سبک هرم وارونه

در ارائه اخبار روش‌هاى گوناگونى به‌کار گرفته شده است که برخى رانده و مهجور شده‌‌اند و برخى ديگر همچنان در ارائه آگاهى‌ها مورد بهره‌گيرى قرار مى‌گيرند. امروزه کارآمدترين و رايج‌ترين سبک ارائه و تنظيم خبر، سبک هرم وارونه، نام گرفته که مورد توجه و استفاده اکثر رسانه‌هاى خبرى در ارائه اخبار است. در سبک هرم واونه، چکيده 'مهم‌ترين مطلب' رويداد، در ابتداى خبر و کم‌ارزش‌ترين مطلب در انتهاى قرار مى‌گيرد و هر قسمت با توجه به ميزان اهميت آنها از بالا به پائين تنظيم مى‌شود.

سبک هرم وارونه يکى از کاراترين روش انتقال اطلاعات است. بايد دانست که اکثر خوانندگان (مخاطبان) روزنامه، حدود نيم تا يک‌ساعت از وقت خود را بيشتر صرف خواندن روزنامه نمى‌کنند. خواننده معمولاً خواندن خبر را با تيتر شروع مى‌کنند، اگر آن خبر را مرتبط به کار و زندگى خود دانست، به خواندن بقيه خبر ادامه مى‌دهد.

تحقيقات موجود نشان مى‌دهد که تعداد خوانندگان خبر با تعداد پاراگراف‌ها رابطه معکوس دارد. يعنى هرچه خبر طولانى‌تر باشد، تعداد خوانندگان کمتر است. اکثر خوانندگان روزنامه، تيتر خبر را مى‌خوانند ولى تعداد خوانندگان با افزايش تعداد پاراگراف‌ها کمتر مى‌شود. بديهى است، اين رابطه به کيفيت رويداد و نحوه گزارش خبر بستگى دارد.

مزاياى سبک هرم وارونه

تنظيم خبر به سبک هرم وارونه که رايج‌ترين روش تنظيم خبر در رسانه‌هاى خبرى است، داراى مزايائى است که اين سبک را نسبت به ساير روش‌‌ها در ارائه خبر رايج‌تر و مطلوب‌تر ساخته است.

۱. در ليد، چکيده مهم‌ترين مطلب ارائه مى‌شود.

۲. از نظر خواننده (مخاطب)، زمان کمترى براى دريافت مهم‌ترين مطلب لازم است.

۳. خواننده (مخاطب) را خسته نمى‌کند.

۴. حس کنجکاوى خواننده را از جنبه نياز خبرى به‌سرعت ارضاء مى‌کند.

۵. متن خبر بر پايه ارزش مطالب تنظيم مى‌شود.

۶. خواننده (مخاطب)، را به خواندن خبر ترغيب مى‌کنند.

۷. از لحاظ تصحيح، تيترنويسى و ماکت‌بندى (صفحه‌آرائي) کار را ساده مى‌کند.

کاستى‌هاى سبک هرم‌وارونه

در قبال مزاياى سبک هرم وارونه در ارائه اخبار، کاستى‌هائى نيز به چشم مى‌خورد که البته در مقايسه با نکات مثبت آن چندان مهم تلقى نمى‌شود اين کاستى‌ها عبارتند از:

۱. در بسيارى از موارد، از آنجا که در ليد، چکيده مطلب بيان مى‌شود و اطلاعات مهم جديدى دوباره به خواننده عرضه نخواهد شد، احتمال دارد خواننده را از خواندن بقيه خبر باز دارد.

۲. در بعضى موارد، خصوصاً در مورد خبرهاى طولاني، آنچه در ليد گفته مى‌شود، دوباره در متن خبر هم تکرار مى‌شود.

۳. اعمال نظر خبرنگار در برجسته کردن مطالب بيشتر از سيار سبک‌ها است.

۴. در مواردى ممکن است به‌علت خلاصه شدن مطلب يا حذف مطالبى توسط سردبير، برخى از اطلاعات از متن خبر حذف شود.

موارد استفاده از سبک هرم وارونه

امروز سبک هرم وارونه به‌صورت رايج ترين روش در تنظيم و ارائه خبر در رسانه‌هاى خبرى در آمده است. اکثر مطالب خبرى روز مانند مصاحبه‌هاى خبري؛ سخنرانى‌ها، خبر سمينارها، کنفرانس‌ها و... با روش هرم وارونه تنظيم مى‌شود. روش تنظيم خبر به سبک هرم وارونه اختصاص به روزنامه ندارد، نگاهى به صفحات خبرى مجله‌ها و توجه به بخش اخبار راديو و تلويزيون نشان مى‌دهد که سبک هرم وارونه تقريباً به‌عنوان روش منحصربه فرد در ارائه و تنظيم اخبار در آمده است. يکى از دلايل عمده فراگير شدن سبک هرم وارونه، سرعت در پخش و انتشار اخبار از طريق رسانه‌هاى خبرى و فرصت کوتاه مخاطبان در دريافت پيام‌هاى خبرى است.

