طراحی و ساخت و ساز هتل

یکی از حرفه‌هائی که نیاز به سرمایه‌گذاری هنگفتی دارد، حرفه هتلداری است. از تهیه زمین مناسب تا احداث ساختمان و تزیین و تجهیز آن، هر کدام مستلزم صرف هزینه‌های کلان است. به دلیل اینکه کار ساختمان و تجهیز هتل بسیار پیچیده است، باید دست اندرکاران این صنعت اطلاعات زیادی از تکنولوژی، فضاهای ضروری و متراژ آنها، ارتباطات معماری، ویژگی‌های فضاها و تجهیزات، سیستم برق، تأسیسات، نرم‌افزارهای گوناگون، سیستم گردش کار بعد از افتتاح هتل و . . . داشته باشند، تا سرمایه درست هزینه شود. برای ساخت هر یک از انواع هتل‌ها همکاری تیمی که شامل مهندسین ساختمان، تأاسیسات، برق، مالک یا شرکاء و . . . در نهایت مشاور هتلداری می‌باشد لازم است.

(برای ساخت بیمارستان یک پزشک به این تیم اضافه می‌شود) که تا پایان ساختمان همکاری آنها ادامه خواهد داشت، اولین و مهم‌ترین انتخاب این تیم، مشاور هتلداری است که تا افتتاح هتل نباید همکاری او قطع شود زیرا یکی از ضروری‌ترین افرادی است که هتلی بدون نقص ساخته تا تجهیز و آماده پذیرش میهمان شود که اغلب بعد از ساخت متوجه می‌شوند چه نکات مهم، حساس و ضروری فراموش شده است که باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال آیا محل ساخت هتل مناسب است؟ آیا سرمایه‌گذاری توجیه اقتصادی دارد؟ آیا نوع هتلی که ساخته شده است بهترین است؟ تفاوتی که انواع هتل‌ها از نظر معماری تجهیزات و نیازها با یکدیگر دارند در نظر گرفته شده است؟

مشاور هتلداری می‌تواند به مقدار زیاد در طرح‌ریزی و هزینه‌های ساختمان، ارتباطات، نیازها، تجهیزات و طراحی مؤثر باشد. او می‌داند که آیا ارتباطات معماری صحیح است؟ آیا فضای در نظر گرفته شده برای حجم کار آینده کافی است؟ و یا با چه سیستمی و چه تعداد از پرسنل و هتل باید اداره شود؟ هزینه‌هائی که برای گردش کار باید بپردازد و تعداد پرسنل مورد نیاز که بستگی به نوع معماری ساختمان دارد را از قبل پیش‌بینی می‌کند. این تیم باید با همکاری هم نظرات خود را اعلام کنند زیرا حرکات این تیم شدیداً از دیدگاه معماری، ابعاد، ارتباطات، دسترسی‌ها، تأسیسات، سیستم‌های صوتی، ایمنی در برابر حریق، طراحی داخلی، نور پردازی، مبلمان و . . . بر یکدیگر تأثیر می‌گذارد.

مشاور هتلداری مسئول نظارت بر این سرمایه‌گذاری کلان نیز می‌باشد تا هزینه‌ها درست انجام شود. و باید کاملاً نحوه مدیریت هتل، فضاها و اندازه مورد نیاز و تفاوت بین انواع هتل، سالن‌ها و اتاق‌های مختلف برای انواع هتل، آشپزخانه،Pantry (آبدارخانه) را بداند و برای انتخاب تک تک تجهیزات و وسایل هتل از ویژگی‌های آنها آگاهی کامل داشته باشد به عبارت دیگر اطلاعات کاملی از تکنولوژی، سیستم‌های هتل چه از نظر فنی مهندسی، معماری، طراحی، نور پردازی، کامپیوتر، ابعاد تجهیزات، طرز محاسبه تعداد سفارش میز و صندلی و مدل‌های مختلف چیدن آن برای سالن‌های گوناگون با متراژ مختلف داشته باشد.

خلاصه از کلیه قسمت‌ها سر در بیاورد تا بتواند به مهندسین اطلاعات درست، صحیح و مفیدی بدهد و کنترل روی هزینه‌هائی که می‌شود داشته باشد. متأسفانه امروزه در ایران افرادی بدون تجربه هستند که با چند سال کار در هتل به عنوان مشاور هتلداری مشغول کارند که اگر این چنین کسانی نبودند، هتل بهتر، کم‌هزینه‌تر و بدون نقص‌تر ساخته می‌شد. شاید در ایران به دلیل راهنمائی‌های غلط چنین افرادی است که تعدادی از انواع هتل‌های گوناگون که ساخته شده نه تنها فرقی با یکدیگر ندارند بلکه ویژگی‌های هتل به خصوصی را هم ندارند. به‌طور مثال تعداد زیادی هتل آپارتمان در ایران ساخته شده است که از نظر معماری و تجهیزات تفاوتی با آپارتمان‌های مسکونی ندارد، در صورتی که تفاوت بسیار زیادی بین آپارتمان مسکونی با هتل آپارتمان و انواع هتل وجود دارد که باید موقع ساخت در نظر گرفته شود.

