شقاق‌ مقعد ـ anal fissure

شقاق‌ مقعد عبارت‌ است‌ از پارگی‌ یا شكاف‌ در ناحیه‌ مقعد. این‌ بیماری‌ در تمام‌ سنین‌ و حتی‌ در شیرخواران‌ نیز رخ‌ می‌دهد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. درد به‌ هنگام‌ نشستن‌ روی‌ یك‌ جسم‌ سخت‌

۲. خارش‌ اطراف‌ مقعد

۳. وجود رگه‌هایی‌ از خون‌ روی‌ كاغذ توالت‌، لباس‌ زیر، یا پوشك‌ بچه‌

۴. كودكان‌ مبتلا ممكن‌ است‌ از اجابت‌ مزاج‌ امتناع‌ كنند.

۵. درد و شدید به‌ هنگام‌ عبور مدفوع‌ سخت‌ یا حجیم‌. امكان‌ دارد تا یك‌ ساعت‌ نیز طول‌ بكشد. درد دوباره‌ با اجابت‌ مزاج‌ بعدی‌ بر می‌گردد.

ـ علل‌ بیماری:

علت‌ دقیق‌ آن‌ نامشخص‌ است‌، اما علایم‌ معمولاً بعد از فشار آمدن‌ به‌ مقعد ناشی‌ از مدفوع‌ سفت‌ و حجم‌ ظاهر می‌شوند.

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. یبوست‌

۲. بارداری‌های‌ متعدد

۳. سرطان‌ خون‌

۴. بیماری‌ كُرون‌

۵. بیماری‌های‌ نقص‌ ایمنی‌

ـ پیشگیری‌:

جلوی‌ بروز یبوست‌ را با اقدامات‌ زیر بگیرید: روزانه‌ حداقل‌ 8 لیوان‌ آب‌ بنوشید. غذای‌ پرفیبر مصرف‌ نمایید. در صورت‌ لزوم از داروهای‌ شل‌كننده‌ مدفوع‌ یا مسهل‌ها استفاده‌ نمایید. به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌، فشار بیش‌ از اندازه‌ وارد نیاورید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

اغلب‌ بزرگسالان‌ در عرض‌ 6-4 هفته‌ با درمان‌ خوب‌ می‌شوند، به‌ نحوی‌ كه‌ دیگر به‌ جراحی‌ نیازی‌ نخواهد بود. اغلب‌ شیرخواران‌ و كودكان‌ كم‌ سن‌، بعد از شل‌ كردن‌ مدفوع‌ بهبود می‌یابند.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

تشكیل‌ جوشگاه‌ در محل‌ زخم‌ به‌ نحوی‌ كه‌ دفع‌ مدفوع‌ را با مشكل‌ روبرو كند.

ـ درمان‌:

برای‌ رد سایر علل‌ خونریزی‌ مقعدی‌ یا خونریزی‌ از راست‌ روده‌، مقعد و راست‌ روده‌ با وسایل‌ مخصوص‌ (آنوسكپ‌، سیگموییدوسكپ‌) بررسی‌ می‌شوند. پس‌ از اجابت‌ مزاج‌، باید مقعد به‌ آرامی‌ با صابون‌ شسته‌ شود. برای‌ برطرف‌ كردن‌ اسپاسم‌ عظلانی‌ و درد در اطراف‌ مقعد، باید حوله‌ گرم‌ روی‌ محل‌ گذاشته‌ شود. نشستن‌ در لگن‌ حاوی‌ آب‌ گرم‌ نیز درد را تخفیف‌ می‌دهد. ارتقاع‌ آب‌ در لگن‌ باید حدود 20 سانتیمتر باشد. روزانه‌ 3-2 بار و هر بار برای‌ 20-10 دقیقه‌ از این‌ روش‌ استفاده‌ می‌شود. اگر درمان‌های‌ فوق‌ مؤثر نبود، امكان‌ دارد نیاز به‌ جراحی‌ باشد. در جراحی‌، یا زخم‌ به‌ طور كلی‌ برداشته‌ می‌شود، یا اینكه‌ در عضلاتی‌ كه‌ با انقباض‌ خود باعث‌ عدم‌ بهبود زخم‌ می‌شوند تغییراتی‌ داده‌ می‌شود.

ـ داروها:

برای‌ درد خفیف‌، از داروهایی‌ مثل‌ استامینوفن‌ یا بی‌حس‌كننده‌های‌ مالیدنی‌ استفاده‌ كنید. مالیدن‌ پماد زینك‌ اكسید یا وازلین‌ به‌ ناحیه‌ شاید باعث‌ جلوگیری‌ از احساس‌ سوزش‌ شود. نرم‌كننده‌های‌ مدفوع‌ نیز ممكن‌ است‌ به‌ جلوگیری‌ از بروز درد به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌ كمك‌ كنند. امكان‌ دارد پماد لیدوكایین‌ توصیه‌ شود.

ـ فعالیت‌:

هیچ‌ محدودیتی‌ برای‌ آن‌ وجود ندارد. فعالیت‌ بدنی‌ خود احتمال‌ یبوست‌ را كاهش‌ می‌دهد.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

ترجیحاً باید غذای‌ پرفیبر و مایعات‌ به‌ مقدار فراوان‌ در رژیم‌ گنجانده‌ شود تا از یبوست‌ جلوگیری‌ شود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا فرزندتان‌ علایم‌ شقاق‌ مقعدی‌ را دارید، به‌ خصوص‌ دردی‌ كه‌ علی‌رغم‌ درمان‌، ادامه‌ می‌یابد.