رابطه آموزش با ترویج

برقرارى نوعى ارتباط بين آموزش و ترويج الزامى است. اين ارتباط را مى‌توان با توجه به ماهيت کار و ساير خصوصيات ترويج به طريقى عميقتر درک نمود. آموزش در کشاورزى عملاً به دو صورت امکان‌پذير است يکى از طريق رسمى به‌صورت آموزش‌هاى حرفه‌اى کشاورزى در يک قالب و نظم مقرراتى با ضوابط معمول در آموزش‌هاى عمومى در سطح مملکت و دوم به طريق غير رسمى از طريق شرکت داوطلبانهٔ فراگيران و تشکيل محيط آموزشى با توافق يکديگر و فارغ از مقررات و ضوابط خشک و اجبارى.

در آموزش‌هاى رسمي، فراگير تابع آموزشگر و مقررات و مطالب درسى است حال آنکه در آموزش‌هاى غيررسمى آموزشگر (مروج) و مطالب درسى و ضوابط تابع فراگير هستند. با توجه به توضيح فوق تنها عمال مؤثر در ادامهٔ فراگيرى علاقهٔ فراگيران و نياز آنان به فراگيرى است. ايجاد اين علاقه آن هم بين بزرگسالانى که به کار کشاورزى اشتغال دارند، چندان ساده نيست. درس مروج بايد زمزمهٔ محبت باشد و اين محبت بر دل روستائى نشيند و او را مجاب سازد که آموزشگر و مروج دوست و نيکخواه او است تا از فراگيرى دورى نجويد و دلسرد نشود.

بدين‌ترتيب، آموزش در ترويج به‌معناى ايجاد تغيير در فرد فراگير تلقى مى‌گردد و لذا مى‌توان به عمق کارآئى لازم در اين امر پى برد. از آنچه گفته شد چنين برمى‌آيد که از يک سو هيچ مقرراتى براى جلب فراگير و آوردن او به محيط آموزشى وجود ندارد و در عين حال انتظار بر آن است که آموزش چنان مؤثر باشد که منجر به تغيير گردد. آيا به راستى اين امر شدنى است؟ پاسخ زمانى مثبت است که مروج بتواند:

۱- در زمينهٔ روان‌شناسى و جامعه‌شناسي، در برقرارى روابط فردى و اجتماعى موفق باشد.

۲- در زمينهٔ برنامه‌ريزى و تحقيق، نيازهاى فردى و اجتماعى را به‌خوبى تشخيص دهد و آنها را دقيقاً تعيين کند.

۳- در زمينهٔ برنامه‌ريزى آموزشي، برنامه‌هاى آموزشى را با مشورت با مردم منطقه تهيه کند و توسعه دهد.

۴- در زمينهٔ بزرگسالان و مبانى آموزش کشاورزي، خصوصيات سالمندان و جوانان فراگير را به‌خوبى تشخيص دهد.

۵- در زمينهٔ تکنولوژى آمزوشي، برنامهٔ آموزشى را تنظيم و از تسهيلات آموزشى استفاده کند.

۶- در زمينهٔ سنجش و ارزشيابي، نتايج به‌دست آمده از برنامه‌هاى آموزشى را ارزيابى کند و بر اساس آن در توسعه و تکميل برنامه‌هاى آموزشى بکوشد.

۷- در زمينهٔ تحقيق و مسئله‌يابي، دانش خود را مداوماً ارتقاء بخشد و با آخرين يافته‌هاى علمى روز، در حد خود و در زمينه مربوطه، آشناى باشد.

۸- در زمينهٔ مهارت‌هاى فنى حرفه، دانش مربوط به حرفه به‌خصوصى را که انجام مى‌دهد داشته باشد.

اين مهارت‌ها همگى نوع کارآئى آموزشى هستند که مجموعاً براى موفقيت مروج امرى حياتى بوده، خود مبين وجود ارتباطى محکم بين آموزش و ترويج است در واقع با هر يک از مهارت‌ها و توانائى‌هاى فوق اين رابطه استحکام بيشترى پيدا مى‌کند. ضمن آموزش، اين مهارت‌ها و توانائى‌ها بايد در مروج پرورش يابند تا او به کارآئى لازم نايل آيد. آنچه از طريق برنامه‌هاى آموزشى تربيت کاردان، کارشناسي، کارشناسى ارشد و حتى دکتراى ترويج و آموزش کشاورزى انجام مى‌شود مبين وجود همين رابطه است.

از مجموع مهارت‌هاى مذکور در فوق چنين برمى‌آيد که کار مروج تنها آموزش دادن نيست بلکه درک لزوم هماهنگ‌سازى دانش فرا گرفته شده با شرايط محيطى و حرفه‌اى نيز هست. در اين مورد فرضاً تجارب آموزشى پيشنهاد مى‌کند که نوع به‌خصوصى از روش آموزش به‌کار رود، ولى مروج در شرايط خاصى با اتکاء به دانش خود چنين تشخيص مى‌دهد که روش ديگرى مناسب است.

به‌منظور تعيين مهارت‌هاى حرفه‌اى مروجان و کارشناسان ترويج کشاورزي، مؤلف با همکارى سازمان ترويج کشاورزى تحقيقاتى انجام داده است، مهارت‌هاى حرفه‌‌اى مروجان مورد تأئيد خبرگان ترويج کشاورزى قرار گرفت.