نسل آینده DVDها چه خواهند بود؟

تا به حال فرمت HD-DVD برگ‌های برنده بیشتری در اختیار دارد. در كنفرانس CES سال ۲۰۰۵، اعلام شده بود كه ۸۹ فیلم با تكنولوژی HD-DVD به زودی عرضه خواهند شد. به نظرتان این عدد كمی عجیب نیست؟ این عدد قرار بود ۹۰ باشد، یك عدد رُند و خوب! ولی در لحظه آخر یك فیلم حذف شد. نودمین فیلم «تایتانیك» بود كه توسط Paramount حذف شد، زیرا Paramount حقوق داخلی فیلم را در اختیار دارد و ۲۰th Century Fox حقوق بین‌المللی را. Fox پشتیبان فرمت Blu-ray است.
● نسل آینده دی‌وی‌دی‌ها چه خواهند بود؟
بازار تجهیزات الكترونیكی همواره دیرتر از صنعت كامپیوتر پذیرای تكنولوژی‌های جدید بوده است ولی این نظر در مورد دی‌وی‌دی نقض شد. زیرا در سال ۱۹۹۷ هنوز دی‌وی‌دی وارد بازار نشده بود كه سازندگان الكترونیكی سرگرم تولید نسل بعدی آن بودند.
خبرهای این تكنولوژی‌ها ابتدا در سال ۲۰۰۲ به بیرون درز كرد، هنگامی كه سونی با فرمت جدیدش به نام Blu-ray سر و صدای زیادی به پا كرد و پشتیبانی زیادی از دیگر سازنده‌ها دریافت كرد. آن موقع هنوز توشیبا و NEC با تكنولوژی جدیدشان، به نام (AOD)، زیاد به چشم نمی‌آمدند. به همین دلیل وقتی در سال ۲۰۰۳ انجمن دی‌وی‌دی، فرمت AOD را به عنوان فرمت رسمی انتخاب كرد، خیلی‌ها متعجب شدند. این تكنولوژی بعدها به HD-DVD تغییر نام داد. درباره این فرمت‌ها اطلاعات گیج‌كننده‌ای موجود است كه در اینجا سعی می‌كنم آنها را توضیح دهم.
● چرا تغییر؟
همان‌طور كه در مقاله تكنولوژی دیسك‌های دیجیتال خواندید، به منظور جلوگیری از اختلاف، فرمت واحدی برای دی‌وی‌دی انتخاب شد. حال چرا باید آن را تغییر دهیم؟ زیرا دی‌وی‌دی به محدودیت‌های خود نزدیك می‌شود. به طور مثال فیلم‌های طولانی مانند «ارباب حلقه‌ها» دیگر روی یك دی‌وی‌دی جا نمی‌شوند. صدای این فیلم‌ها با تكنولوژی DTS (Digital Theater Systems) ضبط می‌شود كه بسیار حجیم‌تر از سیستم‌های معمولی است. به همین دلیل ناشران مجبور می‌شوند از بخش‌های دیگر مانند بخش پشت صحنه، مصاحبه با بازیگران و عوامل و مانند اینها بكاهند. در ضمن مسائل امنیتی هم مطرح هستند.
به لطف چند برنامه‌نویس باهوش اروپایی و چند برنامه‌نویس نادان در شركت Xing Technologies، CSS دیگر قابل استفاده نیست. چون با استفاده از كلید كپی درون برنامه آنها كه به خوبی محافظت نشده، می‌توان به همان راحتی كه سی‌دی‌های موسیقی را كپی می‌كنید، از دی‌وی‌دی كپی بگیرید! به همین دلیل فرمت فعلی دیگر امن نیست. دلیل دیگر كیفیت تصویر است. دی‌وی‌دی‌های ویدئویی در هر اینچ، ۴۸۰ خط نمایش می‌دهند. تلویزیون‌های كیفیت بالا در هر اینچ ۷۲۰ یا ۱۰۸۰ خط نمایش می‌دهند. البته این تفاوت در تلویزیون‌های عادی قابل تشخیص نیست ولی اگر از تلویزیون‌های كیفیت بالا استفاده كنید، تفاوت واضح است. قبولاندن دی‌وی‌دی به خریداران آسان است زیرا كیفیت تصویر روی یك تلویزیون عادی مشهود است ولی برای درك تكنولوژی كیفیت بالا باید یك تلویزیون بهتر بخرند و قبول این مسأله نیازمند گذشت زمان است تا قیمت این ادوات به قدر كافی پایین بیاید.