هر کدام از آنها در موقع ساخت و طراحی و موقعیت محلی، ویژگی‌های خاص خود را دارد. این مهم نیاز به مطالعات کارشناسی، که ابتدا در روی نقشه باید در نظر گرفته شود، دارد. آرشیتکت هر قدر خلاق و با تجربه باشد، بدون دستیابی به اطلاعات و آگاهی‌های ویژه، نمی‌تواند به طراحی هتل بپردازد. مهندسین با تجربه و تیزبین بعد از جلسات متعدد با متخصص هتلداری (مشاور هتلداری) و جمع‌آوری اطلاعات کامل، از تفاوت بین انواع هتل،‍ انواع رستوران، انواع تخت و دسترسی‌ها و فضاهای مورد نیاز، شروع به طراحی نقشه هتل می‌کنند.

زیرا مهندسین تفاوت بین انواع هتل‌های گوناگون را با یکدیگر و همچنین ویژگی‌ها و اندازه بسیاری از فضاهای مهم مورد نیاز ضروری، تجهیزات و حجم کار یک هتل به‌خصوص، مشکلات هتلداری، نحوه اداره‌کردن هتل را لمس نکرده و از آن اطلاعی ندارند به همین دلیل هتل‌هائی که بدون مشاور هتلداری ساخته شده یا می‌شود برای اداره آن ضمن صرف هزینه‌های بسیار سنگین با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌شوند، از جمله مجبور به استخدام تعداد بیشتری پرسنل یا خرید وسایل و تجهیزات سرسام آور بیشتری شده‌اند و جای تعجب است این سرمایه عظیم را چطور جرأت می‌کنند به خطر بیاندازند.

مالکین اینگونه هتل‌ها شاید هرگز پس از افتتاح هتل هم متوجه نشده‌اند که چرا تعداد پرسنل استخدامی هتل از حد معمول بیشتر است؟ چرا باید هزینه بیشتری برای تجهیزات هتل بپردازند؟ چرا بسیاری از نکات ضروری و مهم در معماری و تجهیز پیش‌بینی نشده است؟ چرا کنترل درستی بر امور ندارند؟ چرا هزینه‌های سربار زیاد و راندمان کم است؟ چرا بعد از افتتاح مجبور به دوباره کاری و تغییرات شده‌اند و . . . جواب این سؤال‌ها مشخص است: زیرا در ابتدا از ارتباط و دسترسی و فاصله بخش‌های هتل، نیاز روم سرویس، آشپزخانه، خانه‌داری، لباسشوئی، رستوران، پنتری‌ها، نصب وسایل ثابت، سیستم و گردش کار هتل و نیازهای بخش Front Office و ویژگی‌های وسایل و تجهیزات هر بخش هتل که چه مشخصاتی باید داشته باشد اطلاعات درستی نداشته‌اند. و این اطلاعاتی است که مشاور هتلداری باید در اختیار مهندسین بگذارد تا سرمایه‌گذاری کمتری صورت گیرد.

متأسفانه الگوی مهندسین هتل‌ساز، مدیران یا صاحبان هتل و مشاوران هتلداری بی‌تجربه، هتل‌های قدیمی است که در حال حاضر در ایران مشغول فعالیتند. گواه این مطب این است که در هتل‌های تازه بنا شده در کمد لباس اتاق‌های هتل را قفل نصب نموده‌اند،‍ در انبار با درهای دیگر تفاوتی ندارد، در توالت‌های عمومی درست نصب نشده (به داخل باز می‌شود) یا سال‌هاست اکثر هتل‌ها برای سیستم و گردش کار خود از کامپیوتر سود می‌برند، ولی هنوز طراحی میز رسپشن کلیه هتل‌های ایران مدل قدیمی است که از Room Rack استفاده می‌کردند، جعبه کلید اتاق‌ها به شیوه قدیم ساخته می‌شود و . . . یا دیده شده به غلط از نام هتل بزرگ یا از نام اتاق Cabana استفاده می‌شود و نکات دیگری که با اطمینان باید بگویم هیچ هتلی را ندیده‌ام که درآن به این نکات بسیار کوچک و به ظاهر پیش پا افتاده توجه شده باشد پس طبیعی است اگر موارد مهم‌تری در نظر گرفته نشده باشد به همین دلیل کیفیت مطلوبی نیز به دست نخواهند آورد.

امروزه طراحی میز رسپشن تفاوت بسیار زیادی با گذشته دارد یا هتل‌های جدید، دیگر فضا برای صندوق‌های امانت مسافرین در Front Office در نظر نمی‌گیرند که هم وقت پرسنل رسپشن برای دریافت و تحویل امانات به مسافران گرفته شود و هم فضای مفید بخش رسپشن را اشغال کند. در هتل‌های مدرن و جدید برای صندوق امانت میهمانان مکان‌های دیگری پیش‌بینی می‌کنند به عنوان مثال قسمتی از بالای یخچال اتاق‌ها را برای این منظور در نظر می‌گیرند که با کد مخصوص هر میهمان قفل آن باز می‌شود و دیگر نیازی نیست بعد از ترک میهمان مسئول رسپشن کد قفل صندوق امانت را بپرسد.

بنابراین چنانچه همه موارد روی اصول و داشتن اطلاعات کامل برنامه‌ریزی شود می‌توانیم مطمئن شویم که با رعایت نکات ایمنی، افزایش راندمان، صرفه‌جوئی در هزینه‌ها، از دست ندادن فضاها، افزایش سرعت عمل و در نهایت آسایش میهمانان فراهم خواهد شد. در طراحی ساختمان هتل ضمن اینکه توسعه آتی را در نظر می‌گیرند، مناظر اتاق‌های خواب و دسترسی به بخش‌ها را باید طوری طراحی کرد که در بیشتر بخش‌ها از مسافت‌های پیمودنی توسط میهمانان به خصوص کارکنان کاسته شود، همانطوری که در طراحی قسمت رسپشن باید مسئول امر، در امور مربوط به رسپشن بتواند وظیفه خود را بدون برداشتن قدم‌های اضافی و اتلاف وقت و گردیدن به اطراف خود یا پشت‌کردن به مسافر، به راحتی و با سرعت عمل انجام دهد.

از آنجائی که خدمات و معماری یک هتل با هتل دیگر تفاوت بسیار زیادی دارد،‍ پیچیدگی و اهمیت هر کدام نیز متفاوت است. در سایر کشورها، شرکت‌های ساختمانی سازنده هتل، مدیران و مشاوران حرفه‌ای هتلداری را در اختیار دارند چون در اغلب موارد ساختمان و اماکن عرضه غذا، سالن‌های بزرگ جشن، سالن‌های جلسات کوچک‌تر و سالن‌های متعدد ضیافت‌ها به گونه‌ای است که بسته به موقعیت محلی هتل و نحوه اداره‌کردن آن باید تغییراتی در آن ایجاد کرد که نیاز به تخصص دارد.

باید توسط مدیران حرفه‌ای یا همان مشاورین هتلداری با اطلاعات کاملی در خصوص ارتباط و دسترسی معماری ساختمان که کدامیک از فضاها باید به دلیل ارتباط در مجاورت هم قرار داشته باشند و یا چه فضاهائی و با چه ابعادی مورد نیاز است به مهندسین آرشیتکت ارائه گردد. نکته بسیار مهمّی که هرگز نباید فراموش کرد برآورد هزینه ساختمان در طراحی‌های مختلف، مخارج مربوط به مصرف تجهیزات، انرژی و همچنین رضایت میهمانان است که از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد.

امروزه به منظور مشخص کردن روش‌های افزایش و به حد اعلی رساندن مزایا و بازده، میزان سود را در متر مربع کل مساحت هتل مورد محاسبه و بررسی قرار می‌دهند، اتاق‌ها بیشترین سطح از کل مساحت هتل را اشغال می‌کند. (حدود ۶۰ تا ۸۵ درصد از کل مساحت که بستگی به نوع هتل دارد) پس لازم است هتل‌های چند طبقه که دارای طبقات تیپ هستند صرفه‌جوئی در طراحی طبقات را به نحو مطلوب انجام دهند، زیرا هر گونه صرفه‌جوئی منطقی، به تعداد طبقات در هتل صرفه‌جوئی خواهد شد. در طراحی ساختمان هتل چند نوع از انواع اتاق را پیش‌بینی می‌کنند.

اتاق‌های سوییت بهتر است در یک طبقه از ساختمان جدا از اتاق‌های دیگر ساخته شود ولی ممکن است به خاطر معماری ساختمان و از دست ندادن فضاها مجبور شوند این اتاق‌ها را در طبقات مختلف بسازند، موقع ساخت و تجهیز هتل باید از وسایل و دکوری استفاده شود که در برابر حریق مقاوم باشد و باید آن‌طور که در طراحی و آرایش اتاق‌ها پیش‌بینی شده، پریزهای برق، روشنائی، چراغ مطالعه، و نوع خاموش و روشن کردن چراغ‌ها، سیم کشی آنتن مرکزی، رادیو مرکزی، یا هرگونه کابل کشی یا نصب آب فشان و . . . در محل‌هائی که پیش‌بینی شده انجام گیرد و از آنجائی که تعداد اتاق‌ها زیاد است و هزینه سنگینی برای تجهیز اتاق‌ها مورد نیاز می‌باشد، باید طرحی ارائه شود که ضمن زیبائی و هماهنگ بودن با دیگر بخش‌ها، مقرون به صرفه و ضد حریق، ایجاد فضای خوب و آسایش میهمان در نظر گرفته شده باشد.