درباره «سیروس باور»

درباره «سیروس باور»، معمار و شهرساز
▪ متولد ۱۳۱۳ شیراز
▪ فارغ التحصیل دبیرستان البرز تهران ۱۳۳۲
▪ دانش آموخته دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران ۳۸-۱۳۳۲
▪ دكترای معماری از دانشكده معماری دانشگاه فلورانس ایتالیا ۴۴-۱۳۳۹
▪ مهندس ارشد طرح های مخصوص اداره مهندسی شركت ملی نفت ایران ۴۸-۱۳۴۵
▪ مدیر گروه آموزش معماری دانشگاه تهران ۵۲-۱۳۵۰
▪ مدیر گروه آموزش شهرسازی دانشگاه تهران ۵۷-۱۳۵۶
▪ عضو هیأت علمی دانشكده هنرهای زیبا ۵۸-۱۳۵۰
▪ عضو شورای داوری طرح های جامع در وزارت مسكن و شهرسازی ۵۸-۱۳۵۰
▪ عضو هیأت مدیره نخستین سازمان نظام معماری تهران ۱۳۵۶
▪ بنیانگذاری و تدریس دروس تاریخ معماری مدرن، تاریخ شهرسازی و شهرسازی عملی در ایران و دانشگاه ملی (بهشتی) ۴۸-۱۳۴۵
▪ مدیر و طراح طرح جامع شیراز، یزد و شهر صنعتی ساوه ۱۳۵۳-۱۳۴۸
▪ تدریس در دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، معماری دانشگاه آزاد واحد قزوین و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مركز ۸۳-۱۳۷۹
▪ طرح و اجرای بسیاری از طرح های مسكونی و غیر مسكونی در ایران و خارج از ایران ۱۳۸۵-۱۳۴۴مسئول پایان نامه های كارشناسی ارشد دانشكده های معماری تهران، همدان، شیراز، كرمان، تبریز و قزوین ۱۳۸۵
▪ شركت در كنگره های معماری ایران و برخی از همایش های جهانی معماری
▪ شركت در طرح هویت بخشی مدارس ایران (از سوی سازمان نوسازی مدارس كشور) ۱۳۸۵
اگر شهرسازی و معماری معاصر ایران به آن نتیجه درست و بایسته ای كه باید نرسیده است واگر ما هم اكنون شاهد معماری و شهرسازی بی سیمایی در این آب و خاك هستیم، گذشته از تكروی و نخبه گرایی وخود بزرگ بینی برخی از اعضای جامعه معماری و شهرسازی كشورمان، دلیل عمده در استفاده نكردن از دانش و پژوهش كسانی است كه می توانستند و می توانند منشأ جهش ها و خیزش هایی بنیادین در این زمینه باشند.
«سیروس باور» یكی از آن انگشت شمار افرادی است كه هم در پژوهش و هم در گسترش دانش معماری و شهرسازی معاصر ایران بجد و جهد كوشیده است و این را بیش از هر چیزی، حضور این شخصیت علمی و فرهنگی در گستره تعلیم و تربیت معماران و شهرسازان نسل های اخیر به ما می گوید، حضوری كه بلافاصله بعد از بازگشت وی از ایتالیا و بعد از تحصیل در رشته دكترای دانشكده معماری دانشگاه فلورانس، آغاز كرده و تاكنون ادامه دارد.
باور، ابتدا و برای نخستین بار در سال های نخستین دهه چهل و در دانشگاه ملی ایران دروس «تاریخ معماری مدرن» ، «تاریخ شهرسازی» و «شهرسازی عملی» را بنیان می گذارد و خود نیز به تدریس آن همت می گمارد، دروسی كه از فلسفه جنبش مدرن در اروپا شروع می شود و به پیدایش معماری و هنرمدرن می رسد. با تغییر برنامه های دانشكده معماری دانشگاه ملی و دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، كه تحت تأثیر تحولات دانشكده های معماری اروپا انجام می شود، باور نیز در سال ۱۳۴۷ خود را به دانشكده هنرهای زیبای تهران منتقل می كند، جایی كه پیش از عزیمت به اروپا در آن تحصیل كرده است.
ترجمه كتاب «تاریخ معماری مدرن» نوشته پروفسور «بنه وولو» حاصل همین سال هاست كه این معلم معماری و شهرسازی به دلیل كمبود كتاب در زمینه تدریس خود انجام می دهد، كتابی كه بعدها پایه درس معماری مدرن اروپا می شود.
باور اما، به همین ترجمه و تدریس قناعت نمی كند و همزمان به تدریس معماری معاصر ایران نیز می پردازد.
