|
| آرامگاه كاشف‌السلطنه، لاهيجان
|
|
| حاجى محمدميرزا معروف به کاشف‌السلطنه نخستين کسى است که کشت چاى را در گيلان مرسوم کرد و امروزه از برکت ابتکار و تلاش اوست که هزاران چايکار گيلانى با کشت اين محصول با ارزش، زندگى خود را تأمين مى‌کنند. وى در راه بوشهر در يک حادثه رانندگى کشته شد. آرامگاه او در شهر لاهيجان بر فراز تپه‌اى مشرف به باغ‌هاى چاى که کوه بيجار ناميده مى‌شود، ساخته شده است. نام او، يادآور چاى، اين پرمصرف‌ترين نوشيدنى مردم سراسر کشور است.
|
|
| آرامگاه كمال‌الملك، نيشابور
|
|
| در باغ شيخ عطار نيشابورى، مقبرهٔ محمد غفارى فرزند ميرزا بزرگ کاشانى ملقب به کمال‌الملک از مفاخر نقاشى ايران قرار گرفته است. اين بنا با سبک جديد و به صورت مشبک با شش ايوان در سال ۱۳۴۱ بر روى مقبرهٔ کمال‌الملک ساخته شده است.
|
|
| مقبرهٔ کمال‌الملک، به عنوان زيارتگاه فرهنگ‌دوستان و عاشقان هنر ايرانى، هرساله مشتاقان بسيارى را به سوى خود جلب مى‌کند. اين مقبره در شهر نيشابور واقع شده است.
|
|
| آرامگاه كورش كبير، (هخامنشيان)
|
|
| در مسير جادهٔ اصفهان - شيراز در دشت مرغاب، آرامگاه کوروش کبير قرار گرفته است. بناى آرامگاه مشتمل بر اتاقى چهارگوش است که بر فراز يک سکوى شش طبقه قرار دارد. اين بنا از سنگ‌هاى سفيد رنگ ساخته شده است.
|
|
| زير سقف اتاق تا سطح بالاى بام آرامگاه، در حدود سه متر فاصله دارد و در اين فاصله، محل دو قبر تعبيه شده است که يکى را خوابگاه ابدى کوروش و ديگرى را مدفن همسر او «کاسان‌دان» مادر کمبوجيه دانسته‌اند.
|
|
| اندازه‌هاى يکى از دو قبر، دو متر در يک متر و ديگرى ۱/۹۵ در ۰/۹۵ متر است که با دهليزى باريک به درازاى يک متر و پهناى ۳۵ سانتىمتر، به يکديگر مربوط مى‌شوند.
|
|
| اين دو قبر با وجود اين که در محل بين سقف زيرين اتاق و بام آرامگاه قرار داده شده بود در ادوار بعدى مورد دستبرد قرار گرفته و به طمع غارت آثار آن، بقاياى اجساد و استخوان‌هاى موجود در آن را از ميان برده‌اند. در حال حاضر، خرابى آن ترميم شده و به وسيلهٔ ميله‌هاى آهنى از ورود افراد به داخل آرامگاه جلوگيرى مى‌شود.
|
|
| در دوران اتابکان فارس (قرن هفتم هجرى) دشت مرغاب بيشتر رونق يافت و محوطهٔ آرامگاه کوروش تبديل به مسجد شد. نوشته‌ها و سال تاريخ مربوط به اين موضوع (رمضان ۶۱۲ هجرى) و نام اتابک سعد بن زنگى در گوشه و کنار اين محوطه، روى سنگ‌ها موجوداند.
