تاریخچه ترویج و آموزش کشاورزی

توجه به آينده ما را به‌طور جدى محتاج تجهيز به ابزار اصلى توسعهٔ کشاورزى يعنى ترويج و آموزش کشاورزى و منابع طبيعى نموده است و لازم خواهد بود که به‌جاى باقى‌گذاردن مشکلات ريشه‌اى براى نسل آتي، به سرمايه‌گذارى وسيعى که متضمن ثمره‌اى ارزنده باشد، اقدام گردد و از اين طريق در اسرع وقت به ارتقاء فرهنگ حرفه‌اى روستائيان توجه شود. به‌همين منظور کنفرانس جهانى تحول کشاورزى و توسعهٔ روستائى در سال ۱۹۷۹ از طريق سازمان خواربار و کشاورزى جهانى در رم تشکيل گرديد که ۱۴۵ نماينده شامل ۸۹ وزير، ۲۵ معاون وزير و ۱۳۴۳ نماينده و ناظر از کشورهاى عضو در آن شرکت داشتند. در اين کنفرانس ضمن تأکيد بر لزوم آموزش زنان روستائي، بر اولويت بررسى وضعيت تحقيق و ترويج و آموزش در خصوص توسعهٔ روستائى و حذف فقرا از اين جوامع و توجيه آنها به‌سمت پذيرش نوآورى‌ها و پيشرفت‌هاى فنى مناسب با موقعيت توليد‌کنندگان جزء (کشاورزان خرده‌پا) تأکيد شد و دولت‌ها را به اجراء سياست‌هاى آموزشي، چه از لحاظ سياست‌ها و اولويت‌هاى آموزشى و چه از لحاظ توسعهٔ ادراک و رشد نيروى کار از جمله موارد زير مقيد نمود:

۱- اولويت دادن به تحقيق آموزش و سوادآموزى جهانى مرتبط با سايز اجزاء توسعه و ست‌يابى به تمامى يا بخشى از اهداف عمدهٔ آموزشى عمومى تا سال ۲۰۰۰ و تنظيم برنامه‌هاى آموزشى مربوط به بهداشت و تغذيه، به‌ويژه براى دانش‌آموزان، به‌منظور تسهيل تحقيق اهداف مزبور.

۲- تأکيد بر سوادآموزى و مرتبط کردن برنامه‌هاى آموزشى با شرايط خاص مناطق روستائي، مزارع و ساير منابع بايد به مدارس اختصاص يابند.

۳- تقويت آموزش‌هاى غيررسمى با تأکيد بر سوادآموزى عملي، بهداشت، اقتصاد خانه، تغذيه، تنظيم خانواده، قوانين کشاورزي، خدمات حقوقي، تعاون و مديريت مزرعه و نيز تمرکز جدى بر تعالى مهارت‌ها و تجارب حرفه‌اى کشاورزان.

۴- تقويت آموزش‌هاى غيررسمى براى بالا بردن مهارت‌هاى مورد نياز براى صنايع روستائي، تأسيسات و تگهدارى آنها.

۵- توسعهٔ آموزش ترويج کشاورزي، جنگل‌دارى و ماهيگيرى به‌خصوص در حد متوسط جامعه با تأکيد بر مشکل‌گشائى و تطبيق با شرايط محلى و تجارب عملي، ارتباط تحقيق و ترويج و آموزش رشد مهارت‌هاى فنى روستا و تقويت اين ارتباط و جلب مشارکت روستائيان در تنظيم اولويت‌هاى تحقيقى و آموزشى ترويج.

از طريق اين کنفرانس، همکارى طولانى و موفق سازمان خواربار و کشاورزى جهاني، يونسکو و سازمان جهانى کارگرى در زمينهٔ آموزش کشاورزى وارد مرحلهٔ جديدى شد؛ سه سازمان مزبور توافق کردند که براى تقويت و پيگيرى نتايج کنفرانس تلاش کنند.

اين همه، در نهايت يک نکتهٔ کاملاً جدى را در جهت توسعهٔ روستائى و کاربرد آموزش در اين مسير روشن مى‌کند که وضع نابسامان کنونى و نيز فقر اطلاعاتي، مهارتى و امکاناتى توليدکنندگان محصولات زراعى و دامى به‌ هيچ‌وجه صحنه خوبى براى ورود به دنياى جمعيتى آينده نيست از اين رو لازم است در سطح جهاني، و دست کم دربارهٔ موضوع مورد بحث در اين مجموعه براى توسعهٔ آموزش‌هاى فنى و حرفه‌اى رسمى و غيررسمى در کشاورزى و منابع طبيعى تمهيدات اساسى انديشيده شود و هر چه سريع‌تر قواى فرتوت اين افراد که به واقع پشتوانهد تأمين نيازهاى اوليهٔ کشور هستند بازسازى و دائماً تقويت شود.

سازمان خواربار و کشاروزى جهانى در اين زمينه لااقل در سال ۱۹۷۹، که کنفرانس مزبور تشکيل شد، ۲/۷۲ درصد از طرح‌هاى خود را به فعاليت‌هاى آموزشى کشاورزي، نزديک ۸ درصد را به ماهيگيرى و شيلات، ۲/۶ درصد را به جنگل‌دارى و ۶/۱۳ درصد بقيه را به ساير آموزش‌هاى مربوط به کشاورزى و منابع طبيعى اختصاص داده است. اما با توجه به آنچه در زمينهٔ حياتى بودن ترويج و آموزش کشاورزى مطرح شد چرا هنوز در بسيارى از کشوردهاى در حال رشد:

۱- در قالب آموزش‌هاى مؤثر تربيت نيروى انسانى سرمايه‌گذارى‌هاى کلان بازدهٔ اندکى دارد؟.

۲- صدها زن و مرد جوان فارغ‌التحصيل از مدارس و دانشکده‌هاى کشاورزى هيچ‌جا به‌طور مستقيم و يا غيرمستقيم در امر توسعهٔ کشاورزى دخالت ندارند؟.

۳- کشاورزانى که عمرى در کار کشاورزى اشتغال داشته‌اند و به‌شدت نيازمند افزايش کارآئى حرفه‌اى هستند از آموزشى که واقعاً بدان احتياج دارند دور مانده‌اند؟.

علاوه بر پرسش‌هاى فوق باز هم بايد دريافت که چرا، به‌ويژه در کشور ما، کشاورزى که حياتى‌ترين نقش را در تأمين احتياجات کشور و رفع نيازهاى جمعيت انبوه آن دارد على‌رغم تأئيد همه متخصصان، صاحب‌نظران، سياست‌مداران و مسؤولان دوره‌هاى مختلف تاريخ کشور هنوز هم کمترين رشد را دارد و آن طور که بايد و شايد مورد توجه قرار نمى‌گيرد.