مطالعات تجربی یا مطالعات مداخله‌ای (Experimental Epidemiology)

در سال ۱۹۲۰ اپيدميولوژى تجربى به‌معناى مطالعه همه‌گيرى‌ها در مستعمرات و حيوانات آزمايشگاهى مانند Rat و موش سفيد بود، ولى با مفهوم نوين اپيدميولوژى تجربى غالباً معادل کارآزمايى‌هاى شاهددار اتفاقى شده است.((Randomized clinical trial-RCT))

مطالعات تجربى يا مداخله‌اى مشابه روش‌هاى مطالعه همگروهى هستند؛ فقط شرايط اجراى بررسى تحت کنترل مستقيم پژوهشگر است و با اين ترتيب مطالعه تجربى شامل بعضى اقدامات، مداخله يا دستکارى مانند بکار گرفتن مشورت يا قطع عامل سببى مشکوک و يا تغيير يک متغير از زنجيره عليتى در گروه مورد تجربه است، در حالى که در گروه شاهد تغييرى داده نمى‌شود و سپس پيامد تجربه در هر گروه مورد مشاهده قرار مى‌گيرد اين وضعيت آشکارا نقطه مقابل مطالعات مشاهده‌اى (مانند مطالعات توصيفي، شاهد موردى و همگروهي) است، زيرا در مطالعات مشاهده‌اى اپيدميولوژيست جز مشاهده سير طبيعى وقايع يا پيامدها کارى نمى‌کند. اهداف مطالعات تجربى را مى‌توان به شرح زير بيان کرد:

- ارائه تجربه عملي درباره عوامل سببى (يا خطر) که امکان تغيير بيمارى يا مبارزه با آن را فراهم آورد

- ارائه روش اندازه‌گيرى کارآيى و کارسازى خدمات بهداشتى ازنظر پيشگيرى و مبارزه با بيمارى‌ها و درمان آنها، و ارتقاى سلامت جامعه

بررسى‌هاى تجربى همه مزايا و معايب معمولى بررسى‌هاى همگروهى را دارند باضافه سه مشکل ديگر؛ يعنى هزينه، ملاحظات اخلاقى و آسان بودن.

مطالعات تجربى جزو زمينه‌هاى عمده مطالعات اپيدميولوژى شده‌اند و بصورت مطالعات جانوران و يا انسانى انجام مى‌شوند.

- کارآزمايى در سطح جامعه:

نوعى از مطالعات تجربى هستند که در اين نوع مطالعه جوامع واحدهاى مطالعه هستند. اين نوع مطالعات را نمى‌توان به ظرفى غيرقابل نفوذ تشبيه کرد؛ هريک از روش‌هاى مطالعه تجربى مکمل روش‌هاى ديگر است.

- کارآزمايى ميدانى:

نوعى از مطالعات تجربى يا مدافعه‌اى هستند که در اين نوع کارآزمايى مداخله بر روى جامعه انجام مى‌شود و در آن مردم سالم واحد مطالعه هستند.