باشگاه فکری؛ راهی برای تبادل اندیشه‌ها در برخورد با چالشهای صنعت برق

در عصر ارتباطات راهكارهای جدیدی برای ارتباطات موثر و بیشتر افراد انسانی از جمله كسانی كه در عرصه روابط عمومی كار می‌كنند مدنظر قرار گرفته شده است. یكی از این راهكارها، تشكیل تالار فكر باشگاهی برای فكرورزی و فكرسازی است.
در مقاله زیر كه به وسیله غلامرضا خیرخواه مدیر روابط عمومی شركت توزیع برق استان مركزی تدوین شده نحوه تشكیل تالار فكر باشگاهی برای فكرورزی و فكرسازی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
كلیدی‌ترین عنصر در تامین معاش و امنیت هم میهنان انرژی الكتریكی است. لزوم توجه و سرمایه‌گذاری علمی و فكری در این مقوله كاملاً مشهود و ملموس است. تالار یا اتاق فكر یا گفت‌وگو كانونی است كه در آن انسان‌های باتجربه گرد هم می‌آیند و برای مسائل مختلف فكر و چاره‌جویی می‌كنند. انسان همواره نیازمند تصمیم‌گیری صحیح و خلق فرصتهای نوین برای بقا و افزایش كیفیت زندگی بوده است. كانون‌های فكر، ساز و كار مناسبی برای به كارگیری فكر، ایده، نظر و علم و دانش در زمینه خدمت به جوامع بوده و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران را از داده‌های خود برخوردار كرده‌اند.
اتاق فكر ماهیتی متغیر و ارتقاء‌پذیر دارد. اتاق فكر، منطق فكر شفاهی و باشگاه فكرسازی و به طور كلی با اتاق بحران مدیریت و اعمال استراتژی برای تحول و تكامل وضعیت موجود متفاوت است. این اتاق مكانیزمی برای تصمیم‌سازی فكر جهت تصمیم‌گیری علمی در حوزه انسانی است. این اتاق بازوی مطالعات طراحان و مدیران ارشد حكومتی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی خواهد بود. به طوریكه در برنامه‌نویسی و برنامه‌سازی مفهومی و فكری نقش بایسته ایفا خواهد كرد و امكان نقدگرایی و پرسش آفرینی جریان می‌یابد.
اتاق فكر استراتژی سیستمی برای فكر كردن است و در عین حال سیستمی بودن این اتاق، طراحی برای یكسانی و همسانی نیست بلكه در قلمرو متفاوتی امكان ظهور می‌یابد. اتاق فكر هم پیوندی به گذشته دارد و هم نگاهی به آینده دوخته است.
یكی از ویژگی‌ها و در حقیقت لوازم توسعه، ایجاد اتاق فكر یا به عبارتی ”تینك تانك“ است. ضرورت ایجاد كانون تفكر در قلب تصمیم‌گیریها به شدت احساس شده و با توجه به اینكه محورهای اصلی توسعه نیاز به برنامه‌ریزی علمی دقیق دارد وجود این مهم كاملاً ضروری است.
از وظایف نهادهای مولد اندیشه می‌توان به شناسایی و توصیف و صورتبندی دقیق مسائل مورد نظر، ارزیابی نقادانه سیاستها و برنامه‌ها و مسائل جاری و در شرف ظهور و ارائه دیدگاههای تحلیل گرایانه، تبدیل ایده‌های كلی و شكل نگرفته و پیشنهادهای خام به سیاستها و برنامه‌های دقیق و قابل اجرا در عمل اشاره كرد. ارزیابی نقادانه سیاستها و برنامه‌ها، فراهم آوردن زمینه برای مبادله سازنده اطلاعات و نظریات میان چهره‌های اصلی مشاركت‌كننده شناسائی و تربیت نیروهای صاحب‌نظر در قلمرو تحقیقات مربوط به سیاستگذاری، انجام مطالعات تطبیقی و مورد تجربه كشورهای توسعه یافته از دیگر دلایلی است كه راهكار اتاق اندیشه را مدنظر قرار می‌دهد و بررسی نقاط قوت و ضعف آنها معرفی و عرضه نیروی كار ماهر به دولت مردان و
سیاستگذاران ، توضیح و تفسیر سیاستها برای رسانه‌ها و افكار عمومی، بومی‌سازی سیاستها و الگوهای اندیشه‌ای بدست آمده از ترازیابی‌ها و مطالعات تطبیقی، ایجاد اجماع بین مجریان، مطالعات آینده‌شناسی و آینده‌نگاری از دیگر مواردی است كه ضرورت ایجاد اتاق فكر را پیش آورده است.