این تدریس همزمان كه همراه با عهده دار شدن مسئولیت طرح های معماری سال چهارم دانشكده هنرهای زیبا هم بوده است، تا سال ۵۸ ادامه می یابد. او از سال ۵۰ تا ۵۲ به سمت مدیر گروه معماری دانشگاه تهران و در سال ۵۶ به سمت مدیر گروه شهرسازی دانشگاه تهران انتخاب می شود و اما اگر در همین باره زمانی بیشتر جست وجو كنیم و از فعالیت های آموزشی دكتر باور مقداری فاصله بگیریم، باید گوشه چشمی هم به مسئولیت های دیگری داشته باشیم كه او در این سال ها داشته است. مهندس ارشد طرح های مخصوص اداره مهندسی شركت ملی نفت ایران در فاصله بین سال های ۱۳۴۵ تا ،۱۳۴۸ عضو كمیته انتخابات و ترفیعات دانشكده هنرهای زیبا، عضو شورای اجرایی گروه معماری دانشكده هنرهای زیبا، عضو شورای اجرایی گروه شهرسازی، عضو شورای قضاوت طرح های دیپلم دانشكده هنرهای زیبا، عضو شورای قضاوت طرح های شهرسازی (طرح های جامع) در وزارت مسكن و شهرسازی، مسئول صدور كارت اشتغال به كار معماران در وزارت دادگستری، طرح و اجرای تعداد زیادی خانه های مسكونی در تهران، طرح و اجرای مجموعه بهداشتی و رفاهی در پالایشگاه تهران، طرح و اجرای آپارتمان های كوچك در عباس آباد تهران، طرح مجموعه مسكونی ـ تجاری ـ تفریحی در بلوار كشاورز و طرح و اجرای تعداد زیادی ویلاهای مسكونی در شهرك غرب تهران در زمره كار و تلاشی بوده كه در این سال ها و در یك دوره از زندگی باور، رقم خورده است. در این میان مهم تر از همه، مدیریت و طراحی طرح جامع شیراز است كه پس از پایان به مدیریت و طراحی طرح جامع یزد قطع می خورد و همزمان با طرح جامع شهر صنعتی ساوه ادامه می یابد. تأسیس دفتر خصوصی معماری و دو طرح بزرگ مجتمع مسكونی و تجاری در بلوار كشاورز تهران نیز محصول همین سال هاست كه با شروع و وقوع انقلاب ۵۷ منتفی می شود.
بعد از انقلاب، زندگی شخصی و حرفه ای دكتر باور وارد مرحله دیگری می شود. سفر به خارج از كشور در سال ۱۳۵۸ و اقامت در كشور برزیل تا سال ،۱۳۷۱ صورت بندی كلی این مرحله جدید به حساب می آید. او در این سال ها در ۵ كنكور ملی برزیل شركت و در سه تای آن ها تقدیرنامه كتبی دریافت می كند. در همین سال ها یك رویداد جالب اتفاق می افتد. معمار ایرانی به همراه برادرش «فرخ» و به دعوت رئیس جمهوری كشور «بوركینافاسو» به شهر «ایگودوگو» (پایتخت بوركینافاسو) سفر می كند و در ۲۰ روز طرح های مسكن سازی و اصول شهرسازی را برای آن ها پیاده می كند. طرح بنای یادبود برای بوركینافاسو، كه ملهم از توتم هاست و به تصویب رئیس جمهور آن كشور می رسد، یادگار همان ۲۰ روز سال ۱۳۶۶ است.
طرح و اجرای چند خانه مسكونی در شهر پیانو (ایتالیا)، طرح مركز فرهنگی ـ اجتماعی اسلامی (مسجد) در شهر رسیف (برزیل)، طرح ساختمان حسابداری در شهر برزیلیا (برزیل) و طرح ساختمان تجاری در شهر سن پائولو نیز از جمله رویدادهای حرفه ای زندگی دكتر باور در همان سال های اقامت خارج از كشور به شمار می رود.
بازگشت به ایران در سال ۱۳۷۲ و آغاز یك سری فعالیت های دیگر به طور مشخص سومین بازه زمانی زندگی شخصی و حرفه ای این معمار معلم و این معلم معماری است، كه ابتدا در دانشكده محیط زیست دانشگاه تهران و با سه ترم درس كارگاه طراحی محیط آغاز می شود و با كارگاه واحد ۴ دانشكده معماری دانشگاه آزاد واحد قزوین ادامه می یابد و به مسئولیت طرح كارگاهی واحد ۴ دانشكده معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مركز ختم می شود. روندی كه در حال حاضر و در حد ظرفیت رسمی محدود به مسئولیت پایان نامه های كارشناسی ارشد دانشكده های معماری شیراز، كرمان، همدان، قزوین، تبریز و تهران شده است.
باور، در حال حاضر مشغول تألیف كتابی است با عنوان «تاریخ معماری معاصر ایران» كه تا اواخر امسال یا اوایل سال آینده منتشر خواهد شد.
