تجارت الکترونیکی در جمهوری فدرال آلمان

كشور آلمان با بیش از هفتاد و دو میلیون نفر جمعیت و مساحتی حدود ۳۵۷۰۳۹ كیلومترمربع یكی از بزرگترین كشورهای اروپا است. كشور آلمان در نیمكره شمالی و در اروپای مركزی واقع است و با كشورهای دانمارك، هلند ، بلژیك، لوكزامبرگ، فرانسه، سویس، اتریش، چك و لهسان همسایه است . زبان رسمی كشور زبان آلمانی و مذهب آن دین مسیح (در بین ۸/۹۲% مردم ) می‌باشد.اقتصاد آلمان سومین مقام را در دنیا دراد و سپرده های آن ۱/۴ تولید ناخالص داخلی اروپاست. آلمان بزرگترین شریك تجاری ایران و آمریكا و پنجمین شریك تجاری اروپا است. رشد قوی اقتصاد آلمان پس از جنگ یكی از بالاترین استانداردهای سطح زندگی درجهان را برای شهروندان آلمانی مهیا كرده است . (ثنارای، راهكارهای توسعه صادرات نرم اافزار به آلمان)
● وضعیت مخابرات و ارتباطات
آلمان بزرگترین بازار مخابراتی در اروپاست و از نظر جهانی در مقام سوم قرار دارد، این كشور با داشتن ۲/۸۲ میلیون سكنه، به ازای هر ۱۰۰ سكنه خود ۲/۵۵ خط تلفن دارد. حدود۱۰% تمامی خانوارها از خدمات موبایل استفاده میكند و ۴۹% از ارتباط ها تلویزیونی كابل برخوردارند، در اول ژانویه ۱۹۹۸ شركت (DTAG) Deutsche Telecom AG یعنی PTT سابق، انحصار خود را در این زمینه از دست داد. بعد از آزادسازی بخش ارتباطات در آلمان، بازار ارتباطات از راه دور جهت تبدیل به محیطی كاملاٌ آزاد و رقابتی بدنبال دستور اتحادیه اروپا (مبنی بر آزادسازی بازارهای ارتباط راه دور برای اروپا) جنبه قانونی پیدا كرد. كارشناسان بر این باورند كه سهم بازار DTAG از حدود ۹۰ درصد در سال ۱۹۹۶ به ۶۰ درصد در سال ۲۰۰۲ كاهش یافته‌است. علیرغم این واقعیت كلیه شركتها ناچار به امضای پیمانهای ارتباطی با DTAG هستند، لازم به ذكر است كه DTAGصاحب انحصار قبلی و تنها رهبر در صنعت شبكه با پوشش كامل كشور و ایجاد بیش از ۴۴ میلیون ارتباطات تلفنی در بین خانواده‌های آلمانی است. ارتباطات موبایل نیز یكی دیگر از بخشهای اقتصادی آلمان است كه سریعترین رشد را دارد. (همان منبع ،صفحه ۸)
از آنجا كه بازار ارتباطات موبایل دارای رقابت باز است، ۵/۷ درصد جمعیت آلمان به شكبه‌های موبایل D۲,D۱ ( دو شبكه دیجیتالی MH۲۱۸۰۰GSM ) و C-net آنالوگ دسترسی دارند. ارتباط بین كشوری نیز از طریق Intelsat (سازمان بین المللی ماهواره مخابراتی) بر قرار می‌باشد. كشور آلمان بخصوص در بخش شرقی دارای یكی از مدرنترین و پیشرفته‌ترین شبكه‌های سراسری فیبرنوری است . از آنجاییكه یكی از موارد بسیار مهم مورد نظر كشورها سرعت در انجام فعالیتها از طریق اینترنت می‌باشد، آلمان نیز برروی مخابره سریعتر اطلاعات كار میكند . مثلاٌ ۱/۲ ارتباط تلفنی در آلمان از طریق ISDN است و ADSL كه آلمان در حال حاضر بر روی آن كار می كند ۱۰۰ برابر سریعتر از ISDN می‌باشد.