از ویژگی كانون‌های تفكر جمع‌اندیشی، تولید فرآورده های فكر و انتقال به مخاطب، معطوف بودن كوشش‌ها به مسائل روز، درگیر نشدن در مسائل اجرائی و تشریفات ستاد رسمی سیاستگذاری است. نقد گفتمان وضعیت فكر و دانش برای ساختن وضعیت و موقعیت فكری جدید، دعوت به موضوع خودباوری، خودآگاهی و فراهم‌سازی فكر خود بنیاد و فراهم كردن منطق امكان خوداصلاحی جزو مواردی است به وجود آوردن دغدغه فكرورزی و فكرسازی پایه جهت تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در كانونهای تفكر جمع‌اندیشی مدنظر قرار می‌گیرد.
ایجاد زیرساخت مدلهای طرح و برنامه‌ای و شیوه‌ای برای اعمال مدیریت فكری، باشگاه فكرسازی و راهی برای حاكمیت فكر، هدایت ذهن جامعه به سمت نوگرائی و كانونی برای فكر كردن، فكرورزی روش ضد در خانه تاریكی‌ها از نكات دیگری است كه اندیشه‌ورزان اتاق فكر را به تكاپو و جنبش وا می‌دارد.
كانون‌های تفكر به ترویج و اثربخشی فرآورده های فكری خود بها می‌دهند و همین خصوصیت بارز است كه ساختار كانون‌های تفكر، مهارت‌های نیروی انسانی فعال در آنها و سایر ابعاد این مراكز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عبارتی، توضیح و تفسیر سیاست‌های انتخابی برای رسانه‌ها و افكار عمومی و نخبگان فصل مهمی از مساعی و تلاش‌های این مراكز را شامل می‌شود كه دستگاه‌های اجرایی كشور در این زمینه ضعف مفرطی دارند. ویژگی مهم دیگری كه فعالیت‌های كانون‌های تفكر از سایر مراكز پژوهشی جدا می‌كند، تأكید و تمركز این مراكز بر آینده و رخدادهای پیش‌رو است. امروزه در كشورهای توسعه یافته شاهد رشد فراگیر علم آینده‌شناسی و آینده پژوهشی (future study) هستیم. این تأكید به نوعی برخاسته از سرعت بالای تحولات است كه ما را مجبور به پیش‌بینی (forecast) می‌كند.
امروزه حتی بحث آینده‌نگاری (foresight) مطرح است، به این معنا كه برای ساختن آینده باید تفكر و اندیشه كرد. این ناشی از تغییر پارادایم آینده مختوم و غیرقابل تغییر به آینده قابل پیش‌بینی و قابل تغییر است. هرچند این بحث عمدتاً در حوزه و مدیریت تكنولوژی مطرح شده، در آینده‌نگاری اهداف مختلفی را دنبال می‌كند كه از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به حصول اجماع، استراتژیك كردن سازمان نه صرفاً تدوین استراتژی، تهیه نقشه‌های راه (road map) و ... را اشاره كرد.
امروزه در ادبیات مدیریت استراتژیك، فرآیند تدوین استراتژی از خروجی آن كه متن استراتژی است اهمیت بیشتری پیدا كرده است. اگر این فرآیند یعنی آینده‌نگاری به خوبی انجام شود و اساساً جایی برای آن باز شود شاهد چشم‌انداز و استراتژی‌هایی خواهیم بود كه مورد تایید هستند.
نكته مهم دیگری كه در معرفی كانون‌های تفكر باید مدنظر قرار داد نقش به اصطلاح مترجمی آنها است. این مراكز نقش فعالی در انتقال دیدگاه‌های كارشناسان به مدیران دارند و به نوعی نقش حلقه واسط را ایفا می‌كنند.این‌مراكز به واسیله برخورداری از كارشناسان مختلف با نظام‌های متفاوت قادر خواهند بود با تولید گزارش‌های خلاصه اجرایی برای مدیران(executive summary) این خلاء را پر كنند.
بدون تردید جامع‌نگری، غنی‌سازی، ابتكار و نوآوری، كیفیت سرعت و بهره‌وری از تصمیمات مرهون فكر و اندیشه‌ای است كه در اتاق فكر شكل گرفته است. تعامل بین نخبگان ابزاری برای مدیران اجرائی كشور بوده و نخبگان فكری می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد تحول شوند. یكی از تعاریفی كه بتواند توجیه كننده این مساله باشد این است كه اگر مدیران در گذشته صرفاً با تكیه بر دانش خود و حلقه محدود مشاوران به اداره امور عمومی سازمان همت می‌گمارند اینك با بهره‌گیری از چنین سازه‌ای می‌توانند به اداره عمومی امور بپردازند.
به طوری كه در تصمیم‌گیری خود با بهره‌گیری از تفكر جمعی، ضمن شناسائی فرصتها، تهدیدها و نقاط ضعف و قوت (swot) خطاپذیری عملكرد خود را به حداقل كاهش دهند. اهتمام تعهد و توجه به ویژه به اهل تفكر و سیاست در این كانونها و همچنین بازبینی علمی مستمر و منظم آنها برای مصون ماندن از آسیبهای احتمالی مساله‌ای ضروری است.

منبع : ماهنامه پیک برق