سرطان روده فراخ

ـ روده فراخ چیست:

گوارش غذا در حیوانات و انسان با وجود یک لوله توخالی عضلانی که از دهان تا مقعد قرار دارد، امکان‌پذیر می‌گردد. در طی این مسیر، ابتدا غذاها با یکدیگر مخلوط می‌شوند، آنگاه مواد غذائی لازم جذب می‌گردد و در انتها موادی که اضافه می‌ماند، از بدن خارج می‌شود.

قسمت‌های مختلف این دستگاه که از دهان آغاز می‌شود به‌ترتیب عبارتند از مری که در قفسه سینه قرار دارد و غذا را از دهان به معده هدایت می‌کند. آنگاه غذا پس از ورود به معده و مخلوط شدن با شیر معده وارده رودۀ باریک می‌گردد. ادامه هضم در روده باریک با اضافه شدن آنزیم‌های گوارشی صورت می‌پذیرد و در این محل تقریباً تمامی مواد ضروری بدن جذب می‌شود آنچه که از عملیات هضم و جذب در روده باریک اضافه می‌ماند به‌صورت مایع وارد روده فراخ می‌شود و در آنجا آب مایع جذب می‌شود، به‌طوری که در انتهای رودهٔ فراخ این مواد به‌صورت مدفوع معمولی در می‌آید.

قسمت انتهائی رودۀ فراخ یا مقعد، یک مکانیسم دریچه‌ای عضلانی دارد که به ما اجازه می‌دهد کنترل دفع مدفوع را در اختیار داشته باشیم. جدارهٔ رود فراخ از بافت‌های مختلف تشکیل شده است. به‌طور کلی جدارهٔ روده فراخ ساختمان عضلانی دارد ولی بافت‌های چربی و لنفاوی هم در آن موجود می‌باشد. لایه پوشاننده داخلی آن از سلول‌های خاصی ساخته شده است که مسئول جذب مایعات و تولید موکوس می‌باشند. موکوس باعث لیز‌شدن مسیر و کمک به حرکت مدفوع می‌شود و در صورت ملتهب شدن روده، تولید آن افزایش می‌یابد. خروج مقادیر زیاد ترشحات مخاطی ممکن است یک علامت مهم بیماری روده فراخ باشد.

ـ سرطان روده فراخ:

سرطان روده فراخ تمامی خصوصیات کلی سرطان‌ها را دارا می‌باشد. تومور معمولاً از سلول‌هائی که بخش داخلی روده را می‌پوشانند (اپیتلیوم) منشأ می‌گیرد ولی در موارد نادر، ممکن است تومورهای بدخیم از بافت‌های دیگر هم سرچشمه بگیرند که در این صورت نمای تومور‌های بافت عضلانی یا لنفوئیدی یا سایر بافت‌ها را پیدا می‌کنند. حتی سرطان‌های سلول‌های پوششی هم ممکن است نمادهای مختلفی را از خود نشان دهند.

ـ عوامل مؤثر در ایجاد سرطان روده فراخ:

سرطان‌های روده فراخ در سنین زیر ۵۰ سال نادر است، مگر اینکه به‌علت صدمه یا وجود بیماری‌های دیگر، فرد مستعد ابتلا به بیماری باشد. بیماری‌های روده‌ای که باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان روده فراخ می‌شوند، عبارتند از: کولیت اولسرو: بیماری است که در آن روده ملتهب شده و نقاط زخمی در آن ایجاد می‌شود. علائم بیماری به‌صورت اسهال واضح و طولانی همراه با دفع خون و بلغم می‌باشد. در صورتی که بیماری به‌طول بینجامد، به بروز سرطان منجر خواهد شد.

پولیپوز فامیلی: بیماری نادری است که در تعداد زیادی از افراد یک خانواده ممکن است دیده شود و در اوایل زندگی (دهه‌های اول و دوم) خود را به‌صورت تومورهای خوش‌خیم متعدد (پولیپ) در روده نشان می‌دهد. تمامی بیماران مبتلا به این نوع بیماری، به سرطان روده فراخ مبتلا خواهند شد مگر اینکه روده بیمار را با جراحی خارج کنند.

