گرفتاری‌های زبان

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. زخمی در کنار زبان پیدا شود.

۲. تغییر رنگ یا باردار شدن زبان - مخصوصاً اگر سفید، دلمه‌ای، یا رشته‌ای باشد - که با مسواک زدن معمولی از بین نرود.

ـ گرفتاری‌های زبان نشانهٔ چیست:

جلو آینه دهانتان را باز کنید، زبانتان را بیرون بیاورید، و بگوئید آ... با این کار اگر چیز عجیبی روی زبان باشد، دیده می‌شود. زبان طبیعی به رنگ قرمز صورتی و با سطح کاغذ سنباده‌ای است که دارای شیارها و برجستگی‌های کوچک است. زبان جای مناسبی برای رشد چیزهای بد هم هست. مثلاً مکان زیستی خوبی برای باکتری‌ها و قارچ‌ها است. شیارها با مواد غذائی پرشده و باکتری‌ها از آن تغذیه می‌کنند.

باکتری‌ها در اثر عدم رعایت بهداشت در زبان جای می‌گیرند و به‌دلایل مختلف، تعادل باکتریائی به نفع یکی از آنها شده و گرفتاری زبان آغاز می‌شود. مثلاً برجستگی‌های زبان ممکن است از اندازهٔ اولیهٔ یک یا دو میلی‌متری تا ۲۰ میلی‌متر رشد کنند، انگار زبان ریش درآورده است. مواد غذائی در میان اینها بسته به نوع باکتری موجود به رنگ‌های سیاه، سبز، یا قرمز در می‌آید.

در مقابل، زبان ممکن است بیش از حد صاف شود که این حالت معمولاً ناشی از سوء تغذیه است. گاهی نیز زبان متورم شده و برجستگی‌ها را در خود می‌برد. زبان ممکن است زخمی شود. این زخم‌ها خوش‌خیم یا ناشی از گازگرفتگی هستند. یا اینکه ممکن است کمی بدتر، مثل تاول‌های تب، باشند. زخم‌های کنار زبان اهمیت بیشتر دارند، چون علاوه بر موارد بالا، ممکن است نشانهٔ سرطان دهان باشد که تشخیص آن با پزشک است.

اگر جاهائی از زبان بدون برجستگی شوند، که این را زبان جغرافیائی می‌نامند، چیز مهمی نیست. زبان جغرافیائی دارای لکه‌های قرمز صافی است که گاه‌گاه جای خود را عوض می‌کنند. ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد به زبان جغرافیائی مبتلا هستند. زبان جغرافیائی مانند یک نقشه است و اگر به آن مبتلا هستید، ممکن است در خانوادهٔ شما کس دیگری هم مبتلا باشد، چون زیاد در میان خانواده‌ها دیده می‌شود، گرچه دلیل برای ارثی بودن آن درست نیست. زبان جغرافیائی با وجود لکه‌های کوچک روشن دارای نواحی سفید تفاوت دارد. این حالت که زبان صورتی نام دارد بیماری است.

ـ درمان گرفتاری‌های زبان:

اگر تغییر زبان شما ناشی از خوردن چیزی رنگی نباشد، دچار ناراحتیی شده‌‌اید که پزشک باید درمان کند. زبان را مسواک بزنید. اولین کاری که با دیدن تغییر رنگ زبان می‌توانید بکنید، مسواک زدن آن است. اگر با مسواک زدن از بین نرود یا بیش از چند روز طول بکشد، برای تشخیص علت آن نزد دندان‌پزشک بروید. اما اگر مسواک زدن آن را برطرف کند، این کار را ادامه دهید.

داروهایتان را کنترل کنید. بسیاری داروها با تغییر در تعادل باکتریائی زبان ایجاد تغییر رنگ می‌کنند. این کار به رشد سویه‌های قوی‌تر باکتری منجر می‌شود. در این حالت مرتباً زبان را مسواک بزنید و اگر تغییر رنگ ادامه پیدا کند، به پزشک اطلاع دهید. شاید دارو را عوض یا مقدار آن را کم کند.

سیگار نکشید. سیگار عامل بسیاری از گرفتاری‌های زبان است. باز هم می‌گوئیم: سیگار نکشید! ویتامین B بخورید. زبان صاف و لیز معمولاً نشانهٔ کم‌خونی یا کمبود ویتامین B۱۲ است. شاید نیز علامتی برای سایر گرفتاری‌های خونی باشد. پزشک بعد از معاینه و تشخیص علت ممکن است تزریق ویتامین B۱۲ و خوردن غذاهای غنی از آن مثل ماهی، ماست کم چربی، و پنیر را توصیه کند.

زبان جغرافیائی را کنترل کنید. اگر زبان جغرافیائی دارید، ممکن است کمی احساس سوزش در دهان کنید. برای رفع سوزش و مطمئن شدن از اینکه ناراحتی دیگری ندارید، نزد دندان پزشک بروید. چیزهای محرک نخورید. بعضی غذاها باعث سوزش زبان جغرافیائی می‌شوند. با حذف یک‌به‌یک چیزهائی که می‌خورید، علت را پیدا کنید. زخم کنار زبان را جدی بگیرید. اگر زخمی دردناک یا بدون درد در کنار زبانتان دیدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. شاید آفت یا تبخال باشد. ولی گاهی هم ممکن است سرطانی شود. دندان‌ها را مقصر ندانید. معمولاً دندان زخمی بر زبان ایجاد نمی‌کند.