی شطرنج از نوع بازی های با حاصل جمع صفر می باشد.
زیرا با پیروزی یک طرف و شکست طرف مقابل به پایان می رسد.
۲) بازی با حاصل جمع غیر صفر: در این بازی برد یک طرف لزوما به معنای باخت طرف مقابل نیست. جمع جبری بردها و باخت ها ضرورتا نباید صفر شود. این بازی می تواند فقط شامل دو بازیکن یا تعداد بیشتری از بازیکنان باشد. در این بازی هم برای عنصر تعارض و هم برای عنصر همکاری جا هست. لازم به ذکر است که برخی از فرهنگ ها، عناوین دیگری را نیز به جمع این دو نظریه اضافه می کنند مانند نظریه مینی ماکس (بازیگر برای اجتناب از بدترین باخت، از بهترین برد نیز می گذرد) ، بازی بزدل، بازی شکارگوزن ، بازی معمای زندانی و بازی های چند نفره.
اما به نظر می رسد که این بازیها را نیز می توان در زیر مجموعه یکی از صورت های کلی دوگانه فوق قرار داد. به عنوان مثال بازیهای چند نفره با حاصل جمع غیر صفر شامل سه بازیکن یا بیشترند که به صورت مستقل می توانند ارزش نتایج بازی را تعیین کنند یا بازی بزدل تحت شرایطی یک بازی با حاصل جمع صفر و در شرایط دیگر با حاصل جمع غیر صفر است.

صبح صادق شماره ۳۲۸

منبع : سایت بصیرت