كله‌ سیستیت‌ یا كلانژیت‌ ـ cholecystitis or cholangitis

كله‌ سیستیت‌ یا كلانژیت‌ عبارت‌ است‌ از عفونت‌ یا التهاب‌ كیسه‌ صفرا (كله‌ سیستیت‌) یا مجرای‌ صفراوی‌ كه‌ صفرا را از كیسه‌ صفرا به‌ روده‌ كوچك‌ انتقال‌ می‌دهند (كلانژیت‌). این‌ وضعیت‌ امكان‌ دارد با هپاتیت‌، پانكرآتیت‌ (التهاب‌ لوزالعمده‌) یا زخم‌ دوازدهه‌ اشتباه‌ شود. این‌ وضعیت‌ ندرتاً ممكن‌ است‌ در كودكان‌ یا نوجوانان‌ رخ‌ دهد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. احساس‌ درد به‌ هنگام‌ لمس‌ ناحیه‌ فوقانی‌ شكم‌

۲. تهوع‌ و استفراغ‌

۳. آروغ‌ زدن‌

۴. گاهی‌ زردی‌

۵. گاهی‌ كم‌رنگ‌ بودن‌ مدفوع‌

۶. گاهی‌ خارش‌ پوست‌

۷. تب‌ خفیف‌. اگر لرز همراه‌ تب‌ بالا وجود داشته‌ باشد، یك‌ عفونت‌ باكتریایی‌ وجود دارد.

۸. دردی‌ شبیه‌ دل‌ پیچه‌ كه‌ به‌ یكباره‌ می‌گیرد و در قسمت‌ فوقانی‌ شكم‌ در سمت‌ راست‌ حس‌ می‌شود. امكان‌ دارد درد در قفسه‌ صدری‌ (مشابه‌ حمله‌ قلبی‌)، قسمت‌ فوقانی‌ پشت‌ یا شانه‌ راست‌ نیز حس‌ شود. این‌ علایم‌ غالباً پس‌ از مصرف‌ غذاهای‌ پرچرب‌ رخ‌ می‌دهند.

ـ علل‌ بیماری:

التهاب‌ یا عفونت‌ باكتریایی‌، كه‌ معمولاً در اثر تشكیل‌ سنگ‌ و انسداد مجاری‌ صفراوی‌ رخ‌ می‌دهد.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. رژیم‌ غذایی‌ پرچرب‌ و كم‌ فیبر

۲. التهاب‌ حاد یا مزمن‌ لوزالعمده‌

۳. بیماری‌ سرخرگ‌های‌ قلبی‌

۴. سابقه‌ خانوادگی‌ بیماری‌ كیسه‌ صفرا

۵. در خانم‌های‌ میانسال‌ (50-40 ساله‌)

۶. مصرف‌ قرص‌های‌ ضد حاملگی‌

۷. چاقی‌

۸. كاهش‌ وزن‌ سریع‌

۹. دیابت‌ یا سیروز

۱۰. خانمی‌ كه‌ سابقه‌ سنگ‌ كیسه‌ صفرا داشته‌ و استروژن‌ دریافت‌ می‌كند.

ـ پیشگیری‌:

در صورت‌ امكان‌، از عوامل‌ خطر پرهیز كنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

علایم‌ در بعضی‌ از موارد خفیف‌ و بدون‌ عارضه‌، خود به‌ خود در عرض‌ 4-1 روز فروكش‌ می‌كنند. در غالب‌ موارد باید بیمار بستری‌ شود و تحت‌ درمان‌ قرار گیرد. عود بیماری‌ شایع‌ است‌. حملات‌ بیماری‌ پس‌ از برداشتن‌ كیسه‌ با جراحی‌ متوقف‌ می‌شوند.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

پارگی‌ كیسه‌ صفرا و پریتونیت‌ (التهاب‌ پرده‌ صفاق‌ كه‌ پوشاننده‌ حفره‌ شكم‌ است‌)، یا تشكیل‌ آبسه‌ وارد شدن‌ سنگ‌ از كیسه‌ صفرا به‌ مجرای‌ صفراوی‌ مشترك‌ كه‌ باعث‌ انسداد در مسیر جریان‌ صفرا از كبد به‌ دوازدهه‌ می‌شود. هپاتیت‌.

