سردرد خوشه‌ای ـ headache cluster

سردرد خوشه‌ای‌ عبارت‌ است‌ از یك‌ نوع‌ سردرد بسیار شدید كه‌ به‌طور معمول‌ شامل‌ درد در یك‌ طرف‌ سر، در پشت‌ سر، یا اطراف‌ یك‌ چشم‌ می‌شود. این‌ سردردها معمولاً در یك‌ زمان‌ از روز برای‌ چندین‌ روز یا هفته‌ رخ‌ می‌دهند و بعد فروكش‌ كرده‌ و فرد ممكن‌ است‌ هفته‌ها یا ماه‌ها سردرد نداشته‌ باشد. حدود 90% از بیماران‌ مرد هستند.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. شروع‌ ناگهانی‌ سردرد، غالباً در شب‌ و به‌ هنگام‌ خواب‌

۲. درد در یك‌ طرف‌ و اطراف‌ چشم‌ احساس‌ می‌شود.

۳. درد شدید، به‌ داخل‌ فرو رونده‌، یا اذیت‌ كننده‌

۴. اشك‌ آلود بودن‌ چشم‌ها

۵. قرمز و پرعروق‌ بودن‌ ملتحمه‌

۶. ورم‌ كردن‌ و پایین‌ افتادن‌ پلك‌

۷. گرفتگی‌ بینی‌ و آب‌ ریزش‌ از بینی‌

۸. كند شدن‌ ضربان‌ قلب‌

۹. تهوع

۱۰. تعریق‌

۱۱. گاهی‌ بی‌قراری‌، فعالیت‌ زیاد، یا رفتار خشونت‌آمیز

۱۲. سردرد در عرض‌ 15 دقیقه‌ به‌ اوج‌ خود می‌رسد و حدود 2 ساعت‌ طول‌ می‌كشد.

ـ علل‌ بیماری:

علت‌ واقعی‌ آن‌ ناشناخته‌ است‌. البته‌ شواهدی‌ وجود دارد مبنی‌ بر این‌ كه‌ یك‌ نوع‌ اختلال‌ عصبی‌ در ضرباهنگ‌ شبانه‌روزی‌ (ساعت‌ بیولوژیك‌) بدن‌ ممكن‌ است‌ به‌ بروز سردرد خوشه‌ای‌ كمك‌ كند.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. مردان‌ بالای‌ 30 سال‌

۲. سابقه‌ میگرن‌ (خصوصاً در زنان‌)

۳. رابطه‌ احتمالی‌ با سابقه‌ وارد آمدن‌ ضربه‌ به‌ سر یا عمل‌ جراحی‌ روی‌ سر

۴. بروز بسیار بیشتر زخم‌ معده‌ و دوازدهه‌ و بیماری‌ سرخرگ‌های‌ قلب‌ (در مردان‌)

۵. بعضی‌ از غذاها نیز در ایجاد آن‌ مؤثر شناخته‌ شده‌اند، خصوصاً غذاهایی‌ كه‌ حاوی‌ تیرامین‌ هستند. این‌ غذاها شامل‌ پیرونی‌، جگر مرغ‌، غذاهای‌ قارچی‌ و پنیرهای‌ كهنه‌ است‌.

ـ پیشگیری‌:

به‌ دلیل‌ این‌ كه‌ علت‌ دقیق‌ این‌ نوع‌ سردرد ناشناخته‌ است‌، راه‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ از اولین‌ حمله‌ وجود ندارد.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

راهی‌ برای‌ معالجه‌ آن‌ نیست‌، اما با درمان‌ می‌توان‌ درد را كنترل‌ و طول‌مدت‌ بروز حملات‌ را كم‌ كرد. دوران‌ طولانی‌مدت‌ فروكش‌ كردن‌ سردرد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

آسیب‌ رساندن‌ به‌ خود به‌ هنگام‌ حمله، ‌عوارض‌ جانبی‌ داروها.

ـ درمان‌:

تشخیص‌ معمولاً با بررسی‌ الگوی‌ حملات‌ سردرد و سایر علایم‌ انجام‌ می‌گیرد. درمان‌ ممكن‌ است‌ شامل‌ دارو و تغییر در شیوه‌ زندگی‌ باشد. به‌ هنگام‌ فعال‌ بودن‌ بیماری‌، از نور روشن‌ یا خیره‌كننده‌، عصبانیت‌ زیاد، فعالیت‌ پراسترس‌ یا هیجانات‌ پرهیز كنید. این‌ عوامل‌ باعث‌ آغاز حمله‌ خواهند شد. سیگار نكشید؛ تنباكو ممكن‌ است‌ باعث‌ اثر نكردن‌ دارو در رفع‌ سردرد شود. اگر سردرد با دارو خوب‌ نشد، می‌توان‌ روی‌ عصب‌ سه‌ قلو عمل‌ جراحی‌ انجام‌ داد و سردرد را به‌ این‌گونه‌ درمان‌ كرد.

ـ داروها:

استفاده‌ از داروی‌ سوماتریتپان‌ به‌صورت‌ تزریق‌ زیر پوستی‌ ممكن‌ است‌ در هنگام‌ حمله‌ حاد سردرد كمك‌كننده‌ باشد. دستورالعمل‌ تجویز این‌ دارو را به‌ دقت‌ به‌ كار بندید. از اسپری‌ استنشاقی‌ ارگوتامین‌ نیز می‌توان‌ به‌ هنگام‌ حمله‌ و نیز برای‌ پیشگیری‌ از بروز حمله‌ استفاده‌ نمود. در مورد این‌ دارو هم‌ دستورالعمل‌ تجویز دارو را به‌ دقت‌ رعایت‌ كنید، خصوصاً اگر بیش‌ از یك‌ دارو مصرف‌ می‌كنید. امكان‌ دارد اكسیژن‌ درمانی‌ در منزل‌ توصیه‌ شود. داروهای‌ حاوی‌ كافئین‌ (خوراكی‌ و به‌ صورت‌ شیاف‌) نیز ممكن‌ است‌ به‌ هنگام‌ حمله‌ سردرد كمك‌كننده‌ باشند. امكان‌ دارد مصرف‌ یك‌ داروی‌ بی‌حس‌ كننده‌ موضعی‌ مثل‌ لیدوكایین‌ توصیه‌ شود. فنیل‌افرین‌ برای‌ بر طرف‌ كردن‌ گرفتگی‌ بینی‌ چندین‌ دارو موجود هستند كه‌ می‌توان‌ از آنها برای‌ مهار حملات‌ سردرد به‌ هنگام‌ فعال‌ بودن‌ بیماری‌ استفاده‌ كرد: پردنیزون‌، لیتیم‌، ارگوتامین‌، وراپامیل‌، ایندومتاسین‌، و متی‌سرژید.

ـ فعالیت‌:

از هرگونه‌ فعالیتی‌ كه‌ شاید باعث‌ رسیدن‌ آسیب‌ به‌ شما به‌ هنگام‌ حمله‌ سردرد شود اجتناب‌ كنید. فعالیت‌ بدنی‌ زیاد به‌ هنگام‌ بروز اولین‌ علایم‌ سردرد شاید باعث‌ فروكش‌ حمله‌ سردرد شود.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

ندرتاً بعضی‌ از غذاها (مثل‌ شكلات‌، تخم‌مرغ‌، محصولات‌ لبنی‌) می‌توانند باعث‌ آغاز حمله‌ سردرد شوند.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ علایم‌ سردرد خوشه‌ای‌ را دارید. اگر پس‌ از شروع‌ درمان‌، حملات‌ ادامه‌ یابند.