|
|
|
|
|
| تب تيفوئيدى بيماراى است که در تمام دنيا منتشر است، ولى در سال‌هاى اخير به دليل بهبود شرايط اقتصادى - اجتماعى (به‌خصوص در کشورهاى پيشرفته) ميزان بروز آن کاهش يافته است. با بهبود وضعيت بهداشت محيط در آمريکا ميزان بروز سالمونلا تيفى به ميزان قابل توجهى کاهش يافته و از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ ميزان بروز حدود ۹۰% کاهش يافته است. در حال حاضر، بيشتر موارد آن ناشى از مسافرت به خارج بخصوص جنوب شرقى آسيا مى‌باشد. مکزيک نيز مهم‌ترين منبع عفونت تيفوئيد بين ساکنان ايالات‌متحده است. نقاط داغ شناخته‌شده در دنيا از نظر تب تيفوئيدى شامل پرو، اسکندريه (مصر)، جاکارتا (اندونزي)، هند، پاکستان و نپال است.
|
|
| در کشور ما تيفوئيد جزء بيمارى‌هاى بومى (آندميک) است و در بيماران تب‌دار مبتلا به اسهال بايد جزء تشخيص‌هاى اوليه قرار گيرد. بيمارى کمابيش از تمام استان‌هاى کشور گزارش مى‌شود، ولى بيشترين ميزان بروز در سال ۷۳ در استان‌هاى کرمانشاه، مرکزي، لرستان و کردستان بوده است. در بررسى موارد بيمارى در سال ۱۳۷۵ ميزان بروز در استان‌هاى کشور متفاوت بوده است و بيشترين ميزان بروز در استان‌هاى کهگيلويه و بويراحمد، سيستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، کرمانشاه، کردستان، لرستان و سمنان بوده است که ۵۷% مربوط به مناطق روستائى و ۳۹% شهرى گزارش شده است.
|
|
|
در يک بررسى انجام شده در تهران از ۱۶۰ بيمار مبتلا به تيفوئيد ۷۸ نفر مرد و ۷۳ نفر زن و شايع‌ترين گروه سنى ۱۰ تا ۱۹ سال بوده است (۵۳%). ازنظر توزيع فصلي، شايع‌ترين فصل ابتلاء تابستان و شايع‌ترين ماه‌ها شهريور برآورد گرديد و از نظر شغلى چون بيشتر مبتلايان بين ۱۰ تا ۱۹ سالگى بودند، بيشترين ميزان شيوع در دانش‌آموزان و در درجهٔ بعد خانه‌دارها بودند و به‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۴ روز در بيمارستان بسترى شدند. شايع‌ترين ارگانيسم بيمارى‌زا که از خون يا مدفوع جدا شد، سالمونلا تيفى (۶ تا ۴۰%) و پس از آن سالمونلا پارا(۷/۵%)A
بود و در ۵۱/۸% نيز نتيجه کشت منفى بود.
|
|
| علاوه بر مطالعه‌هاى انجام‌شده، همه‌ساله 'ادارهٔ کل پيشگيرى و مبارزه با بيمارى‌ها' درمورد تعدادى از بيمارى‌ها از جمله حصبه و شبه‌حصبه موارد را ثبت مى‌نمايد، براساس اين گزارش‌ها ما روند نزولى را در تعداد موارد تيفوئيد در سال‌هاى اخير داشته‌ايم که براساس آمار سال ۱۳۷۵ موارد بيمارى از حدود ۹۰ مورد در صدهزار نفر (در سال ۱۳۶۰) به حدود ۱۰ مورد در صدهزار نفر (در سال ۱۳۷۵) رسيده است که پيشرفت به‌نسبت مناسبى را در کنترل اين بيمارى نشان مى‌دهد. اين روند کاهشى به تفکيک در مورد کليهٔ استان‌هاى کشور نيز وجود دارد. البته اين آمارها به‌طور کامل تقريبى نمى‌باشد و به‌نظر مى‌رسد که موارد بيمارى بيشتر از آنچه گزارش مى‌شود، باشد.
|
|
| در مورد سالمونلاهاى غيرتيفوئيدى همان‌گونه که پيش از اين ذکر شد به‌نظر مى‌رسد برخلاف تب تيفوئيدي، عفونت‌هاى سالمونلائى غيرتيفوئيدى در کشورهاى پيشرفته رو به افزايش هستند و در حال حاضر سالمونلوز بيشتر از آنکه بيمارى کشورهاى در حال پيشرفت باشد، بيمارى کشورهاى پيشرفته است. ميزان کلى عفونت‌هاى سالمونلائى غيرتيفوئيد حدود ۲ ميليون مورد در سال در آمريکا است که اين ميزان به‌دليل کاهش بازدهى بيماران و نيز افزايش هزينه‌هاى پزشکى و غيرقابل پيش‌بينى بودن مرگ‌ومير، يک مشکل اقتصادى عمده محسوب مى‌شود.
