سوء مصرف‌ مواد و اعتیاد ـ drug abuse and addiction

سوء مصرف‌ مواد و اعتیاد عبارت‌ است‌ از مصرف‌ اجباری‌ و زیان‌ بار موارد روان‌گردان‌ با وجود پیامدهای‌ روانی‌ و اجتماعی‌ سویی‌ كه‌ برای‌ فرد به‌ بار می‌آورد. قسمت‌های‌ مختلف‌ بدن‌ مثل‌ دستگاه‌ عصبی‌ مركزی‌ (مغز و نخاع‌)، كبد، كلیه‌ها و خون‌ دچار مشكل‌ خواهند شد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. یك‌ احساس‌ شادی‌ و سرخوشی‌ موقتی‌

۲. رهایی‌ از اضطراب‌

۳. احساس‌ كاذب‌ اعتماد به‌ نفس‌

۴. افزایش‌ حساسیت‌ به‌ تصاویر و صداها (از جمله‌ توهمات‌)

۵. تغییر سطوح‌ فعالیت‌

۶. خواب‌آلودگی‌ یا برعكس‌، آشفتگی‌

۷. علایم‌ ناخوشایند یا دردناك‌ محرومیت‌ از مواد (خماری‌)

ـ علل‌ بیماری:

این‌ مواد امكان‌ دارد باعث‌ اعتیاد (یك‌ نیاز مهارناپذیر فیزیولوژیك‌) یا وابستگی‌ (یك‌ نیاز مهارناپذیر روانی‌) شوند. رایج‌ترین‌ مواد عبارتند از: نیكوتین‌، الكل‌، ماری‌ جوانا، آمفتامین‌ها، باربیتورات‌ها، كوكایین‌، تریاك‌ و موادی‌ مثل‌ كدئین‌، هروئین‌، متادون‌ و مورفین‌، مواد توهم‌زا پی‌سی‌پی‌ (گرد فرشتگان‌)، مسكالین‌، ال‌اس‌دی‌، مواد فرار مثل‌ چسب‌، حلال‌ها، و رنگ‌ها.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. وجود یك‌ بیماری‌ كه‌ نیازمند تجویز داروهای‌ ضد درد یا آرام‌بخش‌ باشد.

۲. سابقه‌ خانوادگی‌ سوء مصرف‌ مواد

۳. مصرف‌ الكل‌

۴. خستگی‌ یا كار زیاد

۵. فقر

۶. مشكلات‌ روانی‌ مثل‌ افسردگی‌، وابستگی‌، یا پایین‌ بودن‌ عزت‌ نفس‌

۷. شاید عوامل‌ ژنتیكی‌ مؤثر باشند. بعضی‌ از افراد استعداد بیشتری‌ به‌ افتادن‌ در دام‌ اعتیاد دارند.

ـ پیشگیری‌:

با كسانی‌ كه‌ سوء مصرف‌ مواد دارند نشست‌ و برخاست‌ نداشته‌ باشید. قبل‌ از اینكه‌ گرفتار مواد شوید، اگر مشكلاتی‌ مثل‌ افسردگی‌ یا اضطراب‌ دارید، برای‌ مشاوره‌ مراجعه‌ كنید. به‌ تفریحات‌ سالم‌ بپردازید. پس‌ از جراحی‌، بیماری‌، یا وارد آمدن‌ آسیب‌، مصرف‌ داروهای‌ ضد درد و آرام‌بخش‌ تجویز شده‌ را در اسرع‌ وقت‌ متوقف‌ كنید و آنها را بیشتر از آنچه‌ نیاز دارید مصرف‌ نكنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

با اراده‌ قوی‌، مراقبت‌ پزشكی‌ مناسب‌، و حمایت‌ خانواده‌ و دوستان‌ می‌توان‌ بر این‌ مشكل‌ فائق‌ آمد. البته‌ توجه‌ داشته‌ باشید كه‌ امكان‌ افتادن‌ مجدد به‌ دام‌ اعتیاد وجود دارد و متأسفانه‌ زیاد هم‌ اتفاق‌ می‌افتد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. بیماری‌های‌ آمیزشی‌، كه‌ در معتادان‌ بیشتر اتفاق‌ می‌افتد.

۲. سوء تغذیه‌

۳. آسیب‌ رساندن‌ ناخودآگاه‌ به‌ خود یا دیگران‌ به‌واسطه‌ اثرات‌ روان‌گردان‌ مواد

۴. از دست‌ شغل‌ یا خانواده‌

۵. آسیب‌ برگشت‌ناپذیر به‌ اعضای‌ بدن‌

۶. مرگ‌ در اثر افراط‌ در مصرف‌ مواد

۷. زندانی‌ شدن‌

۸. عفونت‌های‌ جدی‌، مثل‌ آندوكاردیت‌ (عفونت‌ قلب‌)، هپاتیت‌، یا مسمومیت‌ خون‌ به‌ دنبال‌ تزریق‌ مواد با سرنگ‌های‌ غیر استریل‌ و آلوده‌

ـ درمان‌:

۱. به‌ مشكل‌ خود اعتراف‌ كنید.

۲. خواهان‌ كمك‌ تخصصی‌ باشید.

۳. روان‌درمانی‌ یا مشاوره‌

۴. بستری‌ شدن‌ در موارد بروز علایم‌ محرومیت‌ از مواد

۵. به‌ گروه‌های‌ حمایتی‌ بپیوندید.

۶. از معاشرت‌ با دوستانی‌ كه‌ شما را تشویق‌ به‌ مصرف‌ مجدد مواد می‌كنند خودداری‌ كنید.

۷. مسأله‌ را از خانواده‌ و دوستان‌ خوبتان‌ پنهان‌ نكنید. با آنها صادق‌ باشید و از آنها كمك‌ بخواهید.

ـ داروها:

دی‌سولفیرام‌ برای‌ وابستگی‌ به‌ الكل‌. وقتی‌ این‌ دارو مصرف‌ می‌شود، اگر فرد الكل‌ بنوشد، واكنشی‌ در او بروز می‌كند كه‌ كم‌كم‌ از الكل‌ بیزار می‌شود. متادون‌ برای‌ اعتیاد به‌ مواد مخدر، این‌ دارو خود یك‌ ماده‌ مخدر است‌ اما اثرات‌ ضعیف‌تری‌ دارد و می‌توان‌ از آن‌ برای‌ كاهش‌ شدت‌ علایم‌ محرومیت‌ از مواد مخدر دیگری‌ كه‌ فرد بدان‌ها اعتیاد دارد استفاده‌ نمود.

ـ فعالیت‌:

محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد. مرتباً و با علاقه‌ ورزش‌ كنید.

ـ رژیم غذائی:

یك‌ رژیم‌ غذایی‌ طبیعی‌ و متعادل‌ با پروتئین‌ زیاد داشته‌ باشید. اگر سوء تغذیه‌ دارید، مصرف‌ مكمل‌های‌ ویتامین‌ ممكن‌ است‌ ضروری‌ باشد.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما سوء مصرف‌ مواد یا اعتیاد به‌ این‌ گونه‌ مواد دارید. اگر دچار علایم‌ جدید و غیرقابل توجیه شده اید‌. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.