آمنوره‌ اولیه‌ ـ amenorrhea primary

آمنوره‌ اولیه‌ عبارت‌ است‌ از فقدان‌ كامل‌ عادت‌ ماهانه‌ در یك‌ دختر جوان‌ حداقل‌ 16 ساله‌ ظاهراً طبیعی‌، یا 14 ساله‌ كه‌ رشد طبیعی‌ نداشته‌ است‌ یا خصوصیات‌ ثانویه‌ جنسی‌ در وی‌ به‌ وجود نیامده‌اند. این‌ اختلال‌ نادر است‌ زیرا بیش‌ از 95% از دختران‌ اولین‌ قاعدگی‌ خود را تا 15 سالگی‌ تجربه‌ می‌كنند.

ـ علایم‌ شایع‌:

فقدان‌عادت‌ ماهانه‌ پس‌ از بلوغ‌. عادت‌ ماهانه‌ اكثر دختران‌ تا سن‌ 14 سالگی‌ آغاز می‌شود و سن‌ متوسط‌ شروع‌ عادت‌ ماهانه‌ 12 سال‌ و 8 ماه‌ است‌.

ـ علل‌ بیماری:

۱. به‌ تأخیر افتادن‌ بلوغ‌

۲. بسته‌ بودن‌ كامل‌ پرده‌ بكارت‌ كه‌ به‌ این‌ ترتیب‌ مانع‌ خروج‌ خونریزی‌ عادت‌ ماهانه‌ می‌شود.

۳. اختلالات‌ دستگاه‌ غدد درون‌ریز (تومورها، عفونت‌ها، یا سایر مشكلات‌)

۴. اختلالات‌ كروموزمی‌

۵. بیماری‌ عمومی‌ در بدن‌

۶. ندرتاً، مشكلات‌ تغذیه‌ای‌ شدید مثل‌ بی‌اشتهایی‌ روانی‌، یا فعالیت‌ بدنی‌ شدید مثلاً در ورزشكاران‌ زن‌ حرفه‌ای‌

۷. ناهنجاری‌های‌ مادرزادی‌ مثل‌ فقدان‌ اعضای‌ تناسلی‌ (مجرا تناسلی‌، رحم‌، یا تخمدان‌ها) یا غیرطبیعی‌ بودن‌ ساختمان‌ آنها

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. استرس‌

۲. ورزش‌ شدید

۳. سابقه‌ خانوادگی‌ آغاز دیرهنگام‌ عادت‌ ماهانه‌

۴. رژیم‌ لاغری‌ یا كاهش‌ وزن‌ شدید

۵. استفاده‌ از داروهایی‌ مثل‌ قرص‌های‌ ضدحاملگی‌، داروهای‌ ضدسرطان‌، بار بیتورات‌ها، مخدرها، داروهای‌ كورتیزونی‌، كلردیازپوكساید و رزرپین‌.

ـ پیشگیری‌:

۱. از هیچ‌ دارویی‌ سرخود استفاده‌ نكنید مگر با تجویز پزشك‌

۲. فعالیت‌های‌ حرفه‌ای‌ ورزشی‌ را در صورت‌ توصیه‌ تا حدی‌ كم‌ كنید.

۳. در صورت‌ وجود هرگونه‌ بیماری‌ زمینه‌ساز، برای‌ درمان‌ به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید.

۴. تغذیه‌ مناسب‌ و نگهداری‌ وزن‌ در حد ایده‌آل‌

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

فقدان‌ عادت‌ ماهانه‌ به‌ خودی‌ خود یك‌ خطر برای‌ سلامتی‌ محسوب‌ نمی‌شود، اما علت‌ آن‌ باید معلوم‌ شود. اگر عامل‌ آن‌ یك‌ كیست‌ یا تومور تخمدان‌ باشد، باید جراحی‌ انجام‌ شود. آمنوره‌ معمولاً با هورمون‌ درمانی‌ یا رفع‌ علت‌ زمینه‌ساز قابل‌ معالجه‌ است‌. درمان‌ ممكن‌ است‌ تا سن‌ 18 سالگی‌ به‌ تعویق‌ انداخته‌ شود مگر این‌ كه‌ بتوان‌ علت‌ را مشخص‌ كرد و بدون‌ خطر درمان‌ نمود. عللی‌ كه‌ گاهی‌ نمی‌توان‌ آنها را درمان‌ نمود عبارتند از اختلالات‌ كروموزومی‌ و ناهنجاری‌های‌ دستگاه‌ تناسلی‌.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. پریشانی‌ روانی‌ در رابطه‌ با تكامل‌ جنسی‌