كاربران امروزه به تعداد محدودی از شركتهای ارائه دهنده خدمات online گرایش دارند. به عنوان مثال ۹۷ درصد مردم آلمان T-online را می شناسند و از هر پنج بزرگسال یك نفر درباره خدمات Telecomm اطلاعات كافی دارد. شركت Deutsche Telecomm AGبزرگترین ارایه كننده خدمات اینترنتی آلمان می‌باشد و از شهرت خوبی برخوردار است. بر اساس ارزیابیهای عمومی،CompuServe در مقام دوم و شركت A۰۱-Bertel Sman در مقام سوم قرار دارد.
● تجارت الكترونیك در آلمان و سهم آن در اروپا و جهان
برطبق مطالعات و پژوهشهای صورت گرفته توسط موسسه تحقیقاتی Forrester، درآمد كل حاصل از تجارت الكترونیكی در كل دنیا در سال ۲۰۰۲ بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار بوده است. كه ۱۰۸ میلیارد از این رقم مربوط به ایالات متحده و ۲۰ میلیون آن مربوط به كشور آلمان بوده است. پیش‌بینی می‌شود كه آلمان در ظرف ۲ سال آینده بزرگترین و مهمترین بازار تجارت الكترونیك را در اروپا داشته باشد. یعنی سهم آلمان از تجارت الكترونیك در اروپا ۲۵ درصد و بعد از آن به ترتیب، بریتانیا ۲۰ درصد، فرانسه ۱۳ درصد و كشورهای اسكاندیناوی ۱۰ درصد خواهد بود.(empirica report,۲۰۰۱)
الگوی B۲B مهمترین الگوی تجارت الكترونیك در آلمان است. تقریباً می‌توان گفت سهم بخش B۲B (۶۵ درصد) از درآمد فروش online دو برابر سهم بخش B۲C (۳۵ درصد) است. پیش‌بینی می‌شود كه B۲C در اروپا در آینده نزدیك حجم بالاتر و قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد. بر اساس مطالعات موسسه تحقیقاتی Frost Sullivan ، درسال ۲۰۰۴ سهم فروش از طریق B۲C نسبت به این سهم از طریق B۲B بیشتر خواهد شد.
بعضی از مطالعات بر نقش مهم بازار آلمان برآینده تجارت الكترونیك در اروپا تاكید دارند. EITO ۱ (ارزیابان فن آوری اطلاعات در اروپا) در یكی از گزارشهای خود به میزان سرمایه‌گذاری در تجارت الكترونیك پرداخته است. در سال ۲۰۰۲ مجموع این سرمایه‌گذاری‌ها در تجارت الكترونیك به یش از ۷۲/۴ میلیارد مارك در آلمان و ۱۷/۴ میلیارد مارك در بریتانیا و ۴۵/۱میلیارد مارك در فرانسه خواهد رسید. استفاده از اینترنت، پست الكترونیكی و تعداد وب سایت‌ها، عاملی است كه می‌توان از آن به عنوان پیش‌نیاز انجام تجارت الكترونیك نام برد. دسترسی به اینترنت در میان سازمانهای آلمانی ۶۷ درصد می‌باشد كه این آمار در سال ۲۰۰۱ به ۸۹ درصد رسیده است. لازم به ذكر است كه این رقم حتی از رقم دسترسی به اینترنت در سازمانهای آمریكایی و انگلیسی نیز بیشتر می‌باشد. یطور كلی فرایند گسترش استفاده از اینترنت درآلمان درسال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۱ درمقایسه با آمریكا و انگلیس سریعتر بوده است. تقریباً ۸۶ درصد از سازمانهای آلمانی در سال ۲۰۰۱ از پست الكترونیك استفاده كرده‌اند. در همین سال میزان استفاده از پست الكترونیك در میان شركتهای انگلیسی و آمریكایی به ترتیب ۸۲ درصد و ۸۴ درصد بوده است.همچنین بر اساس آماری دیگر در آلمان ۶۲ درصد از سازمانها وب سایت دارند كه درمقایسه با سایر كشورهای تحت بررسی، بیشترین رشد را نسبت به سال ۱۹۹۹ داشته است.(آلمان بعد از فنلاند بیشترین تعداد سایت را در میان كشورهای تحت بررسی داراست)