ـ درمان‌:

امكان‌ دارد آزمایشات‌ تشخیصی‌ شامل‌ موارد زیر باشند: آزمایش‌ خون‌، عكس‌برداری‌ از كیسه‌ صفرا با اشعه‌ ایكس‌، سونوگرافی‌ كیسه‌ صفرا و مجاری‌ صفراوی‌، بررسی‌ كبد و لوزالعمده‌ به‌ كمك‌ رادیوایزوتوپ.‌ درمان‌ اختصاصی‌ برحسب‌ شدت‌ بیماری‌، وجود عفونت‌، اندازه‌ سنگ‌، و وضعیت‌ سلامت‌ عمومی‌، متفاوت‌ است‌. روش‌های‌ درمانی‌ غیرجراحی‌ عبارتند از دادن‌ دارو برای‌ حل‌ كردن‌ سنگ‌ها یا سنگ‌ شكنی‌ به‌ كمك‌ شوك‌ امواج‌ ارسالی‌ از خارج‌ از بدن.‌ درمان‌ جراحی‌ معمولاً عبارت‌ است‌ از كله‌ سیستكتومی‌ (برداشتن‌ كیسه‌ صفرا) به‌ روش‌ لاپاروسكپی‌.

ـ داروها:

امكان‌ دارد داروهای‌ ضددرد، از جمله‌ مخدرها، برای‌ تخفیف‌ درد تجویز شوند. امكان‌ دارد مصرف‌ اورسودیول‌ برای‌ حل‌ كردن‌ سنگ‌های‌ صفراوی‌ توصیه‌ شود. باید این‌ دارو به‌ مدت‌ دو سال‌ مصرف‌ شود و در 50% بیماران‌ مؤثر واقع‌ می‌افتد. در موارد حاد ممكن‌ است‌ آنتی‌بیوتیك‌ تجویز شود.

ـ فعالیت‌:

تا زمان‌ برطرف‌ شدن‌ علایم‌ یا بهبود كامل‌ پس‌ از جراحی‌، در رختخواب‌ استراحت‌ نمایید. در زمانی‌ كه‌ هنوز در رختخواب‌ هستید و فعالیت‌ ندارید، پاهای‌ خود را مرتب‌ تكان‌ دهید تا احتمال‌ لخته‌ شدن‌ خون‌ در سیاهرگ‌های‌ عمقی‌ پا كمتر شود. برحسب‌ روش‌ درمانی‌ اتخاذ شده‌، امكان‌ دارد محدویت‌های‌ خاصی‌ برای‌ فعالیت‌ توصیه‌ شود.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

در زمان‌ حمله‌ بیماری‌، به‌ علت‌ تهوع‌ و استفراغ‌، دادن‌ مایعات‌ از راه‌ وریدی‌ معمولاً ضرورت‌ می‌یابد. در زودترین‌ زمانی‌ كه‌ می‌توانید خوردن‌ جامدات‌ را تحمل‌ كنید، شروع‌ به‌ خوردن‌ یك‌ رژیم‌ كم‌ چرب‌ نمایید. ممكن‌ است‌ 12-6 ماه‌ طول‌ بكشد تا عدم‌ تحمل‌ به‌ غذاهای‌ چرب‌ به‌ طرف‌ شود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. تب

۲. زردی

۳. استفراغ‌ مكرر

۴. درد غیرقابل‌ تحمل‌

۵. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان علایم‌ كله‌ سیستیت‌ یا كلانژیت‌ را دارید. اگر علاوه‌ بر علایم‌ معمول‌ بیماری‌، علایمی‌ چون‌ تنگی‌ نفس‌، عرق‌ ریزش‌ و تهوع‌ وجود داشته‌ باشند، بلافاصله‌ تماس‌ بگیرید.