انگاره‌های اوقات فراغت (۳)

بر حاشيه‌ٔ شهرک‌ها، خانه‌ها جاى خود را به زمين‌هاى حتى بازترى مى‌دهد. در اينجا کاربرى‌هاى کشاورزى با کاربرى‌هاى تجارت رقابت مى‌کنند. به‌طورى‌که در بريتانيا 'کرانه‌هاى شهرى‌' ، امکاناتى براى قدم زدن بر روى حدود ۱۲۰،۰۰۰ مايل راه باريک و پياده‌رو را فراهم مى‌کند و تفريح بيرون شهرى را نسبتاً به آسانى براى ساکنان محل و نواحى تحت شهرى ايجاد مى‌نمايد. پائين‌تر بودن بهاء زمين و دخالت‌هاى سياسى در زمينهٔ حفاظت از نواحى واقع در 'کمربندسبز' کاربرد گسترده‌تر زمين مانند زمين‌هاى گلف، اسب‌دواني، پارک‌هاى وسيع و خانه‌هاى بى‌انتهاى روستائى را امکان‌پذير مى‌سازد و به‌عنوان يکى از جاذبه‌هاى عمدهٔ جمعيت شهروندى عمل مى‌کند ۴۱% از سفرهاى تفريحى مطابق آمار مرکز پژوهش اوقات فراغت، ۱۹۸۶ در محدودهٔ ۱ کيلومترى تأسيسات شهرى انجام مى‌گيرد.

به‌طور سنتي، نقاط واقع در پيرامون شهر فرصت‌هائى براى اوقات فراغتِ ساکنان ثروتمند محلى و کسانى که از مراکز نزديک به آنجا سفر مى‌کنند فراهم مى‌آورد. بيشتر مشکلات به‌علت برخوردهاى بين کاربرى‌هاى تفريحى و کشاورزى زمين و فشار توسعهٔ شهرى پديد آمده است. جايگاه‌هاى رو به افزايش 'ميدان‌هاى سرسبز ' حاشيهٔ شهرى نقاطى مطلوب براى مراکز تجارى در سطح بازارهاى بسيار وسيع، و سرمايه‌گذارى جديد صنعتى به‌شمار مى‌آيد زمين‌هائى که به‌راحتى با اتومبيل به‌عنوان يکى از وسايل رفاهى و در عين حال اوقات فراغت واقع در لبهٔ شهرک‌ها به‌حساب مى‌آيد. ادامهٔ حفاظت کمربند سبز (که هم اينک ۱۴% از زمين‌هاى انگلستان را تشکيل مى‌دهد) بايد على‌القاعده اين اطمينان را فراهم آورد که کاربرى اوقات فراغت يکى از زمينه‌هاى رقابتى نسبتاً قدرتمند در نواحى واقع در حواشى شهر به‌شمار خواهد رفت. به‌نظر مى‌رسد که در هم آميزهٔ خانه‌هاى افراد طبقهٔ بالا که روزانه بين محل سکونت و محل کار خويش در رفت و آمد هستند، و فضاهاى سبز و منطقه (السون ۱۹۸۶) به‌طورى‌که از جدول (فضاهاى ويژه اوقات فراغت) برمى‌آيد پايدار باشد، از طرفى چنين مى‌نمايد که برخوردهاى ناشى از فشارهاى توسعه‌اى از سوى صنايع جديد، فروشگاه‌هاى زنجيره‌اى و خانه‌سازى ادامه يابد.

در فراسوى 'حاشيه‌ٔ شهري' ، نواحى روستائى مناسب عملکردهائى دارد از لحاظ کاربرى‌هاى تجارى زمين بين تسلط کشاورزي، حمل و نقل مادر، در نقاط خاصى مبارزه‌اى صورت مى‌گيرد. چشم‌انداز زندگى و شيوه‌هاى روستائى در نقاط زيبائى طبيعي، 'حيات‌وحش' ، پارک‌هاى ملى و نقاط تحت مقررات زيبائى‌هاى طبيعى چشمگير مورد حمايت و محافظت قرار گرفته است. در اينجا برخوردهاى عمده اختلاف اشکال و بهره‌بردارى از منابع و عدم رغبت جمعيت‌هاى محلى براى تحمل گردشگران و بازديدکنندگان يک‌روزه روى مى‌دهد. همچنين ممکن است تضادهائى بين کاربران شهرى اين نواحى که به فعاليت‌هائى مانند شرط‌بندي، مطالعهٔ طبيعت يا تماشاى فضاى سبز مى‌پردازند و کاربرى‌هائى از قبيل جاده‌سازي، بازى‌هاى پرسروصدا مانند موتورسوارى مسابقه‌اى در بيرون از جاده‌ها پيش آيد. در مواردى مانند خانه‌هاى دست دوم، ترافيک يا خانه‌هاى جديد، مشکل عمده قابليت و جدائى شهرى است براى تخريب شيوه‌هاى زندگى خود، و حالت دورافتادگى و جدائى که به ظاهر مورد توجه خود آنان است. اين توان تخريبى کاربرى اوقات فراغت، معماگونه بزرگترين تهديد بالقوه براى نواحى جذاب روستائى به‌شمار مى‌آيد (جيلگ ۱۹۷۸;Gilg، کلوک Cloke; ۱۹۸۷).

بنابراين انگارهٔ فضائى کاربرى‌هاى اوقات فراغت را مى‌توان تعيين کرد. توزيع تسهيلات بازتاب فشارهاى تجارى و دخالت‌هاى سياسي، کافى است که بتوان آن را به‌طور وسيع در بيشتر نواحى شهرى شناسائى کرد. نقاط ويژه شرايط يگانه‌اى فراهم مى‌کند، ولى با توجه به عوامل زير به‌طور ساختار مى‌يابد:

- نيروهاى اجتماعى (صرف انرژي، شيوه‌ها و مراحل زندگي، تعادل جنسيتى و علايق قومى و غيره).

- نيروهاى اقتصادى (رقابت بر سرزمين يا ساختمان‌ها براساس سودآوردى يا بهره‌وري).

- نيروى سياسى (دخالت در جهت يارانه دادن يا حفظ کاربرى‌هاى ارزشمند يا نواحى پرارزش) نوعى قابليت پيشگوئى در کاربرى‌هاى اوقات فراغت پيش مى‌آورد که در بيشتر حوزه‌ها قابل مشاهده است.