این تكنولوژی از نسل چهارم MPEG استفاده می‌كند ولی نباید اشتباه كرد، زیرا وقتی می‌گویند این دی‌وی‌دی‌ها ۵۰ گیگابایت ظرفیت دارند، فقط می‌توان دو ساعت ویدئوی كیفیت بالا روی آنها ضبط كرد و یا ۱۳ ساعت ویدئوی كیفیت معمولی. Blu-ray و HD-DVD در یك چیز مشترك‌اند: هر دو از لیزر آبی استفاده می‌كنند.
این لیزرها طول موج كوتاه‌تری دارند كه در حدود ۴۰۵ نانومتر است و می‌توان اطلاعات روی دیسك را بیشتر فشرده كرد. ولی نحوه نوشتن اطلاعات روی دیسك بین این دو تكنولوژی متفاوت است:
● Blu-ray
در اوایل سال ۲۰۰۲، سونی و فیلیپس، تكنولوژی جدیدشان به نام Blu-ray را معرفی كردند. این تكنولوژی انقلابی‌تر از HD-DVD است و آنها علاوه بر سازگاری با دی‌وی‌دی‌های قبلی ظرفیت بسیار بیشتری دارند. ظرفیت آنها در ۳ گروه می‌گنجد: ۳/۲۳، ۲۵، و ۲۷ گیگابایت كه ناشی از فشردگی‌های مختلف روی سطح دی‌وی‌دی است.
می‌توان با فشرده‌تر كردن اطلاعات به حجم‌های بالاتری دست یافت، برخلاف HD-DVD كه ظرفیت ثابت ۱۵ گیگابایت در هر لایه دارد. تفاوت اصلی بین این دو آن است كه دی‌وی‌دی معمولی و HD-DVD از پلیمرهایی با ضخامت ۶/۰ میلی‌متر برای پوشاندن سطح اطلاعات استفاده می‌كنند ولی Blu-ray از ضخامت ۱/۰ میلی‌متر.
این كار مزیتی دارد: این كه لیزر لازم نیست قدرت بالایی داشته باشد تا بتواند از ضخامت زیاد بگذرد، كمتر اغتشاش دارد، و اطلاعات فشرده‌تری را می‌تواند بخواند. ولی این مسأله دیسك را نسبت به خش و گرد و خاك حساس‌تر می‌كند و از آنجایی كه لیزر به سطح نزدیك‌تر است در برابر لرزش‌ها نیز حساس‌تر خواهد بود. بنابراین سیستم‌های پخش این نوع دی‌وی‌دی باید با دقت بالا و مجهز به ضربه‌گیر باشند. به همین دلیل شركت TDK از پوششی برای این دیسك‌ها استفاده می‌كنند كه به ادعای این شركت خرابی‌ها را صد برابر كاهش می‌دهد ولی این پوشش ارزان نیست و برای هر دی‌وی‌دی به قیمت ۵ دلار به فروش می‌رسد.
در ضمن به دلیل خصوصیات خاص این تكنولوژی لیزر كوچك‌تری قادر به خواندن اطلاعات است. تفاوت دیگر در امنیت است. Blu-ray از سیستم استاندارد رمزنگاری پیشرفته ۱۲۸ بیت استفاده می‌كند كه در هر ۶ كیلوبایت اطلاعات تغییر می‌كند. دی‌وی‌دی‌های معمولی از یك كلید برای سرتاسر فیلم استفاده می‌كنند و با به دست آوردن آن كل دیسك در دسترس است ولی با به دست آوردن كلید در یك دی‌وی‌دی Blu-ray تنها می‌توانید ۶ كیلوبایت از اطلاعات آن را بخوانید!
یكی دیگر از نكات این تكنولوژی دخالت شركت‌های HP و Dell در آن است. این شركت‌ها بخش امنیتی‌ای به دی‌وی‌دی افزوده‌اند كه BD-ROM نام دارد و از كپی‌كردن جلوگیری می‌كند. این تكنولوژی یك لایه جاوا هم دارد و می‌توان نرم‌افزار آن را ارتقاء داد و منوهای دارای انیمیشن بهتر تولید كرد.
● HD-DVD
این تكنولوژی تغییریافته تكنولوژی فعلی دی‌وی‌دی است ولی از یكی لیزر آبی استفاده می‌كند و با طول موج كوتاه‌تر می‌توان اطلاعات را فشرده‌تر كرد و در هر لایه ۱۵ گیگابایت اطلاعات ذخیره كرد. تنها مزیت آن در این است كه به دلیل سازگاری بسیار زیاد با دی‌وی‌دی معمولی، هزینه تبدیل به این تكنولوژی پایین است. همه پارامترهای این دی‌وی‌دی‌ها از جمله تصاویر، بخش‌ها، و بلوك‌های تصحیح خطا مانند دی‌وی‌دی معمولی است و تنها تفاوت در این است كه بلوك تصحیح خطا از دو بلوك پشت سر هم استفاده می‌كند و تصحیح خطا در این روش سریع‌تر است. در ماه آوریل سال ۲۰۰۵ اعلام شد كه این تكنولوژی از مدیریت محتوای AACS استفاده می‌كند كه بهبود یافته CSS در دی‌وی‌دی‌های معمولی است.