● دلایل اصلی تمایل شركتهای آلمانی به تجارت الكترونیك
مهمترین هدف را در این زمینه می‌توان هدف بازارگرایی دانست. اكثر سازمانها دلیل تمایل خود به تجارت الكترونیك را گسترش بازار فروش محصولات خود می‌دانند. سازمانها با تخمینی از وضعیت كنونی و آینده بازار در می‌یابند كه برای تداوم بقا در چرخه تجارت داخلی وخارجی نیازمند استفاده از تجارت الكترونیك می‌باشند. علاوه بر اهداف و استراتژیهای فعال۱ (منظور از استراتژی فعال استراژی است كه بر مبنای آن باید بطرف جلو حركت كرد و نقشی فعال داشت، نه اینكه در مقابل عوامل و تهدیدات محیطی عكس‌العمل نشان داد و بنوعی وضعیت موجود را ثایت نگه داشت)، دلیل اصلی دیگر برای تمایل به تجارت الكترونیك پاسخگویی به تقاضای مشتریان است. برخی از دلایل تمایل شركتها به تجارت الكترونیك همراه با درصدهای آنها بترتیب نمودار زیر می‌باشد.
Source:karester et al.,۲۰۰۱,"status qou and development perspective of e-commerce hn germany europandUSA",empirica report
● فروش الكترونیكی
درصد شركتهای آلمانی كه فروش الكترونیكی دارند، تقریباً برابر با كشورهای آمریكا و بریتانیا است. تقریباً ۲۰ درصد از شركتهای آلمانی فروش الكترونیكی دارند. در این زمینه دانمارك بالاترین میزان فروش الكترونیكی در میان شركتها را به خود اختصاص داده است.
● B۲BوB۲Cدرمیان شر?ت ها? آلمان?
آلمان یكی از رهبران تجارت الكترونیك با الگوی B۲B در دنیا است.۲۳ درصد از سازمانهایی كه در آلمان تجارت الكترونیك دارند، حداقل ۵ درصد فروش خود را به صورت online انجام داده‌اند. این رقم نشان می‌دهد كه آلمان در میان كشورهای اروپایی، مقام اول را در فروش online داشته است. لازم به ذكر است كه در ایالات متحده آمریكا ۳۰ درصد از شركتها حداقل ۵ درصد از فروش خود را به طریق الكرونیكی انجام داده‌اند. در سال ۲۰۰۱ حجم تجارت الكترونیكی با الگوی B۲B در آلمان بسیار بالا بوده است، به طوری كه آلمان در میان كشورهای تحت بررسی در مقام اول قرار گرفته و حتی ایالات متحده آمریكا را نیز پشت سر گذاشته است.
Source: Karester et al., ۲۰۰۱,"status qou and development perspective of e-commerce in Germany Europe and USA", empirica report
● بانكداری الكترونیكی در آلمان
منظور از بانكداری الكترونیكی، انتقال پول و یا بازیافت اطلاعات از یك بانك با استفاده از خدمات online است. بانكداری online به عنوان یكی از فعالیتهای مهم در تجارت الكترونیك مطرح است. تقریباً ۱۰ درصد از اروپاییان قبلاً از خدمات بانكداری online استفاده كرده‌اند. البته در آلمان این رقم كمی كمتر از ۱۰ درصد می‌باشد كه در سال ۲۰۰۱ این رقم به ۱۲ درصد رسید.