|
|
| آرامگاه لقمان‌بابا (شيخ لقمان سرخسى)، سرخس
|
|
| بناى مقبرهٔ شيخ لقمان، از عرفاى قرن چهارم هجرى قمرى و معاصر با ابوسعيد ابوالخير و شيخ ابوالفضل سرخسى، از ابنيهٔ باشکوه و مهم تاريخى است که در سه کيلومترى سرخس واقع شده است. اين بنا شامل گنبدى آجرى با ايوانى بلند و تزئيناتى از آجرکارى و گچبرى مى‌باشد. قسمتى از بناى اصلى را به دوران سلجوقيان نسبت مى‌دهند و بقيهٔ آن به قرن هشتم هجرى قمرى تعلق دارد. بناى کنونى مقبرهٔ شيخ لقمان داراى گنبد دو پوشهٔ آجرى کوتاه است. نوار کمربند مانندى، قسمت مدور گنبد را از ساقه و ديوارهٔ آن که بر روى قاعدهٔ کثيرالاضلاعى قرار گرفته است، جدا مى‌کند. در بدنهٔ هر ضلع آن روزنه‌اى براى روشناييِ درون گنبد تعبيه شده است.
|
|
| پايهٔ اصلى بنا که گنبد سنگين و مجموعهٔ ساختمانى آن را نگاهدارى مى‌کند، بناى آجرى زيبايى است که شامل نمونه‌‌هاى گوناگونى از تزئينات آجرى است. درون طاق‌نماها، مزين به نقوش هندسى لوزى‌شکل (برجسته و گود) مى‌باشد. اين قبيل ريزه‌کارى‌هاى ظريف به منزلهٔ روکش زيبايى است که بر روى نماى اصلى و آجرى ساختمان نصب شده است.
|
|
| در سردرِ بنا، نمونه‌اى از گچبرى عالى باقى مانده است. در داخل بنا کتيبه‌اى به خط نسخ گچبرى شده است که تاريخ ۷۵۷ هجرى قمرى را نشان مى‌دهد. تزئينات داخلى آن مانند گنبد هارونيهٔ توس است. اين بنا را که تزئينات گچبرى و آجرکارى‌هاى ممتاز دارد، مى‌‌توان در رديف بناهاى مهم تاريخى و هنرى ايران محسوب کرد. اين بنا، تحت شمارهٔ ۱۶۵، در شمار آثار تاريخى باارزش ايران به ثبت رسيده است.
|
|
|
|
| اين آرامگاه در گوشهٔ شمال غربى مسجد جامع اصفهان واقع شده و مدفن چند تن از علماى بزرگ شيعه، از جمله آخوند ملامحمدتقى مجلسى و فرزندش آخوند ملاباقر مجلسى - صاحب بحارالانوار - است. ازارهٔ بقعه داراى کاشى‌کارى و بدنهٔ آن داراى تزئينات نقاشى و آينه‌‌کارى است. در داخل آينه‌کارى‌ها، دو تصوير قلمى از مرحوم آخوند ملامحمد باقر مجلسى ديده مى‌شود. سردرِ قديمى آرامگاه، در دالان شمالى مسجد جمعه قرار دارد و با مقرنس‌هاى گچى تزئين شده است. در کنار سردر مزبور، سقاخانه‌اى با کتيبه‌اى به تاريخ ۱۰۹۳ هـ.ق قرار دارد. همچنين باقى‌ماندهٔ سنگاب بزرگى با کتيبه‌اى به خط ثلث و نستعليق از آثار زمان شاه صفى در برابر ورودى مقبره برجاى مانده است.
|
|
| آرامگاه محتشم كاشانى، كاشان
|
|
| کمال‌الدين سيد على بن خواجه ميراحمد کاشانى، ملقب به شمس‌الشعراى کاشانى و متخلص به محتشم، از شاعران اوايل عهد صفوى است. وفات وى در سال ۹۹۶ هـ.ق روى داده است. وى بيشتر به سرودن مدايح و مراثى اهل بيت مى‌پرداخت و ترکيب‌بند معروف شهداى کربلا از اوست. آرامگاه وى در يکى از محلات مرکزى شهر کاشان موسوم به کوى محتشم واقع شده است. گنبد بقعهٔ کوچک وى با کاشى‌کارى زيبايى مزين شده است. سقف بقعه را با نقاشى‌هاى خوش آب و رنگ زينت داده‌اند. بر ديوارهاى چهار جانب بقعه، هفت بند مراثى محتشم به خط نستعليق سفيد بر زمينه‌اى سرمه‌اى در چهار رديف روى يکديگر نوشته و نقاشى شده است. ازارهٔ ديوارها را با کاشى خشتى پوشش داده‌اند. در خارج مقبره و مقابل صفهٔ نامبرده، ساختمان‌هايى مشتمل بر مسجد و حسينيه و آب‌انبارى بزرگ، متصل به يکديگر، ساخته شده که همگى محفوظ و معمور باقى مانده است.