این تكنولوژی در هنگام ساخت دی‌وی‌دی كلیدهای ۱۲۸ بیتی به آن می‌دهد. این كلید برای هر وسیله یا چند وسیله پخش یكتا است و به وسیله آن می‌توان قفل دی‌وی‌دی را باز كرده، آن را پخش كرد. اگر این كلید شكسته شود می‌توان با یك كلید دیگر دستگاه پخش دی‌وی‌دی را قفل كرد تا اصلاً پخش نكند. این ایده خیلی‌ها را عصبانی كرد، چون كه اگر كلید دستگاه شما لو می‌رفت، دستگاه شما تا ارائه ارتقاء بعدی به درد سطل آشغال هم نمی‌خورد. همچنین در این استاندارد اتصال شبكه هم در نظر گرفته شده است و ممكن است مجبور شوید دستگاه را به اینترنت هم وصل كنید. بنابراین اگر از دستگاه‌تان برای پخش فیلم‌های هك‌شده استفاده كنید، ممكن است دیگر نتوانید از آن استفاده كنید و مقصد بعدی‌اش سطل دم در خانه‌تان باشد.
● بخش‌های مشترك
تنها بخشی كه در دو تكنولوژی فوق مشترك است، codecهای آن است. هر دوی آنها از MPEG-۲، MPEG-۴ AVC (یا H.۲۶۴)، و VC-۱ از مایكروسافت استفاده می‌كنند. برای نمایش MPEG-۲ باید پهنای باند ۲۰ تا ۲۵ مگابیت در ثانیه داشته باشیم كه مشكلی نیست، چون HD-DVD و Blu-ray به ترتیب ۳۶ و ۵۴ مگابیت در ثانیه پهنای باند دارند. ولی با ظهور صفحه نمایش‌های بزرگ دوره MPEG-۲ به سر آمده است. در عین حال MPEG-۴ می‌توان دو تا چهار برابر MPEG-۲ فشردگی داشته باشد.
● حال چه باید كرد؟
دو سال است كه هواداران دی‌وی‌دی شكاف بین نسل بعدی این تكنولوژی را تخطئه كرده‌اند و خواستار یك فرمت واحد بوده‌اند. بالاخره، در ماه آوریل، دو طرف به مذاكره نشستند و بحث‌هایی برای فرمت واحد آغاز شد. برای مدتی به نظر می‌رسید كه همه چیز خوب پیش می‌رود ولی نهایتاً در ماه مه هر دو طرف رسماً اعلام جنگ كردند. هیچ كس از این نتیجه خوشحال نیست و دو طرف پی در پی همدیگر را می‌كوبند. توشیبا دیسك‌های سه‌لایه با ظرفیت ۴۵ گیگابایت تولید كرده است و به نزدیكی ۵۰ گیگابایت ظرفیت Blu-ray رسیده است. در عوض TDK اعلام كرد كه دیسك چهار لایه‌ای در آزمایشگاه‌هایش دارد كه ۱۰۰ گیگابایت ظرفیت دارد. ولی زیاد ذوق‌زده نشوید! مكانیسم خواندن از لایه‌های مختلف بسیار پیچیده و با تأخیر است. می‌دانید برای خواندن یك دیسك چهار لایه چقدر تأخیر و تكرار را باید تحمل كنید؟
به نظر می‌رسد كه هالیوود به طور مساوی بین این دو تكنولوژی تقسیم شده است. شركت برادران Warner و New Line Cinema انحصاراً از HD-DVD، و Universal Studios و Paramount Pictures فعلاً از HD-DVD استفاده می‌كنند و شركت Walt Disney، Sony Pictures، و MGM از Blu-ray استفاده می‌كنند. شركت ۲۰th Century Fox هم موقتاً از Blu-ray استفاده می‌كند ولی به هر حال تصمیم نهایی‌اش مشخص است.
اكنون كه Nintendo، مایكروسافت، و سونی كنسول‌های جدید بازی خود را معرفی كرده‌اند مشخص شده است كه تنها PlayStation از نسل جدید دی‌وی‌دی پشتیبانی می‌كند. Xbox ۳۶۰ و Nintendo Revolution تنها از دی‌وی‌دی‌های استاندارد پشتیبانی می‌كنند. در صنعت بازی، Electronic Arts و Vivendi در جبهه Blu-ray هستند، چون PlayStation ۳ از آن پشتیبانی می‌كند.