او در این كتاب به تأثیر روح زمانه در پیدایش معماری نوین ایران پرداخته است. به طوری كه وقتی از او درباره معماری و شهرسازی معاصر ایران می پرسم، با توجه به پژوهش های خود در كتاب یادشده، چنین پاسخ می دهد: «شهرسازی علم جدیدی بود كه در اواخر دهه چهل در ایران پایه گذاری شد و داشت به نتایج مثبت خود می رسید نتایجی كه بر اثر ایجاد جنگ تحمیلی متوقف شد. از سال ۱۳۶۸ به بعد كه فعالیت های این رشته دوباره رونق گرفت، متأسفانه به دلیل هجوم بی رویه روستاییان و جنگ زده ها به شهرهای اصلی، شهرهای ما در مورد ضوابط و معیارها، همه خصوصیات علمی و منطقی خود را از دست دادند. به طوری كه برگرداندن آنها به یك سری قوانین و ضوابط مختص شهرسازی تا به امروز امكان پذیر نشده است.
انتقاد من از دید معمارانه اما، به فعالیت های برج سازی تهران معطوف می شود كه متأسفانه در زمان تصدی گری آقای كرباسچی در شهرداری تهران و به دلیل درآمدهای بیشتر شهرداری با فروش تراكم یا تراكم در فضا شروع شد. ساخت برج ها در نقاط مختلف شهر تهران، این شهر را به صورتی غیرمنتظم سه بعدی كرد. به طوری كه شمال شهر كه در طرح جامع تهران كم تراكم قلمداد شده بود با برج سازی های بی رویه و نامتجانس و غیرقانونی به یك منطقه متراكم تبدیل و باعث به هم ریختگی نظم اجتماعی و مخدوش شدن فعالیت ها و حركت های شهری شد. این برنامه غیرفنی كه فقط منافع بیشتر شهرداری را در نظر داشت، قانون «مبدأ و مقصد» را در شهرسازی تهران به هم ریخته است.
چیزی كه در نهایت به مخدوش شدن ارتباطات درون شهری انجامیده است. بیشتر مشكلات ترافیكی امروز هم به دلیل توجه نكردن به مسائل شهرسازی و گسترش بی رویه شهر است. آنچه كه در زمان شهردار گفته شده در این شهر به وقوع پیوست و پیاده شد در ظاهر ایجاد فضاهای سبز درنقاط مختلف و در مقیاس های متفاوت بود و در باطن برج سازی بی رویه را به دنبال داشت. در این بین متأسفانه مردم فقط فضاهای سبز را می دیدند و از عواقب این برج سازی بی اطلاع بودند. امروزه برج سازی در كشورهایی مانند آمریكا به دلیل هماهنگ نبودن با روحیات ساكنان آن ها جذابیت خود را از دست داده و منسوخ شده است و جامعه شناسان و روان شناسان یك چنین ساختمان های بلندمرتبه ای را برای سكونت تأیید نمی كنند. متأسفانه اما، چیزی كه در خارج از بین رفته و از رونق افتاده، تازه در اینجا جوانه های نوظهور خود را نمایانده و به فكر ناقص مال اندوزان ، عاملی برای كسب ثروت شده است. علاوه براین ساختمان هایی كه تا قبل از برج سازی با ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان در هر مترمربع ساخته می شد، حالا و با رونق گرفتن برج سازی به چندین میلیون تومان افزایش یافته است كه علت آن سرشكن شدن مبالغی است كه با عنوان خرید تراكم به شهرداری پرداخت می شود. در خارج اگر برج سازی یكی از دلایل ایجاد فضای سبز در اطراف مجتمع های مسكونی به شمار می رفت، در ایران و در زمین های تفكیك شده شهری ـ كه مختص ساخت یك ویلای مسكونی بود ـ بدون در نظر گرفتن فضای سبز برج ها ساخته شدند، اما اگر بخواهم خیلی خلاصه بگویم برج سازی رایج در ایران خارج از همه قوانین زیست محیطی و انسانی بوده و هست.»
و اما بالاخره دكتر باور این روزها سرگرم فعالیت های معماری و شهرسازی خود در یكی از دفاتر مهندسان مشاور تهران است. طرح جامع نمایشگاه بین المللی تهران و مطالعات و تحقیقات برای پارك ـ موزه نفت در مسجد سلیمان از كارهایی است كه وی در این دفتر به انجام رسانده است. باور این روزها سخت مشغول مطالعه روی مدارس ابتدایی و راهنمایی است تا با تهیه طرحی به فراخوان طرح هویت بخشی به مدارس ایران كه از سوی سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس كشور مطرح شده است پاسخی در خور بدهد. در این طرح سازمان نوسازی مدارس قرار است از همه معماران صاحب صلاحیت ایرانی مقیم داخل و خارج از كشور دعوت كند كه طرح هایی برای ساخت ۲۵هزار مدرسه بدهند. سیروس باور نیز یكی از كسانی است كه به طور مشخص دراین طرح ملی به همكاری دعوت شده است.

زینب حسینجانی

منبع : روزنامه ایران