● سیاستگذاری كشور آلمان در ارتباط با فناوری اطلاعات
بطوركلی سیاست‌گذاری و تعیین خط‌مشی‌های فنآوری اطلاعات در آلمان برعهده دو وزارتخانه این كشور به نام‌های "وزارت آموزش و پرورش و تحقیق"(BMBF) و "وزارت اقتصاد و فنآوری" (BMWI) است۱ كه در ادامه هر یك بطور خلاصه تشریح می‌گردد.
▪ وزارت آموزش، پرورش و تحقیق (BMBF)
در سال ۱۹۹۸ "وزارت آموزش و پرورش ، علوم ،تحقیقات و فنآوری" به نام "وزارت آموزش و پرورش و تحقیق" تغییر نام یافت. در سال مالی ۲۰۰۰ در حدود ۲۴/۳۷ درصد بودجه این وزارتخانه صرف فعالیتهایی در زمینه فنآوری و نوآوری شده است. حیطه فعالیتهای BMBF پیرامون موارد زیر است :
* گسترش امكانات آموزش و پرورش در سطح عمومی، حرفه‌ای و دانشگاهی با استفاده از فنآوری روز جهان
* حمایت از نوآور ، اختراعات و ایده‌های نو و موثر در پیشبرد اهداف اقتصادی كشور
* گسترش شبكه‌های تحقیقاتی
* افزایش امكانات اطلاع رسانی و ارتباطات
* انجام مطالعات محیطی و موثر در حفاظت از سرمایه‌های طبیعی كره زمین
* بررسی مشكلات و موانع موجود در حمل ونقل و ترافیك داخل شهری ، كشوری و سفرهای فضایی
* انجام مطالعات پزشكی و زیست شناسی
* تعیین سیاست‌ها و خط‌مشی‌هایی برای توسعه و پیشبرد زمینه‌های ذكر شده
این وزارتخانه فعالیت‌های خود را در قالب برنامه‌ها و پروژه‌هایی به انجام می‌رساند كه از جمله این برنامه‌ها و پروژه‌ها (كه تحت نظارت این وزارتخانه به مرحله اجرا گذاشته شده) می‌توان به عناوین زیر اشاره كرد :
* میكروالكترونیك ( الكترونیك مولكولی، فوتونیك، فنآوری صفحه نمایش)
* علوم كامپیوتر (سیستم‌های‌كاربردی هوش‌مصنوعی، نروكامپیوتر، بیوكامپیوتر، ابركامپیوترها و فنآوری نرم افزار )
* مهندسی میكروسیستم‌ها
* ارتباطات از راه دور
* فنآوری اطلاعات و محیط‌های كاری
* برآورد فنآوری▪ وزارت اقتصاد وفنآوری(BMWI)
پس از طی دوره بازسازی ساختار اقتصادی آلمان، وزارت اقتصاد و فنآوری این كشور بخشهای خدماتی خود را توسعه داده و برای پاسخگویی به نیازهای یك جامعه اطلاعاتی مدرن، اقدامات موثری را انجام داده و به این ترتیب توانایی خود را در تعیین خط‌مشی افتصادی و فنآوری كشور، افزایش داده است. هم اكنون BMWI به عنوان یك ارایه كننده خدمات عمومی در زمینه تحولات جاری در صحنه اقتصاد و فنآوری در سطح كشور آلمان مطرح است. خط‌مشی كاری و مسوولیت‌های این وزارتخانه، بر مبنای عناصر زیر پایه گذاری شده است :
* ترویج فنآوری مدرن و نوآوری و ابتكار برای پشتیبانی از اقتصاد كشور
* تامین امنیت اقتصادی جامعه
* حمایت از فرصت‌ها برای رشد و توسعه اقتصادی
* تحقق بخشیدن به اهداف فرهنگی و اقتصادی كشور
یكی از عمده فعالیت‌های این وزارتخانه انجام كارها و پروژه‌هایی در زمینه فنآوری ارتباطات و اطلاعات است كه از جمله این اقدامات انجام شده BMWI می‌توان به موارد زیر اشاره كرد‌:
* توسعه استفاده از امكانات چند رسانه‌ای در اینترنت ، تجارت الكترونیكی و كار ازراه دور
* ارایه برنامه‌ای به نام " اینترنت برای همه " (۱۰ گام به سوی ایجاد یك جامعه اطلاعاتی)
* انجام اقداماتی برای تامین امنیت اطلاعات بر روی شبكه
* ارایه خط‌مشی جدید كاری برای مراكز ارتباطات از راه دور و پست
* ارایه راهكارهایی برای الزام مبادلات بهنگام
▪ مركز ملی تحقیقات فنآوری اطلاعات GMD))
مركز ملی تحقیقات فنآوری اطلاعات، عضو "كمیته تحقیقات آلمان" ۲(HGF) بوده و خود از مراكز مهم تحقیقاتی و تصمیم‌ساز در سطح ملی و بین المللی و مروج ایده‌های ابتكاری در زمینه فنآوری اطلاعات است. GMD خود دارای تعدادی موسسه وابسته است و با سازمانهای بسیاری نیز در سطح كشور آلمان و بین الملل همكاری دارد. تعدادی از عناوین تحقیقاتی این مركز عبارتند از :
* مدیریت دانش و بازاریابی اطلاعات
* بانك اطلاعاتی چندرسانه‌ای
* شبكه تلفن همراه
* تجارت الكترونیكی
* كتابخانه دیجیتالی
* سیستم‌های یكپارچه اطلاعاتی
* محیط‌های اطلاعاتی مجازی
● برنامه‌های فنآوری اطلاعات
سیاستهای كلی دولت فدرال آلمان از زمانهای دور به مقوله توسعه جامعه اطلاعاتی در آلمان به عنوان یكی از مهمترین وظایف نگریسته است. در فوریه ۱۹۹۶ كابینه آلمان اقدام به تصویب طرحی تحت عنوان "Info ۲۰۰۰" كرد. در نوامبر ۱۹۹۸، صدراعظم جدید آلمان آقای " شودر"، در اولین بیانیه خود در مقام رییس دولت اهمیت جامعه اطلاعاتی را روشن ساخت. وی ابراز نمود كه مهمترین هدف خط‌مشی جامعه اطلاعاتی كاهش بیكاری و ایجاد فرصتهای شغلی جدید است. یك سال بعد در نوامبر ۱۹۹۹ ، برنامه دیگری تحت عنوان " ابتكار و مشاغل در جامعه اطلاعاتی قرن بیست و یكم " عرضه شد كه به همراه چندین طرح ابتكاری با هدف توسعه فنآوری های جدید آغاز شد.
▪ Info-۲۰۰۰ : راه آلمان بسوی جامعه اطلاعاتی ۳( فوریه ۱۹۹۶)
در فوریه ۱۹۹۶ دولت فدرال براساس پیشنهادهای "شورای تحقیق، فنآوری و ابتكار" طرحی با نام "جامعه اطلاعاتی؛ فرصت‌ها ، نوآوری‌ها و چالش‌ها"، بعنوان اولین طرح مورد نظر برای اجرای جامعه اطلاعاتی در آلمان منتشركرد. كانون توجه طرح مذكور موضوعات زیر است :
* توسعه بازار ارتباطات از راه دور
* برقراری چارچوب مشترك ملی و قانونی
* وضع مقررات حراست از اطلاعات شخصی در حوزه ارتباطات از راه دور
* اقدام و حمایت استفاده از امضاهای دیجیتالی درمعاملات تجاری
درخلال سالهای ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ آلمان تغییرات جدی در سیاست عمومی خود بوجود آورد تا موجب تضمین حالت رقابتی این كشور در راه رسیدن به جامعه اطلاعاتی جهانی شود. دستآوردهای عمده در خلال این سالها عبارت بودند از:
* معرفی خدمات رسانه‌های جمعی جدید و تجهیزات كاربر نهایی
* صدور قوانین جدید و نیز صدور بیش از ۵۰۰ مجوز ارتباطات از راه دور
* خدمات پستی
* كاهش هزینه های دسترسی به تلفن و اینترنت
در این راه فعالیت‌های زیادی توسط دولت و پارلمان آلمان صورت گرفت، ازجمله :
* راه اندازی برنامه"Initiative telework" كه در سال ۱۹۹۶ توسط BMWI به منظور پیشرفت امر توسعه " كار ازراه دور" آغاز شد .