|
|
|
|
| آرامگاه محمدشاه در ضلع غربى صحن عتيق، در ورودى مسجد بالاسر واقع شده است. تزئينات داخلى اين گنبد مجموعه‌اى از گچبرى و آئينه‌کارى است. لوح مرمر مرقد از نظر حجارى نفيس مى‌باشد.
|
|
| آرامگاه مختومقلى فراغى، روستاى آق‌تقا، مراوه، مينودشت
|
|
| آرامگاه مختومقلى شاعر شهير و پرآوازه ترکمن در روستاى آق‌تقاى در فاصله ۶۰ کيلومترى مرز پل قرار دارد. اين روستا از توابع بخش مراوه تپه شهرستان مينودشت است. مختومقلى يکى از شخصيت‌هاى ادبى و حماسى ترکمن‌ها به شمار مى‌آيد و بويژه در عرصه ادب و هنر جمهورى ترکمنستان از جايگاه ويژه‌اى برخوردار است.
|
|
| خلاقيت ادبى مختومقلى توجه بسيارى از پژوهشگران و دانشمندان را به خود جلب نموده است. در اواخر قرن ۱۸ و اواسط قرن ۱۹ ميلادى برخى از اشعار او به زبانهاى آلمانى و انگليسى ترجمه و چاپ شد. در آغاز قرن بيستم بويژه پس از انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ ميلادى روسيه، اشعار برگزيده او به تمام زبانهاى جمهورى‌هاى سابق شوروى، همچنين به زبانهاى فرانسوى، لهستانى و انگليسى منتشر شد. در سالهاى پس از پيروزى انقلاب اسلامى ايران تعداد قابل توجهى از آثار منظوم مختومقلى به زبان فارسى ترجمه و نشر گرديد. در زير به عنوان نمونه يکى از اشعار مختومقلى فراغى آورده مى‌شود:
|
|
| حيراندادير - حيراندا
|
| عاشقلار حق عشقيندا
|
| حيراندادير - حيراندا
|
| گؤزلر ضعيف ايزيندا
|
| گرياندادير - گرياندا
|
|
| قيلدى آنگا حق رحمت
|
| نورِ تجلّى قُدرت
|
| خرقه گِيِن خواجه احمد
|
| سيراندادير - سيراندا
|
|
| يردن چيقان آغاچلار
|
| تيلى ثنالى غوشلار
|
| سُبحان سؤيِن درويشلر
|
| دوراندادير - دوراندا
|
|
| آييل، عاشقيم، آييل
|
| مجنوان بول، خلقا ياييل
|
| خليل اوغلى اسماعيل
|
| قُرباندادير - قرباندا
|
|
| طُور داغيندا دورانلار
|
| نيچه غايب ارنلر
|
| جمالينگ نى گؤرِنلر
|
| فرماندادير - فرماندا
|
|
| دولدوران بو دونياني
|
| سوزلان هر دو جهاني
|
| کُلِّ ايشينگ بيانى
|
| قُرآندادير - قرآندا
|
|
| مختومقلى، آچ تيللر
|
| قوللوق قيل آيلار، ييللار
|
| ارته قوللوُقسيز قوللار
|
| آرماندادير - آرماندا
|
|
|
|
|
| اين آرامگاه به پدر مستوفى‌الممالک - از رجال مشهور عهد قاجار - تعلق دارد که در ضلع شمال شرقى صحن عتيق قرار گرفته است. احداث و اصل بناى آرامگاه از شاه بيگم صفوى است که در سال ۱۳۴۵ هـ.ق از طرف فتحعلى شاه قاجار تعمير و ايوان آن نيز تزئين شده است. گچبرى آرامگاه به صورتى بسيار نفيس توسط «ميرزا يوسف خان مستوفي» فرزند مستوفى انجام گرفته است.