تا به حال، فرمت HD-DVD برگ‌های برنده بیشتری در اختیار دارد. در كنفرانس CES سال ۲۰۰۵، اعلام شده بود كه ۸۹ فیلم با تكنولوژی HD-DVD به زودی عرضه خواهند شد. به نظرتان این عدد كمی عجیب نیست؟ این عدد قرار بود ۹۰ باشد، یك عدد رُند و خوب! ولی در لحظه آخر یك فیلم حذف شد. نودمین فیلم «تایتانیك» بود كه توسط Paramount حذف شد، زیرا Paramount حقوق داخلی فیلم را در اختیار دارد و ۲۰th Century Fox حقوق بین‌المللی را. Fox پشتیبان فرمت Blu-ray است. یعنی باید دو فرمت مختلف ساخته شود؟ بسیاری از فیلم‌ها در این وضعیت هستند، مانند فیلم‌های محصول مشترك چند شركت. پس اگر آن شركت‌ها نتوانند اختلاف بین خود را حل كنند، چه خواهد شد؟
در ماه دسامبر سال ۲۰۰۴، شش شركت (CMC Magnetics، Fuji Photo Film، Nippon Paint، Optware، Pulstec Industrial، و Toagosei) اتحادی به نام HVD (دیسك‌های چندمنظوره هولوگرافیكی) تشكیل دادند و ECMA در نظر دارد كه این فرمت را به عنوان استاندارد اعلام كند. این دیسك‌ها از ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ گیگابایت اطلاعات را در خود جا خواهند داد و ۱ گیگابیت در ثانیه پهنای باند دارند. شركت Optware كه پیشروی این شركت‌ها است از یك شعاع تكی لیزر برای خواندن اطلاعات استفاده نمی‌كند، بلكه آن را به یك میلیون شعاع باریك‌تر تقسیم می‌كند تا بتواند مقدار زیادی اطلاعات را به یك‌باره بخواند. به این ترتیب می‌توان اطلاعات را به طور سه‌بعدی روی دیسك ذخیره كرد. در ضمن می‌توان كار خواندن و نوشتن روی این دیسك‌ها را در آن واحد انجام داد كه با دیسك‌های فعلی مقدور نیست.
دیگر این كه نیازی به چرخاندن دیسك نیست، بلكه این لیزر است كه جا به جا می‌شود و دیسك را می‌خواند. به همین دلیل پهنای باند بهتری دارد. در درایوهای سی‌دی و دی‌وی‌دی برای افزایش پهنای باند باید دیسك را سریع‌تر چرخاند ولی برای این كار محدودیت وجود دارد، چون به دیسك آسیب خواهد رسید و درایوی با سرعت بیشتری از ۵۲X به بازار نیامده است. اما این تكنولوژی تا سال ۲۰۰۷ رنگ بازار را به خود نخواهد دید و تازه آن موقع درایوهای این دیسك‌ها ۳۰۰۰ دلار قیمت خواهند داشت. در آخر ممكن است این تكنولوژی فقط برای گرفتن نسخه پشتیبان استفاده شود. ولی گوش به زنگ باشید.
● یك فرمت دیگر برای دی‌وی‌دی
در اوایل این دهه، شركتی به نام Constellation ۳D بر روی دیسك‌های فلورسنتی كار می‌كرد كه می‌توانستند ۱۰۰۰ گیگابایت اطلاعات ذخیره كنند ولی این شركت نتوانست به كار خود ادامه دهد. از خاكستر این شركت، D Data زاده شد كه دیسك‌هایی به نام DMD (دیسك‌های دیجیتال چندلایه) را تولید كرد كه اساس آن دیسك‌های چندلایه فلورسنتی (FMD) بود. این دیسك‌ها از لیزرهای عادی استفاده می‌كنند ولی به جای ۲ لایه از ۶ لایه تشكیل شده‌اند و ۱۵ گیگابایت اطلاعات با پهنای باند ۳۶ مگابیت در ثانیه دخیره می‌كنند و در نسل بعدی تا ۳۰ گیگابایت پیش خواهند رفت. این دیسك‌ها كاملاً شفاف هستند و اطلاعات روی آنها با مواد فلورسنت پوشانده شده است. ولی این دیسك‌ها، مانند FMD، از پشتیبانی زیادی برخوردار نخواهند شد، چون هیچ ناشر فیلمی از آن استفاده نكرده و سایت اینترنتی‌شان ماه‌هاست كه به‌روز نشده است.

منبع: ماهنامه دنیای كامپیوتر و ارتباطات
نیما حجازی

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا