بدان نامور گفت پاسخ شنو

بدان نامور گفت پاسخ شنو		یکایک ببر سوی سالار نو
به گویش که زشت کسان را مجوی		جز آن را که برتابی از ننگ روی
سخن هرچ گفتی نه گفتارتست		مماناد گویا زبانت درست
مگو آنچ بدخواه تو بشنود		ز گفتار بیهوده شادان شود
بدان گاه چندان نداری خرد		که مغزت بدانش خرد پرورد
به گفتار بی‌بر چو نیرو کنی		روان و خرد را پر آهو کنی
کسی کو گنهکار خواند تو را		از آن پس جهاندار خواند تو را
نباید که یابد بر تو نشست		بگیرد کم و بیش چیزی بدست
میندیش زین پس برین سان پیام		که دشمن شود بر تو بر شادکام
به یزدان مرا کار پیراستست		نهاده بران گیتی‌ام خواستست
بدین جستن عیبهای دروغ		به نزد بزرگان نگیری فروغ
بیارم کنون پاسخ این همه		بدان تا بگویید پیش رمه
پس از مرگ من یادگاری بود		سخن گفتن راست یاری بود
چو پیدا کنم بر تو انبوه رنج		بدانی که از رنج ماخاست گنج
نخستین که گفتی ز هرمز سخن		به بیهوده از آرزوی کهن
ز گفتار بدگوی ما را پدر		برآشفت و شد کار زیر و زبر
از اندیشه او چو آگه شدیم		از ایران شب تیره بی ره شدیم
هما راه جستیم و بگریختیم		به دام بلا بر نیاویختیم
از اندیشه‌ی او گناهم نبود		جز از جستن او شاه را هم نبود
شنیدم که بر شاه من بد رسید		ز بردع برفتم چو گوش آن شنید
گنهکار بهرام خود با سپاه		بیاراست در پیش من رزمگاه
ازو نیز بگریختم روز جنگ		بدان تا نیایم من او را به چنگ
ازان پس دگر باره باز آمدم		دلاور به جنگ‌ش فراز آمدم
نه پرخاش بهرام یکباره بود		جهانی بران جنگ نظاره بود
به فرمان یزدان نیکی فزای		که اویست بر نیک و بد رهنمای
چو ایران و توران به آرام گشت		همه کار بهرام ناکام گشت
چو از جنگ چوبینه پرداختم		نخستین بکین پدر تاختم
چو بند وی و گستهم خالان بدند		به هر کشوری بی‌همالان بدند
فدا کرده جان را همی پیش من		به دل هم زبان و به تن خویش من
چو خون پدر بود و درد جگر		نکردیم سستی به خون پدر
بریدیم بند وی را دست و پای		کجا کرد بر شاه تاریک جای
چو گستهم شد در جهان ناپدید		ز گیتی یکی گوشه‌یی برگزید
به فرمان ما ناگهان کشته شد		سر و رای خونخوارگان گشته شد
دگر آنک گفتی تو از کار خویش		از آن تنگ زندان و بازار خویش
بد آن تا ز فرزند من کار بد		نیاید کزان بر سرش بد رسد
به زندان نبد بر شما تنگ و بند		همان زخم خواری و بیم گزند
بدان روزتان خوار نگذاشتم		همه گنج پیش شما داشتم
بر آیین شاهان پیشین بدیم		نه بی‌کار و بر دیگر آیین بدیم
ز نخچیر و ز گوی و رامشگران		ز کاری که اندر خور مهتران
شمارا به چیزی نبودی نیاز		ز دینار وز گوهر و یوز و باز
یکی کاخ بد کرده زندانش نام		همی زیستی اندرو شادکام
همان نیز گفتار اخترشناس		که ما را همی از تو دادی هراس
که از تو بد آید بدین سان که هست		نینداختم اخترت را زدست
وزان پس نهادیم مهری بر وی		به شیرین سپردیم زان گفت و گوی
چو شاهیم شد سال بر سی و شش		میان چنان روزگاران خوش
تو داری بیاد این سخن بی‌گمان		اگر چند بگذشت بر ما زمان
مرا نامه آمد ز هندوستان		بدم من بدان نیز همداستان
ز رای برین نزد مانامه بود		گهر بود و هر گونه‌یی جامه بود
یکی تیغ هندی و پیل سپید		جزین هرچ بودم به گیتی امید
ابا تیغ دیبای زربفت پنج		ز هر گونه‌یی اندرو برده رنج
سوی تو یکی نامه بد بر پرند		نوشته چو من دیدم از خط هند
بخواندم یکی مرد هندی دبیر		سخن‌گوی و داننده و یادگیر
چوآن نامه را او به من بر بخواند		پر از آب دیده همی‌سرفشاند
بدان نامه در بد که شادان بزی		که با تاج زر خسروی را سزی
که چون ماه آذر بد و روز دی		جهان را تو باشی جهاندار کی
شده پادشاهی پدر سی و هشت		ستاره برین گونه خواهد گذشت
درخشان شود روزگار بهی		که تاج بزرگی به سر برنهی
مرا آن زمان این سخن بد درست		ز دل مهربانی نبایست شست
من آگاه بودم که از بخت تو		ز کار درخشیدن تخت تو
نباشد مرا بهره جز درد و رنج		تو را گردد این تخت شاهی وگنج
ز بخشایش و دین و پیوند و مهر		نکردم دژم هیچ‌زان نامه چهر
به شیرین سپردم چو برخواندم		ز هر گونه اندیشه‌ها را ندم
بر اوست با اختر تو بهم		نداند کسی زان سخن بیش و کم
گر ای دون که خواهی که بینی به خواه		اگر خود کنی بیش و کم را نگاه
برانم که بینی پشیمان شوی		وزین کرده‌ها سوی درمان شوی
دگر آنک گفتی ز زندان و بند		گر آمد ز ما برکسی برگزند
چنین بود تا بود کارجهان		بزرگان و شاهان و رای مهان
اگر تو ندانی به موبد بگوی		کند زین سخن مر تو را تازه روی
که هرکس که او دشمن ایزدست		ورا در جهان زندگانی بدست
به زندان ما ویژه دیوان بدند		که نیکان ازیشان غریوان بدند
چو ما را نبد پیشه خون ریختن		بدان کار تنگ اندر آویختن
بدان را به زندان همی‌داشتم		گزند کسان خوار نگذاشتم
بسی گفت هرکس که آن دشمنند		ز تخم بدانند و آهرمنند
چو اندیشه ایزدی داشتیم		سخنها همی‌خوار بگذاشتیم
کنون من شنیدم که کردی رها		مرد آن را که بد بتر از اژدها
ازین بد گنهکار ایزد شدی		به گفتار و کردارها بد شدی
چو مهتر شدی کار هشیار کن		ندانی تو داننده را یار کن
مبخشای بر هر که رنجست زوی		اگر چند امید گنجست زوی
بر آنکس کزو در جهان جزگزند		نبینی مر او را چه کمتر ز بند
دگر آنک از خواسته گفته‌ای		خردمندی و رای بنهفته‌ای
ز کس مانجستیم جز باژ و ساو		هر آنکس که او داشت با باژ تاو
ز یزدان پذیرفتم آن تاج و تخت		فراوان کشیدم ازان رنج سخت
جهان آفرین داور داد وراست		همی روزگاری دگرگونه خواست
نیم دژمنش نیز درخواست او		فزونی نجوییم درکاست او
به جستیم خشنودی دادگر		ز بخشش ندیدم بکوشش گذر