|
|
| در کشور ما ايران نيز بيمارى کمابيش شيوع بالائى دارد. در يک بررسى ۱۵ ساله (۷۱-۱۳۵۷) که در ميان بيماران مبتلا به گاستروانتريت مراجعه‌کننده به دانشکدهٔ بهداشت دانشگاه تهران انجام شد، شايع‌ترين سوش‌هاى ميکروبى و سروتيپ آنها تحت بررسى قرار گرفت که در اين بررسى نقطهٔ اوج سنى بيماران از نوزادى تا ۷۵ سالگى متغير بوده و بيشترين پيک سنى در ۵ سالگى و سپس ۱۹ سالگى بوده است.
|
|
| از ميان ۴۴۵ سوش جداشده ۵/۳۹% شيگلا (۱۷۶ مورد)، ۴۶/۳۱% سالمونلا (۱۴۰ مورد)، و ۹۸/۲۸% کلى‌فرم (E.coli)
(۱۲۹ مورد) بوده است. شايع‌ترين سوش سالمونلا تيفى موريوم (۳۵ مورد، ۲۵%)، و پس از آن سالمونلا پاراتيفى B
(۱۷ مورد، ۱۲%) و سپس سالمونلا هاوانا (۱۵ مورد، ۷/۱۰%) بوده است.
|
|
| تأثير سن و جنس و شغل و موقعيت اجتماعى
|
|
| در نواحى بومى (آندميک)، کودکان بالاى يک‌سال در معرض بيشترين خطر ابتلاء به بيمارى (به‌دليل عدم وجود ايمنى اکتسابي) هستند. بيمارى در کودکان زير يک‌سال بسيار شديدتر است و منجر به عوارض بيشترى خواهد شد. به‌طور کلى کودکان زير پنج‌سال و افراد مسن براى ابتلاء به سالمونلوز از ساير گروه‌هاى سنى مستعدتر هستند و سن ۷۵% مبتلايان به تب تيفوئيدى کمتر از ۳۰ سال است.
|
|
| تب تيفوئيدى و سالمونلوز غيرتيفوئيدى در هر دو جنس به‌طور مساوى ديده مى‌شود، ولى حاملان مزمن روده‌اى سالمونلاتيفى در زنان بيش از مردان ديده مى‌شود (نسبت ۵۶/۳ به ۱) و به‌تقريب بيش از ۵۰ سال سن و بيشتر آنها سنگ‌هاى صفراوى دارند.
|
|
| چون عفونت‌هاى سالمونلائى ارتباط مستقيمى با وضعيت بهداشت فردى و بهداشت محيط دارند، از اين رو در جوامعِ دچار فقر اقتصادى - اجتماعى که بطبع از سطح بهداشت پائين‌ترى نيز برخوردار هستند، با موارد بيشترى از بيمارى مواجه خواهيم بود و به‌طور کلى افراد سطوح پائين‌تر اقتصادى - اجتماعى براى ابتلاء به اين بيمارى مستعدتر هستند.
|
|
| از نظر شغلي، کارکنان صنايع غذائى و افرادى که با حيوان‌هاى اهلى سروکار دارند، کارکنان آزمايشگاه، افرادى که به‌دليل مسائل شغلى مسافرت به نواحى بومى (آندميک) دارند و شغل‌هائى که تماس مکرر با حيوان‌ها دارند (مثل کارکنان کشتارگاه‌ها) درمعرض خطر بيشترى براى ابتلاء به بيمارى مى‌باشند.
|
|
| در ايالات‌متحدهٔ آمريکا براى تب تيفوئيد بين فصل‌ها هيچ اختلافى وجود ندارد. اما در مناطقى از دنيا که در آن تيفوئيد شايع است ميزان بروز در فصل تابستان افزايش مى‌يابد. به‌طور کلى شيوع سالمونلوز از جولاى تا اکتبر (خرداد تا مهر) بالاترين و از دسامبر تا مِى (آذر تا ارديبهشت) پائين‌ترين است.
|
|
| در کشور ما در بررسى موارد تيفوئيد سال ۱۳۷۵ بيشترين موارد بيمارى مربوط به ماه‌هاى مرداد، مهر و آبان بوده است. در مورد سالمونلوزهاى غيرتيفوئيدى به‌طور کلى در تمام سال شايع
هستند و در فصول گرم سال که شيوع عفونت‌هاى روده‌اى بالاتر است، افزايش موارد سالمونلوز نيز خواهيم داشت.
|