نمونه سبک هرم وارونه

نمونه اول:

لید	تهران - خبرگزارى جمهورى اسلامي: براساس مصوبه دولت و به‌منظور افزايش سرمايه‌گذاري، تقويب و جلب مشارکت کارکنان دولت در بخش تعاون، ماهانه ۳۰۰۰ ريال از حقوق آنان کسر و به حساب تعاونى‌ها واريز مى‌شود.
پاراگراف ۲	اين مصوبه در جلسه ماهانه شوراى معاونان وزارتخانه‌ها به رياست معاون رئيس‌جمهورى ديروز مورد بررسى قرار گرفت و مقرر شد در اين زمينه بخشنامه‌اى توسط وزارت تعاون به دستگاه‌هاى دولتى صادر شود.
پاراگراف ۳	براساس اين مصوبه، با توافق کارکنان ماهانه مبلغ ۳۰۰۰ ريال از محل کمک هزينه عائله‌مندى قانون نظام هماهنگ پرداخت، کسر و به حساب اتحاديه تعاونى مصرف کارکنان دولت و شرکت‌هاى تعاونى دستگاه‌هاى مربوطه واريز مى‌شود.
پاراگراف ۴	بدين ترتيب با افزايش سرمايه و توان مالى شرکت‌هاى تعاوني، امکان سرمايه‌گذارى در فعاليت‌هاى توليدى از طريق تعاونى‌ها فراهم خواهد شد.

نمونه دوم:

ليد	بانکوک (تايلند)-رويتر: يکى از سرنشينان هواپيماى خطوط هوائى بلغارستان در مسير تايلند-ويتنام با استفاده از چترنجات در آسمان ويتنام از هواپيما بيرون پريد.
	به گفته مقامات خطوط هوائى بلغارستان، هنگامى که هواپيمائى ايرباس ۳۰۰ خطوط هوائى 'جي.اس.اس' در مسير بانکوک به شهر هوشى‌مينه (ويتنام) در حال پرواز بود، يکى از مسافران، خدمه هواپيما را با تهديد وادار به باز کردن يکى از مسافران، خدمه هواپيما را با تهديد وادار به باز کردن يکى از درهاى هواپيما کرد.
	يک مقام خطوط هوائى بلغارستان گفت مسافر ياد شده که به‌نظر مى‌رسيد تبعه ويتنام باشد، ضمن پخش اعلاميه‌هائى خود نيز به وسيله چتر نجات بر فراز خاک ويتنام به بيرون از هواپيما پريد.
	مقامات هواپيمائى بلغارى گفتند در اين حادثه به کسى آسيب نرسيده است.

ترتيب ارائه ساير مطالب در سبک هرم وارونه

در نگارش مطالب بعد از 'ليد' در سبک هرم وارونه بايد اين نکته را در نظر داشت که چند پاراگراف بعد از ليد توضيحات بيشترى راجع به همان مطلب اصلى ليد را ارائه مى‌دهد و پس از اين توضيحات مطلب مهم بعدى مطرح مى‌شود.

فرض کنيد رويدادى مانند يک سخنرانى يا مصاحبه خبرى شامل مباحث گوناگون باشد و بخواهيم آن را به‌صورت هرم وارونه تنظيم کنيم. اين مطالب را به A،B،C،D،E نشان مى‌دهيم. فرضاً در بين اين مطالب مختلف، مهم‌ترين مطالب با توجه به ارزش‌هاى خبرى و با درنظر گرفتن مسائل ديگر، مطلب D باشد و مى‌خواهيم آن را در ليد خبر مطرح کنيم. بنابراين در مرحله اول چکيده مهم‌ترين مطالب به موضوع D را در ليد مى‌نويسيم و در پاراگراف‌‌هاى بعد توضيحات بيشتر در ارتباط با همين موضوع را که به d۱ d۲ d۳ نشان مى‌دهيم. همچنين فرض کنيد مطلب مهم بعد B باشد که با عبارت ربط‌‌دهنده به مطالب بالا مرتبط شده و توضيحات خود را نيز به‌دنبال دارد. به همين ترتيب ضمن رعايت هماهنگى بين موضوعات، مطالب ارائه شده همراه با توضيحات بيشتر (جزئيات مطلب) به‌دنبال هر قسمت مربوطه با توجه به اهميت درنظر گرفته شده نوشته مى‌شود. به دو شکل زير توجه کنيد: