مکتب شیراز

مصون ماندن شيراز از هجوم مغول‌ها سبب گرديد اين خطه به‌عنوان محلى امن مورد توجه بسيارى از هنرمندان و دانشمندان قرار گيرد. از اوايل سدهٔ هشتم، کارگاه‌هاى شيراز تحت حمايت اميران اينجو فعاليت وسيعى را در مصورسازى متون ادبى و خصوصاً شاهنامه آغاز کردند.

چينى‌مآبى در تبريز کمترين تأثير را در نقاشى شيراز گذاشت. مکتب شيراز سنت پيشين نقاشى ايرانى را تداوم بخشيد.

تصاوير شاهنامهٔ فردوسى (۷۳۳ هـ.ق.) محفوظ در کتابخانه دولتى سن‌پترزبورگ، نمونهٔ خوبى از نقاشى نسخ شيراز در آن عهد است. در تصويرسازى اين شاهنامه بر صحنه‌هاى تاريخى و حماسى تأکيد شده است. تصاوير آزادتر و متنوع هستند و رنگ‌ها به‌صورت محدود و تفکيک‌شده به‌کار رفته‌اند. رنگ پروازى ساده و توأم با طراحى قوى است.

رونق فرهنگى شيراز در عهد مظفريان ادامه يافت. در ربع سوم سدهٔ هشتم، منظومه‌هاى تغزلى به برنامهٔ کتاب‌نگارى افزوده گشت و شيوه و اسلوب کار نيز تغيير کرد. بدليل ارتباط ميان شيراز و مراکز هنرى ديگر از سال‌ها قبل، رنگ‌هاى درخشان نقاشى‌هاى شيراز بر کار نگارگران تبريز و بغداد تأثير گذاشت و متقابلاً دستاورد فضاسازى فراخ از تبريز و بغداد به شيراز رسيد.

از عهد اينجويان چند کارگاه کتاب‌نگارى غير دربارى نيز در شيراز فعاليت داشتند که نسخه‌هاى کوچکى را مصور مى‌کردند و به هند، ترکيه و برخى نواحى ايران صادر مى‌کردند. به اين ترتيب سبک نگارگرى شيراز به مناطق ديگر نيز راه يافت.

در نگارگرى دوره مظفريان، عناصر ترکيب‌بندى بيش از پيش خصلت مفهومى و نمادين يافتند. از نسخه‌هاى مصور شده در شيراز شاهنامه (نسخهٔ کتابخانه، توپقاپو استانبول، ۷۷۲ هـ.ق.)، شاهنامه (نسخهٔ کتابخانه سلطنتى قاهره، ۷۹۶ هـ.ق.)، شاهنامهٔ وزير قوام‌الدين (۷۴۲ هـ.ق.)، مونس‌الاحرار نوشته محمد مدبر (۷۴۲ هـ.ق.)، ديوان اسکندر سلطان (۸۱۳ هـ.ق.) خاوران‌نامه (۸۵۴ هـ.ق. تا ۸۹۱) را مى‌توان نام برد. از نگارگران اين دوره مى‌توان از استاد شمس‌‌الدين، فرهاد، عبدالحي، جنيد و باباحيدر نام برد.