۳۰۰ ق.م. کتابخانه اسکندریه_مصر

کتابخانه اسکندريه بزرگ‌ترين کتابخانه روزگار باستان است. جوسفوس مورخ مى‌گويد: 'دمتريوس - Demetrius يونانى اهل فاليرون در کتابخانه پادشاه به ‌محض اطلاع از وجود هر کتاب که در خور مطالعه بود در صدد خريد آن برمى‌آمد' . شهر اسکندريه را اسکندر کبير در سال ۳۳۱ ق.م. بنياد نهاد. در اوايل دوره فرمانبرى بطالسه، اسکندريه پايتخت مصر شد، و تا اواسط قرن سوم قبل از ميلاد مسيح باشکوه‌ترين شهر ناحيه مديترانه بود. بطلميوس اول ملقب به سوتر (Soter) يکى از سرداران اسکندر بود که سرانجام حکومت مصر را به ‌دست آورد و مؤسس سلسله بطالسه شد. او به توسعه اسکندريه و تبديل آن به يک کانون فرهنگى همّت گماشت و کتابخانه مشهور اسکندريه را بين سال‌هاى ۲۹۰ تا ۳۰۰ ق.م. بنيان نهاد. سوتر امپراتورى را به ‌وجود آورد که سه قرن دوام يافت. شهرى ساخت که مدت هفتصد سال از شگفتى‌هاى عالم بود و کتابخانه و موزه‌اى تأسيس کرد که نهصد سال کانون فرهنگى جهان محسوب مى‌شد.

ديمتريوس در حدود يازده سال مقدار ۲۰۰،۰۰۰ طومار پاپيرورسى جمع‌آورى کرد. با فرمان بطلميوس هر کتابى که توسط خارجيان به مصر وارد مى‌شد مصادره مى‌گشت و پس از نسخه‌بردارى از آن، اصل را به کتابخانه اسکندريه تحويل و يک نسخه دست‌نويس به صاحب کتاب مى‌دادند. اغلب مورخان مقدار کتاب‌هاى کتابخانه را بالغ بر ۷۰۰،۰۰۰ طومار پاپيروس ذکر کرده‌اند که البته در مقدار اين مجموعه اعداد مختلفى وجود دارد. ساختمان کتابخانه داراى ده تالار بزرگ و در راستاى ديوارهاى وسيع آن گنجينه‌هاى عظيم Armaria شماره‌گذارى و عنوان‌دار قرار گرفته بود. مورخين گفته‌اند که جز بناى کاپيتول در رُم هيچ بنائى شکوه و عظمت معمارى کتابخانه اسکندريه را نداشت.

کتابخانه اسکندريه بيش از دو سده مرکز حيات فرهنگى جهان هلنيسم بود، تا آنکه به نخستين فاجعه گرفتار آمد. فرمانده نظامى روم يوليانوس قيصر، پس از پيروزى بر رقيب خود بوبى فى فارزالا در کشاکش جنگ‌هائى که در سال ۴۷ پيش از ميلاد در اسکندريه در گرفت دستور داد کشتى‌هاى بندر را بسوزانند، آتش به ‌سرعت گسترش يافت و کتابخانه اصلى بروخئوم را در کام خود کشيد. در اين آتش‌سوزى بسيارى از کتاب‌هاى فرهنگ يونانى و ديگر کتاب‌ها از بين رفت.