۲. ناتوانی‌ در حامله‌ شدن‌

۳. در موارد نادر مشكلات‌ غدد درون‌ریز، ممكن‌ است‌ علاوه‌ بر هورمون‌ درمانی‌ نیاز به‌ جراحی‌ وجود داشته‌ باشد.

ـ درمان‌:

۱. اقدامات‌ تشخیصی‌ ممكن‌ است‌ شامل‌ موارد زیر باشد: شرح‌ حال‌ پزشكی‌ و شخصی‌ و معاینه‌ كامل‌؛ اندازه‌گیری‌ هورمون‌های‌ خون‌ به‌ علاوه‌ بررسی‌ كار تیرویید و غدد فوق‌كلیوی‌

۲. درمان‌ معمولاً شامل‌ هورمون‌ درمانی‌ جایگزین‌ می‌شود. درمان‌ آمنوره‌ای‌ كه‌ ربطی‌ به‌ كمبود هورمون‌ ندارد بسته‌ به‌ علت‌ آن‌ انجام‌ می‌گیرد.

۳. روان‌ درمانی‌ یا مشاوره‌، در صورتی‌ كه‌ آمنوره‌ در اثر استرس‌ یا مشكلات‌ تغذیه‌ای‌ شدید به‌ وجود آمده‌ باشد.

۴. در صورت‌ لزوم‌، یك‌ جراحی‌ كوچك‌ برای‌ ایجاد سوراخ‌ در پرده‌ بكارت‌ كاملاً بسته‌

۵. گاهی‌ جراحی‌ برای‌ تصحیح‌ ناهنجاری‌های‌ دستگاه‌ تناسلی‌

ـ داروها:

امكان‌ دارد برای‌ شروع‌ خونریزی‌ هورمون‌ پروژسترون‌ تجویز شود. اگر با قطع‌ مصرف‌ پروژسترون‌ خونریزی‌ آغاز شود، دستگاه‌ تناسلی‌ درست‌ كار می‌كند و احتمال‌ وجود بیماری‌ غده‌ هیپوفیز نیز كم‌ است‌. اگر با قطع‌ مصرف‌ پروژسترون‌ خونریزی‌ آغاز نشود، امكان‌ دارد از داروهای‌ محرك‌ تخمدان‌ مثل‌ كلومیفن‌ یا گنادوتروپین‌ها (هورمون‌های‌ طبیعی‌ محرك‌ تخمدان‌ كه‌ از هیپوفیز ترشح‌ می‌شوند) برای‌ این‌ منظور استفاده‌ شود.

ـ فعالیت‌:

۱. محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد. مرتباً ورزش‌ كنید ولی‌ شدت‌ آن‌ نباید زیاد باشد.

۲. با رژیم‌های‌ لاغری‌ سخت‌گیرانه‌ وزن‌ خود را به‌ سرعت‌ پایین‌ بیاورید.

۳. اگر اضافه‌ وزن‌ دارید یا زیادی‌ لاغر هستید، در رابطه‌ با رژیم‌ غذایی‌ مناسب‌ با پزشكتان‌ یا متخصص‌ تغذیه‌ مشورت‌ كنید. سعی‌ نكنید

ـ رژیم‌ غذائی‌:

۱. روزانه‌ سه‌ وعده‌ غذایی‌ متعادل‌ مصرف‌ كنید.

۲. در صورتی‌ كه‌ بسیار لاغر یا چاق‌ هستید، در مورد رژیم‌ غذایی‌ با پزشك‌ مشورت‌ كنید. با رژیم‌های‌ سرخود سعی‌ نكنید وزن‌ خود را كاهش‌ دهید.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر شما 16 سالتان‌ شده‌ است‌ اما هرگز عادت‌ ماهانه‌ نداشته‌اید.

۲. اگر علی‌رغم‌ درمان‌، عادت‌ ماهانه‌ در عرض‌ 6 ماه‌ آغاز نشود.