* "Support Initiative Telecooperation" كه توسط BMBF با دو موضوع مهم "همكاری از راه دور" ۴ و "خدمات ارزش افزوده"، راه‌اندازی شد .
* "Schools to the net" كه توسط BMBF آغاز شد. هدف این ابتكار عمدتاً اتصال ۱۰۰۰۰ از ۴۱۰۰۰ مدرسه آلمانی به شبكه‌های اطلاعاتی الكترونیكی بود .
* "Support program" ۵ كه درسال ۱۹۹۷ توسط BMWI برای تاسیس یك شبكه از مراكز رقابتی منطقه‌ای در آلمان آغاز شد .
● نتیجه‌گیری
در این مقاله، خلاصه‌ای از وضعیت آلمان بعنوان یك كشور پیشرو در عرصه بكارگیری فناوری اطلاعات، ارائه گردید. آنچه كه لازم به توجه است فرار این كشور از كمند فشارهای اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم و تبدیل‌شدن به یك ابر قدرت اقتصادی می‌باشد. امروزه عملكرد این كشور، راهنمای سیاستگذاری بسیاری از كشورهای درحال توسعه قرار گرفته است. لذا لازم است كه برنامه‌ها و نحوه سیاستگذاری این كشور بعنوان یك الگوی مناسب مورد بررسی قرار گیرد و در تدوین برنامه‌های استراتژیهای آتی از آن استفاده شود.
● منابع و مآخذ
۱. karester et al.,۲۰۰۱,"status qou and development perspective of e-commerce in germany Europe and USA", empirica report
www.empirica.com
۲. FRItz Wolfgang(۱۹۹۹),"Electronic Commerce: What is the differences in germany?", Braunschweig university.
www.empirica.com
۳. The development of E-commerce in the Euro union a general assessment
www.europa.eu.int/comm/enterprise/ict/policy/watch/index.htm
۴. Doing eCommerce in Europe
www.ilv.cornell.eda.liberary/refrence/guides/show-guide/defalt..htm
۵. europ,۱۹۹۹," e-commerce Data report(population survey)"
www.empirica.com
۶. گزارش شركت مهندسی نظام اندیشه در باره بررسی وضعیت تصمیم سازی و تصمیم گیری فن آوری اطلاعات در آلمان
۷. گزارش شركت ثنارای"راهكارهای توسعه صادرات نرم افزار به كشور آلمان"
۱ European information technology observatory
۱ Proactive strategies
۱ فرآیند تصمیم‌سازی در این كشور عمدتاً براساس سیاست‌های تعیین شده دولت و همیاری مراكز تحقیقاتی دانشگاه‌ها و صنعت است ، كه در بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی برای هدف عالی "جامعه اطلاعاتی" تجلی می‌یابد. این بخش‌ها در سراسر كشور( نه لزوماً در یك حوزه خاص) گسترش یافته‌اند .
۲ Helmholtz Community of German Research Centers
۳ Info-۲۰۰۰: Germans way to information society
۴ Tele cooperation
۵ Centers of competence for electronic commerce to support SMES

علی آذری ، سارا موسوی ، سپهر صفری (شركت ثنارای)

منبع : پایگاه اطلاع رسانی ITanalyze