بوی بد دهان

بوى بد دهان اگر چه به ظاهر ممکن است چندان مهم به‌نظر نيايد ولى عملاً خيلى حائز اهميت است و گاهى با سرنوشت اجتماعى شخص در رابطه بوده و هست. بارها اتفاق افتاده که منشى واجد تمام شرايط کاري، تنها به علت بوى بد دهان از کار اخراج شده است و يا اينکه زوجى موافق با هم 'از نظر اخلاق و رفتار' تنها به‌دليل بوى بد دهان يکى از طرفين، مجبور به ترک يکديگر گشته‌اند و اتفاقات ديگرى که خود با آنها آشنا هستيد. حال بايد ديد بوى بد دهان چيست و از کجا ناشى مى‌شود. به‌طور کلى بوى بد دهان را مى‌توان ناشى از دو علل دهانى و دندانى و علل عمومى دانست.

- علل دهانى و دندانى:

۱. عدم رعايت بهداشت دهان و دندان: نشستن دهان و دندان باعث مى‌شود که خرده‌هاى غذايى در بين دندان‌ها گير کرده و محيط خوبى جهت رشد و تکثير ميکروب‌ها ايجاد کند و بوى بد دهان را موجب گردد. در اين مورد شايد بگويند 'بسيار ديده شده کسانى که هرگز دهان خود را نشسته‌اند و بويى هم از دهان آنها احساس نشده' آرى حقيقت دارد ولى بايد توجه داشت که شرايط تغذيه ارگانيزم دهان همه يکسان نيست و يا ترشحات بزاقى فرد طورى است که مانع تخمير خرده‌هاى غذايى مى‌شود و يا رژيم غذايى شخص نوعى است که خود به‌خود دندان‌هاى وى تميز و لثه‌هاى او مالش مى‌بيند. بنابراين اين امر استثناء بوده و در حالت کلى براى از بين بردن بوى بد دهان، بايستى با استفاده از مسواک و خميردندان مناسب، دهان و دندان را شست.

۲. دندان‌هاى پوسيده: دندان‌هاى پوسيده به دو طريق ممکن است باعث بوى بد دهان گردند. اول اينکه به‌علت وجود پوسيدگي، حفره‌هاى مختلفى در دندان پيدا مى‌شود که خرده‌هاى غذايى را در خود جاى مى‌دهد و در نتيجه محيط مناسب جهت تخمير و رشد و تکثير ميکروب‌ها ايجاد مى‌کنند. ديگر آنکه وجود عفونت‌هاى دندانى نيز که اکثراً در پوسيدگى‌هاى شديد ديده مى‌شود مى‌تواند باعث بوى بد دهان گردد. بنابراين براى درمان بوى بد دهان، لازم است سعى کنيم کليه پوسيدگى‌هاى دندان‌ها را درمان و پر کنيم تا بدين وسيله مانع جمع شدن ميکروب‌ها و تکثير آنها در حفرات پوسيدگى گرديم.

۳. ورم لثه و مخاط دهان: زمانى که به هر دليل ممکن لثه و يا مخاط دهان متورم گردند، ممکن است در اثر ترشحات مختلف پاتولوژيک، موجب بوى بد دهان شوند.

۴. پيوره: يکى از عللى که به شدت باعث تعفن دهان مى‌شود، مجموعه بيمارى‌هايى است که به نام پيوره ناميده مى‌شوند. در برخى از آن نوعى ترشحات چرکى در دهان و به‌خصوص جدارهاى داخلى لثه‌ها يا در حقيقت طوق دندان‌ها مشاهده مى‌شود که خود اين چرک و ترشح باعث عفونى و بدبو شدن دهان مى‌گردند. براى از بين بردن اين ناراحتي، ابتدا بايستى بيمارى را درمان کرد و مانع ترشح چرک شد و سپس به معالجه اساسى پرداخت.

۵. وجود پروتزوهاى دندانى در دهان: اين موضوع اغلب به تميز نشدن پروتزها و مواد مصرف شده در پروتز مربوط است. براى معالجه بايد کسانى که پروتز ثابت و يا متحرک دارند توجه داشته باشند که بايد پروتزهاى خود را کاملاً تميز نگاه‌دارند و طبق دستور دندان‌پزشک خود نسبت به مراقبت‌هاى بهداشتى آنها اقدام کنند. اگر بوى بد دهان مربوط به مواد به‌کار رفته در پروتزها باشد، به تعويض جنس پروتز مى‌توان از ايجاد بوى بد دهان جلوگيرى نمود.

۶. ناهنجارى دندان: شايد تصور کنيد ناهنجارى‌هاى دندان نمى‌تواند نقشى در بوى بد دهان داشته باشد. اين اشتباه محض است. وضع قرار گرفتن دندان‌ها از لحاظ بوى بد دهان رل مهمى را بازى مى‌کنند. مثلاً سوار شدن دندان‌ها بر روى هم و کمى جا باعث مى‌شود که مسواک در فواصل آنها خوب کار نکند و جاى مناسبى براى تخمير خرده‌هاى غذايى به‌وجود آيد. با هموار کردن دندان‌هاى ناهموار و يا رديف کردن آنها که در اصطلاح علمى به آن ارتودنسى مى‌گويند مى‌توان جلوى بوى بد دهان را گرفت.

۷. پرکردگى‌هاى بد: اگر پرکردگى‌ دندان‌ها با مهارت انجام نگيرد، جمع‌شدن مواد غذايى در قسمت‌هاى ناصاف که خوب پرداخت نشده است مى‌تواند باعث بوى بد دهان گردد.

۸. تغيير در ترشحات بزاق: هر گونه عللى که باعث تغييراتى در ترشح بزاق گرديده و يا نسبت ترکيبات متشکله آن را تغيير دهد ممکن است علت بوى بد دهان باشد.

۹. اعمال جراحي: چه بسا پس از جراحى دندان‌ها و حتى پس از کشيدن يک دندان، بوى نامطبوعى در دهان احساس شود که قاعدتاً پس از بهبود زخم از بين مى‌رود ولى بهتر است براى التيام سريع زخم و پيشگيرى از شدت بو، با نظر جراح دندان‌پزشک، در اين موارد داروهاى ضد عفونى‌کننده تجويز شود که کمک مؤثرى در از بين بردن بو و سرعت التيام زخم مى‌باشد.

۱۰. جرم دندان: جرم دندان نيز يکى از عللى است که مى‌تواند باعث بوى بد دهان گردد. اين رسوبات انواع گوناگون دارند که خود محيط و محل مناسبى براى کشت ميکروب‌ها درست مى‌کنند و ميکروب‌ها اغلب در آنجا جاى گرفته و به توليد و تکثير خود مى‌پردازند و بدين نحو عامل عمده‌اى جهت ايجاد بوى بد دهان مى‌باشند.

- علل عمومى:

بيمارى‌هايى چون التهاب لوزه‌ها و سينوس‌ها، بيمارى‌هاى ريوي، مسموميت‌هاى غذايى و دارويى و شايد ده‌ها بيمارى عمومى ديگر ممکن است باعث بوى بد دهان باشند. با مراجعه به پزشک و بهبود بيمارى اين بوها نيز از بين خواهند رفت. ناگفته نماند که بر اثر مصرف اغذيه و يا مواد خوراکى مانند سير و پياز و يا مصرف مشروبات الکلى و استعمال دخانيات نيز، دهان بوى نامطبوعى به خود مى‌گيرد که از نظر روابط اجتماعى پسنديده نيست.