|
|
| آرامگاه مشرقين، شيراز (صفويان)
|
|
| در نزديکى آرامگاه خواجو در شيراز، در تنگ اللّه‌اکبر غارى قرار دارد که در گذشته جايگاه عبادت و رياضت عارفان بوده است. در برابر غار مقبرهٔ خواجه عماد‌الدين محمود وزير معروف شاه شيخ اسحاق اينجو (۷۵۴-۷۴۳ هـ.ق) قرار دارد. سنگ قبر آن به رنگ مايل به سرخ از آثار قرن نهم است و حاوى کتيبه‌اى است که نام دوازده امام در اطراف آن حک شده است.
|
|
| آرامگاه ملا فتح‌اللّه، كاشان
|
|
| ملا فتح‌اللّه کاشانى، مفسر معروف و صاحب تفسير منهج‌الصادقين است. آرامگاه وى داراى سنگ قبرى سياه رنگ به تاريخ ۹۹۸ هـ.ق در کاشان است. بر سه سوى آن، صلوات دوازده امام عليهم‌السلام به خط نسخ کنده شده است و به خط نستعليق نيز شش بيت نوشته شده است.
|
|
| آرامگاه مولانا حسين كاشفى، سبزوار
|
|
| مولانا کمال‌الدين حسين کاشفى - واعظ، نويسنده و فقيه دورهٔ تيمورى - اصلاً سبزوارى بوده و مدت‌‌ها در هرات به سر برده است و هم‌دورهٔ سلطان حسين بايقرا و اميرعلى شيرنوايى بوده است. وى در ۹۱۰ هـ.ق در سبزوار وفات يافت و آرامگاهش در ناحيهٔ جنوب شرقى سبزوار، در کنار خيابان نظا‌م‌الملک (شهدا) قرار دارد. محوطهٔ آرامگاه، مشجر است و از سه طرف ديوارکشى و از طرف خيابان نرده‌گذارى شده است. وسعت زمين آرامگاه، هزار مترمربع است و بناى آن، آميزه‌اى از معمارى کهنه و نو است. اين بناى نوساز در سه طبقه ساخته شده است. زيربناى طبقهٔ همکف آرامگاه، در حدود ۱۲۰ مترمربع است. کف ساختمان نسبت به محوطه، در حدود هفتاد سانتىمتر بلندتر است و سطحى مستطيلى با سه پلهٔ سنگى، بنا را دور مى‌زند. اين بنا از طرف شمال و جنوب داراى سه اتاق در زاويه‌هاى ستون‌هاى آجرى است که به منزلهٔ درهاى ورودى بنا و محراب ساخته شده است. نماى ساختمان، آجرکارى است و نوار کاشى کارى ظريف و زيبايى، همه جا، در زير قرنيزِ ديوارها، بنا را دور مى‌زند و در سه طبقه عيناً تکرار شده است. طبقهٔ اول داراى دو اتاق و طبقهٔ دوم داراى يک اتاق است که همانند طبقهٔ همکف در گوشه‌ها قرار دارند. به رغم سادگى، سايه‌روشن ديوارها، دورنماى زيبايى به‌وجود آورده است. سنگ‌قبر در وسط آرامگاه نصب شده و مقطع آن ذوزنقه‌ا‌ى‌شکل است. اين بنا در سال ۱۳۵۶ هـ.ش به سفارش انجمن آثار ملى بنا گرديده است.
|