ـ سابقه سرطان روده فراخ:

پولیپ‌های خوش‌خیم، مگر آنکه برداشته شوند.

ـ سابقه فامیلی:

افرادی که در معرض افزایش خطر ابتلا هستند، باید مطابق آنچه که گفته خواهد شد تحت مراقبت و پیگیری قرار گیرند. تمامی افراد بالای ۵۰ سال در معرض ابتلا به سرطان روده فراخ بوده و باید برای جلوگیری از ابتلا به بیماری یا کشف زودرس بیماری در مراحلی که به‌راحتی قابل درمان است، اقدامات لازم را به‌عمل آورند. گرچه هنوز علت سرطان روده فراخ را به‌درستی نمی‌دانیم، در حال حاضر دو نظر کلی در ارتباط با جلوگیری از ابتلا به بیماری وجود دارد.

یافته‌های زیادی دال بر اینکه بسیاری از سرطان‌ها بر روی پولیپ‌ها ایجاد می‌شود وجود دارد. معمولاً تبدیل پولیپ به سرطان سال‌ها طول می‌کشد. بنابراین افرادی که پولیپ دارند یا مشکوک به داشتن پولیپ هستند، باید به‌طور مرتب معاسنه شده و تمامی پولیپ‌های آنها برداشته شود. این عمل با وارد کردن دستگاهی به داخل روده فراخ از مقعد بدون نیاز به عمل جراحی صورت می‌‌گیرد.

به‌خوبی مشخص شده است که اختلاف فاحشی بین شیوع سرطان‌های روده فراخ در ممالک مختلف وجود دارد. افرادی که از مناطق با شیوع کم به مناطق با شیوع بالا مهاجرت می‌کنند، به سرعت خود را با شکل شیوع در مملکت جدید وفق می‌دهند. این مسئله نشان می‌دهد که محیط یا روش زندگی عامل این تغییر می‌باشد. یافته‌هائی دال بر نقش تغذیه در این مسئله مشاهده شده است.

به‌نظر می‌رسد یک عامل خطر اساسی چربی فراوان (به‌خصوص چربی اشباع شده) در رژیم غذائی باشد. چربی‌های اشباع اصولاً منابع حیوانی دارند. به‌نظر می‌رسد یک فاکتور مهم پیشگیری، مصرف مقادیر کافی فیبرهای غذائی (غلات، میوه و سبزی‌ها) باشد. به‌نظر می‌رسد مواد سرطان‌زای تولید شده توسط عوامل دیگری مثل ویتامین E و C تغییر کند. به‌طوری که خاصیت سرطان‌زای آنها از بین برود. بنابراین میوه‌ها و غذاهائی که حاوی این ویتامین‌ها هستند ممکن است اثر محافظتی داشته باشند.

ـ پیشگیری از سرطان روده فراخ:

گرچه علت اصلی سرطان روده فراخ شناخته شده نیست، یافته‌های فراوانی دال بر نقش تغذیه به‌عنوان علت سرطان روده فراخ وجود دارد. انجمن سرطان کانادا پیشنهاد می‌کند که رژیم غذائی خود را مطابق برنامه زیر طراحی نمائید. - کمتر چربی بخورید (چربی نباید بیش از ۳۰% کالری رژیم غذائی را تشکیل دهد) بنابراین از مصرف گوشت‌های پرچربی و شیر پرچربی پرهیز کنید.

غذاهای حاوی فیبر را بیشتر مصرف نمائید. سبزی و میوه تازه به مقدار کافی مصرف کنید. وزنتان را در حد ایده‌آل نگه دارید. مطمئن باشید که غذاهایتان متنوع است. الکل مصرف نکنید. در صورت داشتن پولیپ، در مورد خارج کردن آن با پزشک مشورت نمائید.