تغذیه در بیماران دچار افزایش چربی خون

افزایش چربی خون همراه با بیماری‌هائی مانند کم کاری تیروئید، بعضی از بیماری‌های کبدی و کلیوی، بیماری‌های قند(دیابت)، نارسائی مزمن کلیه، چاقی، بعضی از عفونت‌ها، اعتیاد به الکل، ایدز و ... دیده می‌شود. همچنین افزایش چربی خون ممکن است علامت بیماری دیگری نبوده و بیمار به‌صورت اولیه دچار آن شود. برای تشخیص بالا بودن چربی خون، اندازه گیری دو نوع چربی خونی یعنی کلسترول و تری گلیسیرید انجام می‌شود. در این میان معمولاً افزایش کلسترول به‌عنوان عامل بیماری‌زای جدیدتری مطرح می‌شود.‌

کلسترول انواع مختلفی دارد. افزایش کلسترول با تراکم پائین (LDL) منجر به عوارض عروقی به‌صورت تصلب شرائین (اترواسکروز) در عروق مختلف می‌شود که می‌تواند باعث سکته‌های قلبی و مغزی شود. از طرف دیگر افزایش کلسترول با تراکم بالا (HDL‌) بر خلاف افزایش LDL عمل کرده و منجر به جلوگیری از عوارض ذکر شده می‌گردد. با توجه به وجود انواع مختلف هیپرلیپیدمی، بیماران حتماً باید به توصیه‌های داروئی و تغذیه‌ای پزشک معالج خود توجه دقیق داشته باشند، چون هر کدام از این انواع، درمان داروئی و رژیم غذائی خاص خود را نیاز دارد.

رعایت نکات زیر به همه بیماران دچار افزایش چربی خون توصیه می‌شود. بهتر است بدانیم افراد سالم نیز با رعایت این نکات از احتمال هیپرلیپیدمی تا حد زیادی مصون خواهند بود و همه افراد خانواده می‌توانند از رژیم غذائی ضد افزایش چربی خون سود ببرند:‌ انجام ورزش به‌صورت منظم، حداقل هفته‌ای سه روز، در کنترل وزن و متعادل نگه داشتن چربی‌ها خون اثر واضحی دارد. بهترین ورزش پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا است. ‌وزن ایده آل حفظ شود و در صورت وجود چاقی، کاهش وزن اکیداً توصیه می‌شود.از مصرف الکل و سیگار به شدت پرهیز شود. توصیه می‌شود از رژیم غذائی حاوی کمترین میزان چربی استفاده شود. به‌خصوص باید از مواد غذائی حاوی کلسترول و چربی‌های اشباع شده پرهیز نمود. از شیر و فرآورده‌های لبنی کم‌چرب و یا بدون چرب استفاده شود. از مصرف کره و خامه خودداری شود. هر گونه چربی گوشت قرمز و همچنین پوست مرغ قبل از پخت جدا شده و دور ریخته شود. از تخم مرغ به صورت محدود استفاده شود. حتی‌الامکان از سرخ کردن مواد غذائی خودداری شده و مواد غذائی به‌صورت آب پز و کبابی، تنوری (فر) تهیه شود.

مصرف گوشت ماهی با توجه به‌وجود چربی‌های مفید در آن توصیه می‌شود. البته باید توجه داشت که ماهی نیز بهتر است سرخ نشود. سبزیجات و میوه‌هائی که حاوی چربی ناچیزی هستند می‌توانند به‌صورت آزادانه مورد مصرف قرار گیرند. مصرف مغزها (گردو، آجیل) و روغن زیتون می‌تواند موجب اثر مفیدی در کاهش LDL (چربی با تراکم پائین) شود. البته باید توجه داشته باشید که مصرف زیاد و بی‌رویه این مواد می‌تواند باعث چاقی شود.مصرف روغن ماهی نباتی جامد باعث افزایش LDL و کاهش HDL شده و بهتر است تا حد امکان از مصرف آن خودداری شود. بر خلاف آن کره‌های گیاهی (مارگارین) حاوی استانول (Stanol) باعث کاهش LDL می‌شود.

برنامه غذائی که جهت تغذیه افراد جامعه در امریکا توصیه شده به‌صورت زیر است: کلیه افراد بالای 2 سال باید 30% از کالری مورد نیاز روزانه خود را از چربی تأمین نمایند و کمتر از 10% کالاری روزانه از چربی‌های اشباع به‌دست آید. همچنین میزان مصرف روزانه روزانه کلسترول باید کمتر از 300 میلی گرم باشد. در زمانی که پرهیز غذائی برای درمان افزایش چربی خون مورد نظر است باید ضمن تأمین 30% کالری روزانه از چربی، کمتر از 75 کالری از چربی‌های اشباع به‌دست آمده و روزانه کمتر از 200 میلی گرم کلسترول مصرف شود.